شب بیست و هفتم ماه رجب (شب مبعث)

شب مبعث از شب هاى مهمّ سال و بسیار ارزشمند است. و اعمالى براى این شب نقل شده است:
اوّل: غسل کردن در این شب مستحب است.
دوم: «شیخ طوسى» در «مصباح المتهجّد» روایتى را از امام جواد(علیه السلام) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «در ماه رجب، شبى است که از تمام آنچه که خورشید بر آن مى تابد بهتر است و آن شب، شب «بیست و هفتم» ماه رجب است; که در صبح این شب، رسول خدا(صلى الله علیه وآله)به رسالت مبعوث گردید، و از شیعیان ما هر کس در آن شب عملى را انجام دهد، پاداش آن به اندازه عمل شصت سال خواهد بود!».
از آن حضرت سؤال شد: چه عملى در آن شب بهتر است؟
فرمود: پس از نماز «عشا» وقتى که خوابیدى، پیش از نیمه شب، یا پس از نیمه آن از خواب برمى خیزى و دوازده رکعت نماز مى خوانى، در هر رکعتى، سوره «حمد» و یک سوره از سوره هاى کوچک مفصّل(1) را مى خوانى; آنگاه در هر دو رکعتى که سلام نماز را دادى، مى نشینى و هفت مرتبه سوره «حمد» و هفت مرتبه «معوّذتین» (سوره فلق و ناس) و سوره هاى «توحید» و «کافرون» و سوره «قدر» و «آیة الکرسى» را هر کدام هفت مرتبه مى خوانى; پس از آن این دعا را مى خوانى:

اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فى الْمُلْکِ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً،
ستایش خاص خدایى است که نگیرد فرزندى و نیست براى او در فرمانروایى شریکى و نیست برایش یاورى ازخوارى و به بزرگى کامل بزرگش شمار
اَللّـهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِمَعاقِدِ عِزِّکَ عَلَى اَرْکانِ عَرْشِکَ، وَمُنْتَهَى الرَّحْمَةِ مِنْ کِتابِکَ،
خدایا از تو خواهم به حق چیزهایى که موجبات عزتت بر پایه هاى عرشت مى باشد و به حق سرحد نهایى رحمتت از کتابت
وَبِاسْمِکَ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ، وَذِکْرِکَ الاَْعْلَى الاَْعْلَى الاَْعْلى، وَبِکَلِماتِکَ التّامّاتِ،
و به نام بزرگتر بزرگتر بزرگترت و به حق ذکرت که والاتر و برتر و اعلى است و به کلمات تام و تمامت
اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَفْعَلَ بى ما اَنْتَ اَهْلُهُ.
که درود فرستى بر محمّد و آلش و انجام دهى درباره من آنچه را تو شایسته آنى.
آنگاه هر حاجتى که دارى از خداوند طلب کن.(2)
سوم: دوازده رکعت نماز است که نحوه آن در اعمال شب نیمه رجب، (صفحه 644) بیان شد.
چهارم: زیارت حضرت امیر مؤمنان على(علیه السلام) در این شب، از افضل اعمال است. براى آن حضرت، در این شب سه زیارت نقل شده است که در بخش زیارات (زیارت امیرالمؤمنین در مبعث، صفحه 309) گذشت.

«ابن بطوطه»(1) در سفرنامه خود، درباره کراماتى که در شب بیست و هفتم رجب، از حرم امیر مؤمنان(علیه السلام) دیده شده چنین نقل مى کند:
همه مردم این شهر (نجف) شیعه اند و از این حرم، کرامت ها ظاهر مى شود که منشأ عقیده مردم، به وجود قبر على(علیه السلام) در آن جا، همین کرامت هاست. از جمله آن که، در شب بیست و هفتم ماه رجب که آن را «لیلة المحیا» مى نامند، گروه بسیارى از سراسر عراق و فارس و روم بعد از نماز «عشا» در کنار روضه على(علیه السلام) گرد مى آیند و بیماران سخت، مثل افراد فلج و زمین گیر را کنار ضریح مى گذارند و خود به نماز و ذکر و قرآن و زیارت، مشغول مى شوند و چون پاسى از شب بگذرد، مریض ها شفا مى یابند و صحیح و سالم مى شوند و با ذکر لا إلهَ اِلاَّ اللّه، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّه وَعَلِىٌّ وَلِىُّ اللّه، برمى خیزند، این حکایت در میان آنها بسیار معروف است. هرچند من خود، آن شب را درک نکردم، ولى داستان آن را از افراد مورد اعتماد شنیدم، همچنین در مدرسه حرم، سه تن از افراد زمین گیر را دیدم که یکى از «روم» آمده بود و دیگرى از «اصفهان» و سوّمى از «خراسان» از حالشان جویا شدم، گفتند امسال به «لیلة المحیا» نرسیده اند و منتظرند تا سال آینده، این شب را درک کنند و شفا یابند، در این شب مردم از شهرهاى مختلف در نجف جمع مى شوند و بازار بزرگى نیز در آن شهر برپاست که تا ده روز ادامه دارد.(2)
البتّه هم اکنون نیز در مناسبت هاى گوناگون در حرم هاى ائمّه اطهار(علیهم السلام) از جمله حرم امیر مؤمنان(علیه السلام) و حرم امام رضا(علیه السلام) بیمارانى شفا مى یابند که به یقین شما خوانندگان گرامى نیز از برخى از این کرامت ها و معجزات آگاهى دارید; و اخیراً در دفتر مخصوصى در آستانه هاى مقدّسه، نام آنها پس از تحقیق کافى با تمام مشخّصات ثبت مى شود.
پنجم: مرحوم «کفعمى»، براى شب مبعث این دعا را نقل کرده است:

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِالتَّجَلِى الاَْعْظَمِ فى هذِهِ اللَّیْلَةِ مِنَ الشَّهْرِ الْمُعَظَّمِ، وَالْمُرْسَلِ الْمُکَرَّمِ،
خدایا از تو خواهم به حق بزرگترین تجلى (تو) در این شب از این ماه بزرگ و به حق آن فرستاده گرامى
اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ، وَاَنْ تَغْفِرَ لَنا ما اَنْتَ بِهِ مِنّا اَعْلَمُ، یا مَنْ یَعْلَمُ وَلا نَعْلَمُ،
که درود فرستى بر محمّد و آلش و بیامرزى براى ما آنچه را تو بدان از ما داناترى اى که مى دانى و ما نمى دانیم
اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فى لَیْلَتِنا هذِهِ، اَلَّتى بِشَرَفِ الرِّسالَةِ فَضَّلْتَها، وَبِکَرامَتِکَ اَجْلَلْتَها، وَبِالْمَحَلِّ الشَّریفِ اَحْلَلْتَها،
خدایا مبارک گردان بر ما در این شبى که به واسطه شرافت رسالت آن را فضیلت دادى و به کرامت خویش بزرگش کردى و به جاى باشرافتى درش آوردى
اَللّـهُمَّ فَاِنّا نَسْئَلُکَ بِالْمَبْعَثِ الشَّریفِ، وَالسَّیِّدِ اللَّطیفِ، وَالْعُنْصُرِالْعَفیفِ،
خدایا پس از تو خواهیم به آن بعثت شریف و آن آقاى با لطف و عنصر پارسا
اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَجْعَلَ اَعْمالَنا فى هذِهِ اللَّیْلَةِ وَفى سایِرِ اللَّیالى مَقْبُولَةً،
که درود فرستى بر محمّد و آلش و قرار دهى اعمال ما را در این شب و در سایر شبها پذیرفته درگاهت
وَ ذُنُوبَنا مَغْفُورَةً، وَحَسَناتِنا مَشْکُورَةً، وَسَیِّئاتِنا مَسْتُورَةً،
و گناهانمان را آمرزیده و نیکیهایمان را مورد قدردانى و بدیهایمان را پوشیده
وَ قُلُوبَنا بِحُسْنِ الْقَوْلِ مَسْرُورَةً، وَاَرْزاقَنا مِنْ لَدُنْکَ بِالْیُسْرِ مَدْرُورَةً،
و دلهامان را به گفتار نیک خرسند و روزیهایمان را از نزد خود به آسانى فراوان،
اَللّـهُمَّ اِنَّکَ تَرى وَلا تُرى، وَاَنْتَ بِالْمَنْظَرِ الاَْعْلى، وَاِنَّ اِلَیْکَ الرُّجْعى وَالْمُنْتَهى،
خدایا تو مى بینى ولى خودت دیده نمى شوى و تو در بلندترین دیدگاهى و بطور مسلّم بازگشت و پایان بسوى توست
وَ اِنَّ لَکَ الْمَماتَ وَالْمَحْیا، وَاِنَّ لَکَ الاْخِرَةَ وَالاُْولى،
و مرگ و زندگى بدست توست و انجام و آغاز از آن توست
اَللّـهُمَّ اِنّا نَعُوذُ بِکَ اَنْ نَذِلَّ وَنَخْزى، وَاَنْ نَأتِىَ ما عَنْهُ تَنْهى،
خدایا ما به تو پناه مى بریم ازخوار شدن و رسوایى و دست زدن به کارى که تو آن را قدغن کرده اى
اَللّهُمَّ اِنّا نَسْئَلُکَ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ، وَنَسْتَعیذُ بِکَ مِنَ النّارِ، فَاَعِذْنا مِنْها بِقُدْرَتِکَ،
خدایا ما از تو درخواست بهشت را به رحمتت داریم و پناه جوییم به تو از آتش دوزخ پس ما را به قدرت خویش از آتش پناه ده
وَ نَسْئَلُکَ مِنَ الْحُورِ الْعینِ، فَارْزُقْنا بِعِزَّتِکَ، وَاجْعَلْ اَوْسَعَ اَرْزاقِنا عِنْدَ کِبَرِ سِنِّنا،
و از تو حور العین درخواست کنیم پس به عزت خویش روزیمان گردان و وسیعترین روزى ما را در هنگام پیرى ما قرار ده
وَ اَحْسَنَ اَعْمالِنا عِنْدَ اقْتِرابِ اجالِنا، وَاَطِلْ فى طاعَتِکَ وَما یُقَرِّبُ اِلَیْکَ،
و بهترین اعمال ما را هنگام نزدیک شدن مرگمان مقرر دار و طولانى کن عمر ما را در طاعت خود و در آنچه موجب تقرّب درگاهت شود
وَ یُحْظى عِنْدَکَ، وَیُزْلِفُ لَدَیْکَ اَعْمارَنا، وَاَحْسِنْ فى جَمیعِ اَحْوالِنا وَاُمُورِنا مَعْرِفَتَنا،
و سبب بهره مندى نزد تو و نزدیکى تو گردد و در تمام احوال و کارهاى ما معرفتمان را کامل و نیکو گردان
وَ لا تَکِلْنا اِلى اَحَد مِنْ خَلْقِکَ فَیَمُنَّ عَلَیْنا، وَتَفَضَّلْ عَلَیْنا بجَمیعِ حَوائِجِنا لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ،
و ما را به هیچ یک از خلق خود وامگذار که بر سر ما منّت گذارد و بر ما تفضل فرما به برآوردن تمام حاجتهاى دنیا و آخرت ما
وَابْدَاْ بِابآئِنا وَاَبْنآئِنا، وَجَمیعِ اِخْوانِنَا الْمُؤْمِنینَ فى جَمیعِ ما سَئَلْناکَ لاَِنْفُسِنا، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،
و آغاز کن در تمام آنچه ما براى خودمان از توخواستیم براى پدران و فرزندانمان و همه برادران مؤمن ما اى مهربانترین مهربانها
اَللّـهُمَّ اِنّا نَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الْعَظیمِ، وَمُلْکِکَ الْقَدیمِ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد،
خدایا از تو خواهیم به حق نام بزرگت و فرمانروایى دیرینه ات که درود فرستى بر محمّد و آل محمّد
وَ اَنْ تَغْفِرَ لَنَا الذَّنْبَ الْعَظیمَ، اِنَّهُ لا یَغْفِرُ الْعَظیمَ اِلاَّ الْعَظیمُ،
و این که بیامرزى براى ما گناه بزرگ ما را که براستى نیامرزد بزرگ را مگر شخص بزرگ
اَللّـهُمَّ وَهذا رَجَبُ الْمُکَرَّمُ الَّذى اَکْرَمْتَنا بِهِ، اَوَّلُ اَشْهُرِ الْحُرُمِ، اَکْرَمْتَنا بِهِ مِنْ بَیْنِ الاُْمَمِ، فَلَکَ الْحَمْدُ یا ذَا الْجُودِ وَالْکَرَمِ،
خدایا این ماه رجب است که گرامى است و همان ماهى است که ما را بدان گرامى داشته نخستین ماه محترمى است که ما را از میان همه امتها بدان گرامى داشتى پس ستایش خاص توست اى صاحب جود و بزرگوارى
وَأَسْئَلُکَ بِهِ وَبِاسْمِکَ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ، اَلاَْجَلِّ الاَْکْرَمِ، اَلَّذى خَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فى ظِلِّکَ،
پس از تو خواهیم بدین ماه و به حق نام اعظم و …… و اجل اکرم تو که آن را آفریدى و در سایه ات مستقر گردید
فَلا یَخْرُجُ مِنْکَ اِلى غَیْرِکَ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَاَهْلِ بَیْتِهِ الطّاهِرینَ،
و آن نام از تو به دیگرى نرسد که درود فرستى بر محمّد و خاندان پاک او
وَاَنْ تَجْعَلَنا مِنَ الْعامِلینَ فیهِ بِطاعَتِکَ، وَالاْمِلینَ فیهِ لِشَفاعَتِکَ،
و قرار دهى ما را از کسانى که در این ماه به طاعت تو عمل کنیم و آنان که در این ماه آرزوى شفاعت تو را دارند
اَللّـهُمَّ اهْدِنا اِلى سَوآءِ السَّبیلِ، وَاجْعَلْ مَقیلَنا عِنْدَکَ خَیْرَ مَقیل، فى ظِلٍّ ظَلیل، وَمُلْک جَزیل، فَاِنَّکَ حَسْبُنا وَنِعْمَ الْوَکیلُ،
خدایا ما را به راه راست راهنمایى فرما و قرار ده جایگاه ما را در نزد خود بهترین جایگاه در سایه همیشگى رحمتت و سلطنت باعظمتت زیرا که تو ما را کافى هستى و نیکو وکیلى هستى
اَللّـهُمَّ اقْلِبْنا مُفْلِحینَ مُنْجِحینَ، غَیْرَ مَغْضُوب عَلَیْنا وَلا ضآلّینَ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،
خدایا ما را برگردان به حال رستگارى و کامیابى که نه در زمره غضب شدگان باشیم و نه از جمله گمراهان به رحمتت اى مهربانترین مهربانان
اَللّـهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِعَزآئِمِ مَغْفِرَتِکَ، وَبِواجِبِ رَحْمَتِکَ، اَلسَّلامَةَ مِنْ کُلِّ اِثْم، وَالْغَنیمَةَ مِنْ کُلِّ بِرٍّ، وَالْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ، وَالنَّجاةَ مِنَ النّارِ،
خدایا از تو خواهم به حق وسایل حتمى آمرزشت و به آن رحمتت که بر خویش واجب کردى که مرا از هر گناهى سالم دارى و از هر نیکى بهره مند سازى و به بهشتم برسانى و از آتش دوزخ نجاتم بخشى
اَللّـهُمَّ دَعاکَ الدّاعُونَ وَدَعَوْتُکَ، وَسَئَلَکَ السّآئِلُونَ وَسَئَلْتُکَ، وَطَلَبَ اِلَیْکَ الطّالِبُونَ وَطَلَبْتُ اِلَیْکَ،
خدایا خوانندگان تو را خواندند و من نیز خواندمت و درخواست کنندگان از تو خواستند و من نیز از تو خواستم و جویندگان از تو جویا شدند و من هم تو را جویا شدم
اَللّهُمَّ اَنْتَ الثِّقَةُ وَالرَّجآءُ، وَاِلَیْکَ مُنْتَهَى الرَّغْبَةِ وَالدُّعآءِ،
خدایا تویى مورد اعتماد و امید و بسوى توست آخرین مرحله میل و اشتیاق و دعا
اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاجْعَلِ الْیَقینَ فى قَلْبى، وَالنُّورَ فى بَصَرى،
خدایا درود فرست بر محمّد و آلش و بنه یقین را در دلم و روشنى در دیده ام
وَالنَّصیحَةَ فى صَدْرى، وَ ذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ عَلى لِسانى، وَرِزْقاً واسِعاً غَیْرَ مَمْنُون، وَلا مَحْظُور فَارْزُقْنى،
وخیرخواهى در سینه ام و ذکر خود را در شب و روزبر زبانم و روزى وسیع بى منت و بى مانعى روزیم گردان
وَ بارِکْ لى فیما رَزَقْتَنى، وَاجْعَلْ غِناىَ فى نَفْسى، وَرَغْبَتى فیما عِنْدَکَ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمیـنَ.
و در آنچه نصیبم کرده اى برکت ده و بى نیازى مرا در نفس خودم قرار ده و اشتیاقم را بدانچه نزد توست به رحمتت اى مهربانترین مهربانان.
سپس به سجده برو و صد مرتبه بگو:

اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذى هَدانا لِمَعْرِفَتِهِ، وَخَصَّنا بِوِلایَتِهِ، وَوَفَّقَنا لِطاعَتِهِ، شُکْراً شُکْراً.
ستایش خاص خدایى است که ما را به معرفت خویش راهنمایى کرد و به دوستى خویش مخصوص گردانید و به طاعتش موفق داشت خدا را شکر
آنگاه سر از سجده بردار و بگو:

اَللّـهُمَّ اِنّى قَصَدْتُکَ بِحاجَتى، وَاعْتَمَدْتُ عَلَیْکَ بِمَسْئَلَتى، وَتَوَجَّهْتُ اِلَیْکَ بِاَئِمَّتى وَسادَتى،
خدایا من براى حاجتم تو را قصد کردم و در مورد خواسته ام بر تو اعتماد کردم و به وسیله پیشوایان و سرورانم بسوى تو رو آوردم
اَللّهُمَّ انْفَعْنا بِحُبِّهِمْ، وَاَوْرِدْنا مَوْرِدَهُمْ، وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُمْ،
خدایا به دوستى ایشان مارا سودمند کن و در جایگاه آنها واردمان کن و همنشینى ایشان را روزى ما گردان
وَاَدْخِلْنَا الْجَنَّةَ فى زُمْرَتِهِمْ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(3)
و در زمره آنان ما را داخل بهشت گردان به رحمتت اى مهربانترین مهربانان.