فضیلت و تقویم ماه شعبان

تقويم اين ماه
سوم ماه:
ولادت با سعادت امام حسین(علیه السلام) است.
به گفته «شیخ طوسى» در «مصباح»، ولادت آن حضرت – طبق روایتى از امام حسن عسکرى(علیه السلام) – در روز پنج شنبه، سوم شعبان واقع شده است.(1) (سال سوم هجرى).
چهارم ماه:
بنا بر قولى، ولادت حضرت اباالفضل العبّاس(علیه السلام) است. (سال 26 هجرى).(2)
پنجم ماه:
بنابر قولى، ولادت امام زین العابدین على بن الحسین(علیهما السلام) است. (سال 38 هجرى).(3)
پانزدهم ماه:
میلاد مسعود منجى عالم بشریّت، حضرت حجّة بن الحسن امام زمان(عجّل اللّه تعالى فرجه الشّریف) مى باشد که در سال 255، در «سامرّا» واقع شد.(4)
فضيلت ماه شعبان
ماه شعبان یکى از عزیزترین ماه هاى اسلامى و یادآور خاطره هاى بزرگ است که از همه مهمتر، خاطره میلاد مبارک سالار شهیدان کربلا، امام حسین(علیه السلام) (در سوم ماه) و میلاد فرخنده حضرت بقیّة اللّه مهدى منتظر(علیه السلام) (در پانزدهم ماه) است که فضاى این ماه را به بوى ولایت عطرآگین ساخته است.
در فضیلت این ماه، همین بس که ماه پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نامیده شده و هنگامى که آن حضرت هلال ماه را مشاهده مى کرد، دستور مى داد، کسى در سراسر مدینه ندا دهد که: اى مردم! این ماه، ماه من است، خدا رحمت کند کسى که مرا بر ماه من یارى دهد، یعنى آن را روزه بدارد!(1)
مرحوم محدّث قمى، حدیثى را از تفسیر امام حسن عسکرى(علیه السلام) در فضیلت روز اوّل ماه شعبان نقل فرموده که در واقع مربوط به تمام ماه شعبان است، این حدیث بسیار پرمعنا و در عین حال بسیار مفصّل است که ایشان آن را تلخیص کرده و ما هم به ملاحظه حال خوانندگان بار دیگر، آن را خلاصه مى کنیم; خلاصه حدیث چنین است:
امیر مؤمنان على(علیه السلام) روز اوّل ماه شعبان، گروهى را مشاهده کرد که در مسجد نشسته اند و سخنان بیهوده و ناآگاهانه، درباره قضا و قدر مى گویند و صداى جار و جنجالشان فضا را پر کرده; فرمود: این گونه سخنان را رها کنید! امروز روز اوّل ماه شعبان است، و از این نظر شعبان نامیده شده، که مرکز شعبه ها و شاخه هاى خیرات و نیکى هاست، شعبه هاى خیراتِ نماز، روزه، زکات، امر به معروف و نهى از منکر و نیکى به پدر و مادر و همسایگان و صدقه به نیازمندان و اصلاح در میان مردم و مانند آن است.
سپس امام(علیه السلام) به حدیثى از رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) اشاره کرد که خلاصه اش چنین است:
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: روز اوّل ماه شعبان که مى شود، خداوند امر مى کند درهاى بهشت باز شود و دستور مى دهد به درخت «طوبى»(2) که شاخه هایش را به مردم دنیا نزدیک کند، و منادى از سوى پروردگار صدا مى زند که این شاخه هاى درخت «طوبى» در دسترس شماست، به آنها بیاویزید که شما را به سوى بهشت مى برد، و از شاخه هاى درخت «زقّوم» بپرهیزید و به آن چنگ نزنید که شما را به سوى دوزخ مى کشاند.
سپس افزود: به خدایى که مرا به رسالت برگزیده سوگند! که هر کس در این روز به سراغ یکى از کارهاى خیر برود، به یکى از شاخه هاى درخت «طوبى» درآویخته و او را به سوى بهشت مى کشاند; و هر کس به سراغ یکى از کارهاى شرّ برود، به یکى از شاخه هاى درخت «زقّوم» چنگ زده و او را به سوى دوزخ مى کشاند.
سپس آن حضرت، نمونه هایى از اسباب چنگ زدن به شاخه هاى درخت «طوبى» را برشمرد و فرمود: هر کس (علاوه بر نمازهاى واجب) در این روز، نماز مستحبّى بخواند، یا روزه بگیرد، یا میان دو همسر، یا پدر و مادر و فرزند، یا خویشاوندان، یا همسایگان، صلح و صفا ایجاد کند، به یکى از شاخه هاى درخت «طوبى» درآویخته است!
همچنین کسى که بدهى خود را به مردم ادا کند، یتیمى را کفالت نماید یا سبک مغزى را از تعرّض به آبرو و ناموس مردم بازدارد، و کسى که قرآن بخواند; یا شکر نعمت هاى او را بجا آورد، بیمارى را عیادت کند; به پدر و مادر نیکى نماید; مؤمنى را تشییع جنازه کند و یا هر کار خیر دیگرى انجام دهد; به یکى از شاخه هاى درخت «طوبى» آویخته است.
سپس افزود: قسم به آن کس که مرا به نبوّت مبعوث کرد، هر کس به سراغ درى از درهاى شرّ و گناه در این ماه برود، به یکى از شاخه هاى درخت «زقّوم» آویخته که او را به آتش مى کشاند; کسى که در نماز واجب خود کوتاهى نماید، یا نیازمندى نزد او آید، و شرح بیچارگى خود را بدهد و او توان حلّ مشکل آن نیازمند را داشته باشد، ولى کوتاهى کند، و دست او را نگیرد; یا عذر بدهکار بیچاره اى را نپذیرد، یا میان دو همسر، یا پدر و فرزند، یا خویشاوندان و همسایگان و دیگر مؤمنان، اختلاف و نفاق بیندازد; یا بدهى خود را به مردم انکار کند; یا از رسیدگى به کار یتیمان، خوددارى نماید; یا به سراغ خوانندگى هاى مجالس لهو و فساد برود; یا ظلم ها و گناهان خویش را بشمرد و به آن افتخار کند!، یا از همسایه بیمارش عیادت نکند، یا پدر و مادرش را از خود، ناخشنود سازد… همه اینها سبب درآویختن به شاخه هاى درخت «زقّوم» است که انسان را به جهنّم مى برد.(3) این حدیث شریف و پرمعنا، راههاى سعادت و شقاوت را با ذکر یک مثال معنوى به روشنى بیان کرده، و طُرُق خودسازى و تهذیب نفس، و خدمت به خلق و عبودیّت خالق را، در این ماه مشخّص نموده است، و همچنین نسبت به اسباب بدبختى و محرومیّت از سعادت هشدار داده است که براى همه ماههاى سال راهگشاست; به ویژه در ماه شعبان که سرآغاز حرکت جدیدى به سوى نیکى ها و پاکى هاست.

 

“

فهرست کامل مفاتیح الجنان