مسأله 785: هر گاه پرستار یا طبیب ناچار باشد دست به عورت بیمار بزند باید دستکش یا مانند آن بپوشد; همچنین اگر طبیب و پرستار مرد ناچار باشد دست به بدن زن بزند، یا طبیب و پرستار زن دست به بدن مرد بزند، باید دستکش یا مانند آن در دست داشته باشد; ولى در صورت ضرورت و ناچارى اشکالى ندارد.

سؤال 786: لمس و تماسّ دست دانشجوى پسر، با دست زن بیمار موقع گرفتن نبض و معاینه و معالجه، در مقام آموزش علمى که از نظر استاد الزامى است، در دو صورت ضرورت و عدم ضرورت، چه حکمى دارد؟

جواب : تنها در مورد ضرورت جایز است و اگر امکان داشته باشد که از روى پیراهن بگیرد مقدّم است.

سؤال 787: آیا معاینه و لمس مردان غیر بیمار براى دانشجویان پزشکى دختر، در مقام آموزش پزشکى جهت کنترل سلامتى، استخدام، سربازى و مانند آن، جایز است؟

جواب : در امورى که براى جامعه ضرورت دارد جایز است.

سؤال 788: تزریق آمپول به بیمار زن، توسطّ مرد نامحرم، چگونه است؟

جواب : در غیر صورت ضرورت جایز نیست.

سؤال 789: مراجعه بیمار زن به دکتر مرد، در صورتى که دکتر حاذق زن نباشد، یا وجود دارد، ولى دکتر حاذق مرد سهل الوصول تر است، چه حکمى دارد؟ و بطور کلّى در چه صورتى زن مى تواند به دکتر مرد مراجعه کند، با توجّه به این که غالباً لمس لازم است؟

جواب : تنها در موارد ضرورت، یعنى عدم دسترسى به دکتر زن، جایز است.

سؤال 790: اگر عروس از باب احتیاط، براى بررسى بکارت به دکتر زن و در صورت نبودن متخصّص زن، به متخصّص مرد مراجعه کند، آیا این کار با توجّه به لزوم لمس جایز است؟

جواب : هر گاه ترک این کار مظنّه مفاسد و اختلافات مهمّى بوده باشد جایز است و در این صورت باید حتّى الامکان از طبیب زن و اگر ممکن است از غیر طریق رؤیت، مثلا با استفاده از لمس غیر مستقیم به وسیله دستکش و مانند آن، انجام گیرد.

سؤال 791: لمس و نظر به بیماران غیر همجنس تا چه سنّى جایز است؟

جواب : مادامى که ممیّز نباشند، لمس و نظر جایز است و هنگامى که به حدّ تمییز رسیدند، نگاه کردن قبل از بلوغ، اگر مفسده خاصّى نداشته باشد، اشکالى ندارد.

سؤال 792: آیا مراجعه زن بیمار به پزشک مرد، در صورتى که بتواند پزشک زن بیابد، جایز است؟ (با توجّه به این که معمولا پزشکان مرد، به دلیل سابقه زیادتر، از مهارت بیشترى برخوردار بوده و در امر طبابت از بانوان پزشک موفّق تر و حاذق تر هستند). ضمناً فرض سؤال در جائى است که از او معاینه جسمى به عمل مى آید.

جواب : در صورتى جایز است که تفاوت آگاهى آن دو در حدّى باشد که بیم آن برود پزشک زن موفّق به معالجه نشود و بیمارى ادامه یابد، یا تشدید شود، یا بهبودى به تأخیر افتد.

سؤال 793: در کارهاى مربوط به زایمان، دانشجویان زن (اعمّ از پزشکى و مامایى) به حدّ کفایت تربیت شده اند. آیا ضرورتى براى حضور مردان در بخشهاى زایمان، که موجب نظر یا تماس با بدن زنان مى شود، وجود دارد؟

جواب : در صورت وجود زنان لایق، حضور مردان در این موارد جایز نیست.

سؤال 794: تشریح جسد مردان، براى دانشجویان پزشکى دختر، چه حکمى دارد؟

جواب : مادام که ضرورت قطعى نباشد جایز نیست.

سؤال 795: در صورت وجود پزشک زن و مرد به تعداد کافى، آیا ملاک مراجعه بیماران، همجنس بودن پزشک است، یا حاذق بودن؟

جواب : در صورتى که در عدم مراجعه به حاذق تر، بیم خطر و ضرر باشد، باید حاذق تر را مقدّم بشمرد و اگر بیم ضرر و خطرى نباشد، معیار همجنس بودن است; البتّه در مواردى که معاینات بدنى لازم است.

سؤال 796: آیا مى توان بیماران را به مراجعه به پزشک همجنس، حتّى با ادّعاى اضطرار و مجوّز شرعى، ملزم کرد؟

جواب : در صورتى که بیمار خود را ناگزیر از مراجعه به غیر همجنس ببیند، مراجعه به غیر همجنس مجاز است.

سؤال 797: بسیارى از احکام شرع در مسائل پزشکى مشروط به عدم لمس و نظر جنس مخالف شده است، آیا منظور از لمس، لمس مستقیم پوست با بدن بیمار است، یا حتّى در صورتى که دست پزشک با پوششهایى نظیر دستکش طبّى پوشیده شده باشد، نیز اشکال دارد؟

جواب : در صورتى که بدن مستقیماً تماس پیدا نکند، براى نیازهاى پزشکى اشکالى ندارد.

سؤال 798: دانشجویان دختر مجبور هستند که در کلاس تشریح به عورت میّت مرد نگاه کنند و گذراندن این کلاسها الزامى است، حکم چنین نگاههایى چیست؟

جواب : تنها در صورت اجبار و اضطرار جایز است، همچنین اگر این کار انجام نشود معلومات طبّى آنها ناقص مى شود و براى مداواى بیماران مشکلى ایجاد مى شود، نگاه کردن جایز است.

سؤال 799: نگاه به جسد غیر همجنس، مسلمان یا غیر مسلمان، در مقام آموزش پزشکى براى معاینه، کالبد شکافى، تشریح، پیوند و قطع اعضا چه حکمى دارد؟

جواب : تنها در صورت ضرورت جایز است.

سؤال 800: نگاه کردن به عکسهاى عریان موجود در کتابهاى پزشکى، که آموزش آن براى دانشجویان دختر ضرورى است، و در عین حال خوف وقوع در گناه مى رود، چه حکمى دارد؟

جواب : بدون قصد لذّت و ریبه اشکالى ندارد و هر گاه چنین حالتى خود به خود حاصل شود، تنها در موارد ضرورت و به مقدار ضرورت نگاه کنند.

سؤال 801: افعال و مشاغلى وجود دارد که مستلزم نظر و لمس بدن غیر همجنس مى باشد، مثل دندان پزشکى، زایمان، جرّاحى و مانند آن، در این گونه موارد تکلیف چیست؟ آیا فرقى بین حال ضرورت و غیر آن هست؟ ملاک ضرورت چیست؟

جواب : این گونه امور فقط در صورت ضرورت جایز است، و معیار ضرورت تشخیص عرف عام و صالح است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

مطابق نظر آيت الله سيستاني

 مسئله 524ـ پرستاری مسلمان، در یک کلینیک کار می کند و به مقتضای شغلش به اندام مردان اعم از مسلمان و غیر مسلمان دست می زند آیا چنین عملی جایز است؟ با علم به اینکه او ناگزیر است کار کند و کار، کمتر پیدا می شود وانگهی آیا فرقی میان لمس اندام مسلمان و غیر مسلمان، هست؟

جواب: جایز نیست زن به اندام مرد نامحرم دست بزند اعم از مسلمان و غیر مسلمان مگر آنکه ضرورتی پیش آید که برطرف کننده حرمت باشد.

پرسش: شغل اینجانب پرستاری است و در بیمارستان کار می کنم آیا معاینه و لمس بدن نامحرم اشکال شرعی دارد؟
پاسخ: بدون پوشش مانند دستکش جایز نیست مگر این که نشود کار را انجام داد و بیمار مضطر به معالجه متوقف بر لمس باشد و مردی که این کار را بتواند انجام دهد نباشد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از کتاب فقه برای غرب نشینان، آیت الله العظمی سیستانی.