ملاک کشف صحیح با کشف غلط و شیطانی چیست
سؤال: ملاک تشخیص مکاشفات واقعی با ادعاهای بی‌اساس و کذب چیست؟
جواب آیت الله بهجت: از جمله اسبابِ یقین، آثار صدق در قول و فعل مدعی است، و در مقابل، آثار مخالفت قول با فعل.
به‌سوی محبوب، ص۷۵
ضابطه و ملاک برای تشخیص شهود صحیح و رحمانی از شهود غلط و شیطانی چیست؟
ضابطه و ملاک برای تشخیص شهود صحیح و رحمانی از شهود غلط و شیطانی چیست!؟
پاسخ:
در ارزش شهود دو بحث مطرح است:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ارزش شهود در دید شخص مکاشفه کننده
ارزش شهود در نزد شخص مکاشِف وابسته به یقین نمودن خود وی است و ما نمی‌توانیم که وی را از یقینش باز داریم. آری با توضیح زیاد بودن خطا در مکاشفات شاید قطعش از بین برود و اگر باقی ماند و می‌پنداشت که باز هم مکاشفه‌اش صحیح است نمی‌توان با او بحثی نمود.
ارزش مکاشفه برای دیگران
سه راه برای تشخیص این مسأله وجود دارد:
الف- عرضه مکاشفه بر متون نقلی قطعی که با توجه به صدور آن از معصوم حقانیتش مسلم است.
ب- عرضه مکاشفه بر برهان عقلی
ج- اگر با دلیل ثابت شود که صاحب مکاشفه انسان کامل است و اسفاراربعه اش تمام شده و مخلَص گشته چون از تیررس شیطان در امان است مکاشفه‌اش حق خواهد بود و می‌توان به کشفش اعتماد کرد.
در غیر این سه صورت اگر با مکاشفه‌ای برخورد کردیم اگر برهان بر ردش داشتیم رد می‌کنیم و اگر نه در مقابل آن توقف می‌نمائیم و فقط به عنوان یک احتمال آن را در نظر می‌گیریم و به دنبال قرائن رد یا قبولش می‌گردیم.
افراد غیرکامل اگر مکاشفه یا خوابی دیدند باید آن را بر کتاب و سنت یا عقل یا استاد کامل عرضه نمایند و در غیر این صورت نباید بر آن اعتماد نمایند و فقط باید به عنوان یک احتمال باقی بگذارند و اگر جای احتیاط دارد احتیاط نمایند و مثلاً اگر خواب بدی دیده‌اند احتیاطاً صدقه دهند و …
نکته قابل توجه آنکه اگر دو سخن عرفانی که هر دو بر اساس مکاشفه بودند با هم مخالف بود الزاماً به معنای آن نیست که یکی شیطانی است بلکه ممکن است هر دو حق باشد و یکی از دو نفر در تفسیرش خطا کرده باشد. چون تبدیل مکاشفه به علم حصولی از اموریست که در آن خطا زیاد راه پیدا می‌کند البته شاید اکسی که در عالم بقاء متمکن است از این گونه خطا مبرا باشد.
عرفان و حکمت
