ویژگی یک خانواده موفق (ارتباط بین اعضای خانواده)
فهرست این نوشتار:
ویژگی‌های خانواده ارتباط محور از دیدگاه روانشناسی:
خانواده ارتباطی، خانواده ایست که اعضای خانواده به هم نزدیکند و علی رغم ارتباط فیزیکی، دلها و قلب ها، هم با یکدیگر مرتبط و نزدیک است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و توسعه فضای مجازی، که منافع فراوانی برای بشریت داشته است، آسیب هایی هم به همراه داشته است، که عدم توجه به آن آسیب ها ممکن است منجر به فروپاشی خانواده گردد.
در ایام قدیم اکثر مردم تلویزیون نداشتند. از ماهواره، اینترنت، تلفن همراه و ….، خبری نبود. لذا اعضای خانواده بیشتر فرصت می کردند دور هم بنشینند و با هم گپ و گفتگو و درد و دلی داشته باشند. زمانی که اعضای خانواده، شب دور هم می نشستند و مادر خانواده از کارهای روزانه اش، از شستن ظروف؛ لباس‌ها، نظافت منزل، خانه‌داری، بچه‌داری و ….. تعریف می‌کرد، بچه‌ها و پدر از زحمت‌هایی که مادر از صبح در خانه کشیده است، اطلاع یافته و ضمن تشکر و سپاسگذاری از مادر، قدردان معنوی و قلبی از زحمات مادر بودند.
به همین نحو پدر و هریک از دختر و پسرها درد و دل‌های‌شان را می‌گفتند، علاوه‌براین، هر کدام فرصت می‌یافتند، سفره دلشان را باز کنند و ناگفتنی‌ها را بگویند و انرژی‌های نهفته متراکم را آزاد سازند، که این تخلیه احساسات و هیجانات علاوه بر سالم‌سازی خانواده ، موجب اطلاع یافتن هر یک از اعضای خانواده از وضعیت افراد، خصوصا والدین از وضعیت فرزندان می‌گردید تا به ضعف و نقص‌ها یا نقطه قوت‌ها آگاهی یافته، و بتوانند برای جبران نقص‌ها یا تقویت قوت‌ها برنامه‌ریزی نمایند.
جالب است که این گعده خانوادگی، علاوه بر ایجاد آرامش و سکون در خانواده، موجب استعدادیابی فرزندان گردیده، و از وضعیت و جو حاکم بر خانواده که مثبت یا منفی است، اطلاع پیدا می‌کردند.
آقایون شنونده فعّالی باشید!
یکی از تفاوت‌های جنسیتی بین زن و مرد، تفاوت در مهارت‌های کلامی است. زنان در مقایسه با مردان از مهارت کلامی بالاتری برخوردارند، بنابراین، می‌طلبد مردان برای همسران‌شان؛ شنونده فعال باشند.
زمانی که مادر خانواده، مهارت کلامی‌اش را به‌نمایش می‌گذارد و پدر خانواده برای حرف‌های مادر ارزش قائل است، و با احترام و توجه به کلام همسر، گوش می‌دهد، این کار غیر از ارضای حس کلامی مادر با گوش شنوای پدر، احترام به شخصیت مادر تلقی می‌شود.
یک هشدار بسیار جدی:
امروزه دیگر در خانواده‌ها، خبری از گپ‌وگفتگوهای قدیم نیست، چون ارتباط با ابزارها جای ارتباط با انسان‌ها را گرفته است. ارتباط با وسایل خانه؛ نظیر: کامپیوتر، تلویزیون، تلفن، گاز، یخچال، مبل، ظرف و ظروف و ….. به‌مراتب، بیشتر از ارتباط با اعضای خانه شده است.
در ارتباط انسانی هم ممکن است جسم‌ها به هم نزدیک شده باشد، اما دلها با یکدیگر فاصله دارد، همدیگر را درک نمی‌کنند، مرزها در هم ریخته است، حرمت‌ها شکسته شده است. به خانه و کاشانه بیشتر اهمیت داده می شود تا به آدم‌های درون خانه.
به خانواده ماشینی و ابزار محور نه بگوییم!
امروزه خانواده‌های اعتقاد محور و ارتباط محور، جایشان را به خانواده‌های ابزار محور داده‌اند. امروزه خانواده ارتباطی به خانواده ماشینی تبدیل شده است.
خانه‌هایمان را هم‌چون سمساری پر از ابزار و آهن آلات کرده‌ایم، هزینه‌های خانه را افزایش داده‌ایم به‌گونه‌ای که، به‌صورت عادی و معمولی از پی هزینه‌ها برنمی‌آییم. لذا پدر خانه مجبور به کار دوشیفت و سه‌شیفت یا اضافه‌کاری شده است، در این‌صورت دیگر وقتی برای ارتباط یا حوصله‌ای برای همدلی و همدردی با اعضای خانه؛ باقی نمی‌ماند.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
پدری می‌گفت من قد و طول بچه‌ام را فقط در خواب دیدم نه در بیداری، چون شب دیروقت به منزل می‌روم که بچه‌ها خوابند و صبح زود، هوا تاریک برای کار از منزل بیرون می‌آیم، که باز هم بچه‌ها خوابند، لذا من هیچ‌وقت بچه‌ام را راست قامت نمی‌بینم.
شاید اگر تشریفات این خانه کاهش می‌یافت و از زرق و برق وسایل، کاسته می‌شد، نیازی به کار سه‌شیفت نبود. گاهی اوقات حضور بیشتر پدر در خانه، موجب کاهش هزینه در منزل می‌گردد. چون کاهش حضور پدر در منزل، سبب خلأ عاطفی اعضای خانواده، یعنی مادر و فرزندان می‌گردد.
لذا مادر خانواده برای جبران این خلأ عاطفی، دست به یک سری تغییرات در وسایل منزل نظیر: تعویض پرده‌ها، خرید مبلمان و …. می‌زند از طرفی پدر هم برای جبران عدم حضورش، اقلامی نظیر: تنقلات رنگارنگ، خوراکی‌های متنوع و اسباب بازی‌ها و دیگر وسایل سرگرم کننده می‌خرد، در نتیجه، هزینه‌ها بالاتر می‌رود.
کار زیاد و بیش از ظرفیت، یک نوع سرقت و دزدی از حق و حقوق خانواده است، لذا موجب بی‌برکتی می‌شود و هزینه‌های خانواده را افزایش می‌دهد.
آقایون چقدر برای خانواده وقت بگذارند؟
اگر بر اساس روایت نهج البلاغه، تقسیم ساعات شبانه روز را در نظر بگیریم؛ شبانه روز به سه بخش تقسیم می‌شود: ۸ ساعت کار؛ ۸ ساعت عبادت و ۸ ساعت استراحت، در این‌صورت مرد زمان خوبی را می‌تواند به خانواده اختصاص دهد[1].
امام‌علی علیه السلام می‌فرماید: برای مؤمن شبانه روز، سه بخش است؛ بخشی به مناجات با خداوند، یک قسمت به کسب‌و‌کار برای امر معاش و یک بخش هم برای تفریح، استراحت و لذات حلال و سالم[2].
اما بر اساس روایت امام‌رضاعلیه السلام شبانه روز، به چهاربخش تقسیم می‌شود که در این‌صورت حضور پدر در کنار خانواده بیشتر خواهد بود.
امام رضاعلیه السلام می فرماید: تلاش کنید برنامه شبانه روز را به چهار قسمت تقسیم کنید: یک قسمت برای مناجات با خدا؛ یک قسمت برای إمرار معاش؛ یک قسمت برای زیارت و ملاقات برادران دینی و یک قسمت هم برای تفریح سالم و استراحت[3].
از این روایت استفاده می‌شود که، یک چهارم زمان؛ که ۶ ساعت می شود، به کار در بیرون از منزل اختصاص می‌یابد.
با جمع بین دو روایت به این نتیجه می‌رسیم که حداقل ۱۲ ساعت و حداکثر ۱۸ ساعت، حضور پدر در منزل سفارش شده است.البته بخشی از حضور در منزل برای عبادت ، بخشی برای استراحت و بخشی برای تفریحات سالم خواهد بود.
نکته مهم :
اگر فرد توانمندی‌های زیادی دارد و از مهارت، هنر و فنون خاصی برخوردار است، می‌تواند با حضور در خانه در کنار سایر اعضای خانواده به فعالیت‌های درآمدزا بپردازد، که در این‌صورت هم در کنار خانواده است و هم در کنار اعضای خانواده با فعالیت‌هایی نظیر: صنایع دستی، نساجی، قالی‌بافی، تولید و بسته‌بندی انواع لبنیات؛ ترشیجات، پخت شیرینی‌های خانگی، پرورش گل‌های زینتی و …. اوقات فراغت خود و سایر اعضای خانواده را پر کند، در ضمن آموزش شغل و مهارت، می‌تواند برای آینده بچه‌ها هم مفید باشد، که اگر در آینده با معضل بیکاری مواجه شدند، حداقل تخصص‌هایی از خانواده به ارث برده باشند.
۱- لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَسَاعَةٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ وَ سَاعَةٌ یَرُمُّ فِیهَا مَعَایِشَهُ [مَعَاشَهُ] وَ سَاعَةٌ یُخَلِّی فِیهَا بَیْنَ نَفْسِهِ وَ بَیْنَ لَذَّتِهَا فِیمَا یَحِلُّ وَ یَجْمُل شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید ؛ ج۱۹ ؛ ص۳۳۸
۲- تحف العقول؛ ص۲۰۳
۳- اجْتَهِدُوا أَنْ یَکُونَ زَمَانُکُمْ أَرْبَعَ سَاعَاتٍ؛ سَاعَةً لِلَّهِ لِمُنَاجَاتِهِ وَ سَاعَةً لِأَمْرِ الْمَعَاشِ وَ سَاعَةً لِمُعَاشَرَةِ الْإِخْوَانِ الثِّقَاتِ ……. وَ سَاعَةً تَخْلُونَ فِیهَا لِلَذَّاتِکُمْ وَ بِهَذِهِ السَّاعَةِ تَقْدِرُونَ عَلَى الثَّلَاثِ السَّاعَات. بحار الأنوار؛ ج۷۵؛ ص۳۴۶
