چرا پنج نوبت نماز میخوانیم
نمازهاى پنج گانه
پرسش 10 . چرا بايد در پنج نوبت نمازهايمان را بخوانيم؟ چرا تعداد ركعات نماز در هر نوبت با هم تفاوت دارند؟
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، فلسفه اوقات نمازهاى پنج گانه را چنين بيان نموده اند:
نماز صبح؛ «پروردگارم مرا امر نموده كه قبل از طلوع خورشيد و قبل از آن كه كافر براى آفتاب سجده كند، نماز صبح بخوانم؛ تا آن كه امتم براى خداوند سجده نمايند، و زود بجاى آوردن آن در پيشگاه خداوند محبوب تر است. اين نمازى است كه ملائكه شب و روز شاهد آن مى باشند».
نماز ظهر؛ «در اين ساعت خداوند نماز را بر من و امتم واجب ساخت و اين ساعتى است كه جهنميان را در قيامت به جهنم وارد مى كنند، پس در اين ساعت هر مؤمنى در حال ركوع يا سجود يا قيام مشغول باشد خداوند سبحان جسدش را بر آتش جهنم حرام مى گرداند».
نماز عصر؛ «و آن در ساعتى است كه حضرت آدم از آن ميوه كه از خوردن آن نهى شده بود، خورد و خداوند او را از بهشت خارج كرد. پس خداوند ذرّيه حضرت آدم را امر به نماز عصر نمود، و خداوند سبحان اين نماز عصر را براى امّت من نيز اختيار نمود و اين نماز از محبوب ترين نمازها در نزد خداوند است و مرا سفارش نمود به حفظ بيشتر اين نماز در بين نمازهاى يوميه».
نماز مغرب؛ «و آن در ساعتى است كه خداوند سبحان توبه حضرت آدم را در آن ساعت قبول نمود، در هنگام مغرب دعا مستجاب مى شود، پروردگارم به من وعده داده كه دعاى مؤمنين را در اين وقت مستجاب نمايد و اين همان نمازى است كه خداوند در قرآن مرا به آن امر نموده و فرمود خدا را هنگام شام و صبحگاه در نماز مغرب و صبح تسبيح و ستايش گوييد».
نماز عشاء؛ «پروردگارم به من و امتم به نماز عشاء امر فرمود، براى نورانيت قبر و روشن ساختن آن، و اين كه به من و به امتم نورى روى صراط عطا فرمايد، و هر كس قدمى در راه نماز عشاء بردارد، خداوند بدنش را از آتش جهنم حرام مى گرداند و اين نمازى است كه پروردگار آن را براى مرسلين و انبياى قبل از من اختيار نمود.92
از حضرت امام رضا عليه السلام نيز روايت است كه به فضل بن شاذان فرمود: «خداوند دوست داشته كه بندگانش قبل از هر كارى، ابتدا طاعت خداوند را انجام دهند پس ايشان را در اوّل طلوع روز، امر كرده است كه به عبادتش بپردازند و سپس در پى كار و روزى خويش روند و امر دنياى خود را اداره كنند، پس در اين وقت نماز صبح را بر ايشان واجب كرد و چون نيم روز شود از كار دست كشند و آن وقتى است كه مردم به جاى خود بازگردند و لباس از تن به در آرند و بياسايند و به خوردن مشغول شوند و استراحت كنند و در چنين هنگامى خداوند آنان را امر فرموده كه ابتدا به ذكر و عبادت او بپردازند، از اين رو نماز ظهر را بر ايشان واجب كرده است تا به آن آغاز نمايند و سپس به كارهاى ديگر بپردازند و چون امور شخصى را انجام دادند و خواستند پى كار و كسب خود روند باز دستور نماز عصر را داده كه آن را انجام دهند، و سپس به كارى كه در نظر دارند رهسپار گشته و به اصلاح آن امر دنيايى خود پردازند، و چون شب شد، لباس از تن بيفكنند و به جايگاه و منزل بازگردند، پيش از هر كار بايد به عبادت و ذكر پروردگارشان ابتدا كنند و بعد به امور ديگر بپردازند، از اين رو نماز مغرب را بر ايشان واجب فرمود، و چون وقت استراحت و خواب آيد و از كوشش فراغت يافتند خداوند دوست داشته است كه در آغاز به عبادت و طاعت او پردازند، سپس در پى امورى كه مى خواهند انجام دهند روند و آن چنان باشند كه ابتدا كرده باشند در هر فصلى از ساعات شبانه روز به طاعت و پرستش او، و از اين جهت در اين وقت نماز عشاء را واجب كرد. پس چون اين دستور را به كار بندند او را فراموش نخواهند كرد و از او غافل نخواهند شد و در اين صورت دل هايشان سخت نگردد و رغبتشان نكاهد. چنان كه خداوند عزّ و جل خود فرموده است: «يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ»93.
كوتاه سخن اين كه نماز موجب ياد خداست، ياد خدا بهترين وسيله براى خويشتن دارى و كنترل غرايز سركش و جلوگيرى از روحيه طغيان گرى است، روى همين جهت است كه خداوند دستور داده است كه آدمى صبحگاهان موقعى كه از خواب بيدار مى شود، زندگى را با ياد خدا شروع كرده و شب نيز با ياد خداوند به خواب رود. اداى فريضه صبح، ظهر و عصر، مغرب و عشاء كه از برترين اوقات است، باعث مى شود كه انسان همواره به ياد خداوند و مقام عبوديت و بندگى باشد.
در پايان گفتنى است؛ سرّ تفاوت ركعات نماز، چه بسا اين باشد كه نمازهاى يوميّه هر كدام مناسب اوقات خاص خود تعيين شده اند بدين صورت كه: صبحگاهان وقتى كه انسان از خواب برمى خيزد، روى مصالحى از جمله اين كه انسان هنوز با مسائل دنيا و زندگى درگير نشده، نماز دو ركعتى خوانده مى شود و در وسط روز به جهت اشتغال به امور مادى و زندگى نياز بيشترى براى راز و نياز و عبادت وجود دارد، تا انسان از ياد خدا غافل نشود و او را فراموش نكند.
92. كتاب جامع آيات و احاديث موضوعى، ج1، به نقل از: وسائل الشيعة، ج 4، ص 14.
93. علل الشرائع، ترجمه ذهنى تهرانى، ج1، ص 835.
منبع: هدانا برگرفته از نماز چیستی و چرایی.
ویژه نامه موضوعات گوناگون و متفرقه
پنج نوبت نماز فلسفه پنج نوبت نماز چرا پنج نوبت نماز میخوانیم فلسفه پنج نوبت نماز چرا پنج نوبت نماز میخوانیم چرا پنج نوبت نماز میخوانیم نماز در پنج نوبت
