راه محرمیت فرزند خوانده

 فرزند خواندگى هر چند از قدیم الایّام مرسوم بوده، و برخى از مردم با هدفهاى مختلف به سوى آن مى رفته اند; امّا این پدیده در عصر و زمان ما گسترده تر، و متقاضیان آن افزونتر، و اهداف تقاضاکنندگان آن یک نواخت تر شده است. به طور عمده نداشتن فرزند، سبب گرایش به این مسأله مى باشد، و گاه نیز عواطف انسانى موجب توجّه به آن مى گردد.

   حوادث طبیعى و غیرطبیعى، همانند زلزله ها، جنگها، بیماریها، طوفانهاى سخت و وحشتناک، و مانند آن، عوارض نامطلوب مختلفى بر جوامع انسانى مى گذارد; که یکى از آنها معضل فرزندان بى سرپرست است. فرزندانى که پدر و مادر خود را در آن حوادث از دست داده، و در غم مهر و محبّت آنان سوخته، و حسرت نوازشى ساده را بر دل دارند. کودکان معصوم و پاکى که نگاه معصومانه آنها همچون کتابى قطور حاوى مطالب فراوان و مهمّى است; که تنها برخى توفیق مطالعه آن را دارند.

   از سوى دیگر، زوجین متعدّدى وجود دارند، که به علل مختلف از نعمت بى بدیل فرزند محروم هستند، و خداوند حکیم آنها را با بچّه دار نشدن آزمایش مى کند. زن و شوهرهایى که دیدن هر نوزاد داغ دل آنها را تازه، و آه حسرت را بى اختیار از نهاد آنها بلند، و قطرات اشک را بر گوشه چشمانشان جارى مى سازد.

   برخى از این زوجین، به جاى آه و افسوس و حسرت، و به هدر دادن نیروى خود، و با هدف پرکردن این خلأ زندگى مشترک ـ که گاه منجر به جدایى و طلاق مى گردد ـ به سراغ فرزندان بى سرپرست رفته، و آنها را به فرزندى قبول مى کنند، تا هم غم فقدان پدر و مادر و کمبود عشق و محبّت را از قلب پاک و کوچک آن کودکان معصوم بیرون کنند، و هم خود را از تنهایى در آورند، و سکوت خسته کننده محیط زندگى مشترک خویش را با گریه ها و خنده هاى چنان فرزندانى بشکنند.

   امّا مشکلى که معمولاً زوجین مؤمن را رنج مى دهد، و در پاره اى از موارد آنها را از پذیرش چنین فرزندانى منصرف مى کند، مشکل محرمیّت است; زیرا اگر فرزند خوانده دختر باشد، در آینده با مرد خانه مشکل محرمیّت خواهد داشت، و اگر پسر باشد با زن خانه.

   براى حلّ این مشکل، چاره هایى اندیشیده شده، که در بسیارى از موارد مشکل را بر طرف مى سازد، هر چند در برخى موارد چاره ساز نیست.

در ادامه نظر مراجع عظام تقليد مطرح مي شود:

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

س: از آنجا كه بچه‌دار نمى‌شويم پسر 4 تا 6 ماهه را به فرزند خواندگى گرفته‌ايم چه راههايى وجود دارد تا اين پسر با همسرم محرم گردد؟
ج) براى ايجاد محرميت در فرض سؤال راههايى موجود است؛ از جمله:
۱ـ اگر خواهر اين خانم شير داشته باشد چنانچه با رعايت شرائط مذكور در رساله اين بچه را شير دهد اين خانم، خاله او شده و با او محرم است.
۱ـ اگر مادر اين خانم شير داشته باشد و به او شير دهد اين بچه برادر رضاعى آن خانم بوده و محرم است.
۳- اگر خواهرزاده يا برادرزاده يا زن برادر اين خانم به او شير دهند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

---

 

راه محرم شدن پسرخوانده :

راه محرميّت آن است كه از شير خواهر، يا مادر، يا زنِ برادر، يا خواهرزاده‌ها، يا برادرزاده‌هاى آن زنِ فاقد فرزند بخورد تا آن زن، خاله يا خواهر و يا عمّه يا خاله رضاعى آن پسر شود و محرم گردد. و اگر دوران شيرخوارگى پسربچّه گذشته باشد راه قابل ذكرى براى محرميّت او نيست.

راه محرم شدن دخترخوانده :

اگر پدرِ پدر خوانده در حيات باشد مى‌تواند عقد موقّت آن دختر را با اجازه حاكم شرع براى خود بخواند تا حكم زن پدر را پيدا كند و بر تمام پسران و نوه‌ها ونتيجه‌هاى پدرش محرم شود. و اگر خواهر، يا مادر، يا زن برادر، يا برادرزاده‌ها، يا خواهرزاده‌هاى پدرخوانده شير داشته باشند، وآن بچّه شيرخوار باشد و از شير آنها (با شرايط لازم) بخورد، حكم خواهرزاده، يا خواهر يا برادرزاده يا خواهرزاده رضاعى‌اش را پيدا مى‌كند و محرم مى‌شود.

عقد موقّت دختر بچّه براى پدرِ پدر خوانده :

هرگاه هدف ايجاد محرميّت باشد و جهات شرعى رعايت شود اشكالى ندارد.

منبع: هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

چگونه مى توان با فرزند خوانده محرم شد 

   یکى از این چاره ها و حیله هاى شرعى، ایجاد محرمیّت از طریق رضاع و شیرخوارگى است.

 امّا راه چاره : هر گاه چنین خانمى شیر داشته باشد (مثلاً خانم مورد نظر فرزندى به دنیا آورده، و فرزندش پس از تولّد فوت کرده، و مى خواهد جاى خالى فرزند فوت شده اش را با آوردن نوزاد بى سرپرستى پرکند) در این صورت اگر به او شیر بدهد مانند فرزند خودش به پدر و مادر و سایر محارم او محرم مى شود، و اگر شیر نداشته باشد این امر از طریق رضاع برخى از بستگان زن یا شوهر امکان پذیر است.

   توضیح این که :

   اگر فرزند بى سرپرستى که به فرزند خواندگى پذیرفته شده پسر باشد، از جهت محرمیّت مشکلى با مرد خانواده ندارد، ولى براى ایجاد محرمیّت با خانم خانه، مى توان از راههاى زیر اقدام کرد :

   الف) اگر مادر آن خانم شیر داشته باشد، به اندازه لازم و با رعایت شرایط معتبر ـ که در مسأله 2116 رساله توضیح المسائل نوشته ایم ـ به آن نوزاد شیر مى دهد، سپس آن پسر بچّه حکم فرزند رضاعى او را پیدا کرده، و به آن خانم نیز محرم مى گردد; زیرا برادر رضاعى او خواهد شد. نه تنها به آن خانم، بلکه به خواهران، خواهرزاده ها، برادر زاده ها، عمّه ها، خاله ها، مادر بزرگ و تمامى نوه هاى مادر بزرگ محرم خواهد شد.

   ب) اگر مادر آن خانم شیر نداشته باشد، ولى خواهر، یا خواهر زاده، یا نوه خواهرش شیر داشته باشد و به طور کامل به آن پسر بچّه شیر دهد، در این صورت نیز به آن خانم محرم شده، و حکم خواهرزاده یا فرزند خواهرزاده او را پیدا مى کند و علاوه بر این به مادر و سایر خواهران و برادرزاده ها و خواهرزاده ها و عمّه ها و خاله ها و مادربزرگ و نوه هاى مادر بزرگ نیز محرم مى گردد.

   ج) اگر یکى از برادرهاى آن خانم، یا دختر یکى از برادرهایش، و یا حتّى نوه یکى از برادرهایش، طبق آنچه در بالا آمد، به آن نوزاد شیر دهد، به آن خانم و تمام افرادى که در بالا گفته شد محرم مى گردد، و خانم مذکور عمّه رضاعى او به شمار مى رود.

   این راهها همه در صورتى است که دوران شیرخوارگى بچّه تمام نشده باشد، در غیر این صورت راه قابل ملاحظه اى براى محرمّیت وجود ندارد(1).

1 . اگر مادر آن خانم در قید حیات باشد و شوهر نداشته باشد، مى توان صیغه عقد موقّت او را براى آن پسر خواند. در این صورت به آن خانم و خواهران و خواهرزاده ها و برادرزاده هایش، محرم خواهد شد. مشروط بر این که دخول نیز صورت گیرد، که در عرف مردم چنین چیزى غیر معمول است.

راههاى ایجاد محرمیّت بین پسر ومادر خوانده

 اگر فرزند مذکور دختر باشد، البتّه مشکلى از جهت محرمیّت با مادرخوانده ندارد; امّا بر مرد خانه (پدر خوانده) نامحرم است، ولى مى توان از طرق زیر براى محرمیّت آنها اقدام کرد :

   الف و ب و ج) همان راه هاى سه گانه اى که در مورد مادرخوانده گفته شد دقیقاً این جا نیز جارى است. (البتّه از طرف بستگان مرد) بنابراین مى توان محرمیّت را بین دختر بچّه و پدرخوانده، از طریق شیرِ مادرِ آن مرد، یا خواهر یا خواهرزاده هایش، یا زن برادر، یا برادرزاده هایش ایجاد کرد; مشروط بر این که زمان شیرخوارگى بچّه نگذشته باشد.

   امّا اگر زمان آن گذشته باشد، و پدر خوانده فرزند یا نوه اى نداشته باشد، تنها راه آن است که عقد موقّت آن دختر را براى پدرِ پدرخوانده بخوانند، تا آن دختر حکم زن پدرش را پیدا کند، و براى همیشه بر او، و برادران و برادر زاده ها و خواهرزاده هایش محرم گردد. در این جا دخول شرط نیست; ولى چنین عقدى باید داراى شرایط زیر باشد :

   اوّلاً : باید به مصلحت دختر بچّه باشد که غالباً هست.

   و ثانیاً : با اجازه حاکم شرع صورت گیرد.

   و ثالثاً : زمان عقد موقّت به قدرى باشد که در آن زمان امکان بهره گیرى جنسى از دختر باشد، ولى پس از ساعتى باقیمانده مدّت را مى بخشند، تا در آینده آن دختر با مشکلى مواجه نشود. حیله های شرعی و چاره جویی های صحیح، حضرت آيت الله مكارم شيرازي.

………………………………….

سؤال 759. اگر فرزند خوانده دختر باشد چگونه میتوان به او محرم شد؟

جواب: اگر فرزند خوانده دختر باشد و پدر مرد در حیات است مى توان عقد موقّت دختر را با اجازه حاکم شرع، براى پدر خواند و حکم زن پدر را پیدا کند و محرم شود و اگر خواهر، یا مادر، یا زن برادر، یا برادرزاده ها، یا خواهرزاده هاى مرد شیر داشته باشند و بچّه شیرخوار باشد و از شیر آنها (با شرایط لازم) بخورد، حکم خواهرزاده، یا خواهر یا برادرزاده رضاعى پیدا کرده محرم مى شود.

سؤال 760. اگر فرزند خوانده پسر باشد چگونه میتوان به او محرم شد؟

جواب: اگر فرزند خوانده پسر باشد راه محرمیت آن است که از شیر خواهر، یا مادر، یا زنِ برادر، یا خواهرزاده ها، یا برادرزاده هاى آن زنِ فاقد فرزند بخورد تا آن زن، خاله یا خواهر و یا عمه رضایى آن پسر شود و محرم گردد. و اگر دوران شیرخوارگى پسربچّه گذشته باشد راهى براى محرمیت او نیست.

سؤال 761. آیا مى توان به خانواده هایى که فرزند ندارند، فرزندان بى سرپرست (مانند کودکان سر راهى) را تحویل داد، و در مقابل پولى از آنها گرفت؟ اگر مبلغ اخذ شده بر اساس جنس طفل، یا ویژگى هاى ظاهرى او، متفاوت باشد، چه حکمى دارد؟

جواب: فروختن فرزند به هیچ عنوان جایز نیست.احکام خانواده در پرتو فقه اسلامى.

حکم ازدواج فرزند خوانده با سرپرست 

پرسش :اخیرا در جراید مباحثی در مورد ازدواج سرپرست با فرزند خوانده مطرح شده است؛ مستدعی است نظر شریفتان را در مورد حکم شرعی این ازدواج مرقوم فرمایید؟

پاسخ :با توجه به این که این ازدواج باید شرعا به مصلحت فرزند خوانده باشد و به اصطلاح فقها، غبطه او رعایت شود و این کار غالبا به مصلحت فرزند خوانده نیست و راه را برای سوء استفاده پدر خوانده باز می کند از نظر ما شرعا جایز نیست.

نحوه محرمیت فرزند خوانده (دختر) 

پرسش :گاهى افرادى که صاحب فرزند نمى شوند، دخترى از پرورشگاه مى گیرند، آیا راهى براى محرم شدن او بر پدر خوانده وجود دارد؟

پاسخ :هرگاه آن مرد پدرى داشته باشد و این دختر به ازدواج موقّت او درآید بر این مرد و فرزندان او محرم مى شود و اگر پسرانى از همسر دیگر دارد صیغه موقّت دختر را براى خودش بخواند تا براى پسرانش محرم شود ولى در این صورت نسبت به خودش بعد از پایان مدّت عقد موقّت، محرم نخواهد بود.

ارث فرزند خوانده 

پرسش :مى دانیم که فرزندخواندگان ارث نمى برند. حال اگر زن و مردى که کودکى را به فرزندى قبول کرده اند، فرزندى از خود نداشته باشند، آیا باز هم فرزندخوانده ارث نمى برد؟

پاسخ :فرزندخوانده احکام فرزند را ندارد و در هیچ حالت ارث نمى برد ولى مرد و زنى که او را به فرزندى پذیرفته اند مى توانند وصیّت کنند که مقدارى از اموال آنها (حدّاکثر تا ثلث) را به فرزندخوانده خویش بدهند، و یا در حال حیات و صحّت و سلامت، بخشى از اموال خود را به او واگذار کنند و مى توانند حقّ فسخ را براى خود مادام الحیاه محفوظ دارند.

حکم فرزند خوانده در وصیت به ارحام 

پرسش :در متن وصیت نامه ای آمده: چنانچه ارحام موصی فقیر و پریشان شدند از درآمد ثلث املاک، اول به آنها داده شود و بعد عزاداری نمایند و اگر ارحام از سادات باشند آنها را مقدم دارند. لازم به ذکر است که وصی فعلی که نوه پسری موصی می باشد فاقد اولاد از صلب خود بوده و نامبرده در زمان های گذشته دختری را به فرزندی برداشته و از شیر خواهرش استفاده نموده که محرم وصی گردد و برای فرزند خوانده شناسنامه ای هم به عنوان فرزند گرفته است (عیال وصی غیر سید می باشد) آیا دختر خوانده و فرزندش از ارحام موصی محسوب می شوند؟

پاسخ :فرزند خوانده جزء نسل موصى حساب نمى شود، و وصیّت نامه شامل حال او نمى گردد.

سؤال 308. آیا با دختر خوانده مى توان ازدواج کرد؟

جواب: در صورتى که رابطه نسبى و سببى نداشته باشد اشکالى ندارد.

سؤال 309. مى توان بعد از فوت پسر همسر، با عروس همسر ازدواج نمود؟

جواب: اشکالى ندارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آيت الله العظمی مكارم شيرازي.

---

 

محرميت فرزند خوانده

س: مردى داوطلبانه وظيفه بزرگ كردن دخترى را به عهده مى‌گيرد تا اينكه دختر بالغ مى‌شود. آيا براى اين دختر حفظ حجاب جلوى اين مرد واجب است؟
ج) صِرف بزرگ كردن دختر محرميت نمى‌آورد.

ازدواج دختر فاقد ولىّ به جهت محرميّت

محرم‌شدن فرزند خوانده

348. انسان مى‌تواند در صورت وجود مصلحت با اذن حاکم شرع، دخترى را که به عنوان فرزند خوانده قبول کرده است به عقد موقت (مثلاً دو ساعته) پدر خود درآورد، که در اين صورت اين دختر براى هميشه به او محرم خواهد شد.استفتائات جديد.

س 1012: کودکی را به فرزندی پذیرفته و نام او را علی گذاشته ‏ام و برای گرفتن شناسنامه به اداره ثبت احوال مراجعه کردم و در آنجا برای فرزند خوانده ‏ام لقب سید گذاشتند، ولی من به علت خوف از جدم رسول الله(صلی الله علیه وآله) آن را نپذیرفتم و در حال حاضر مردد هستم بین اینکه فرزند خواندگی آن طفل را رد کنم و یا اینکه مرتکب معصیت قبول سیادت کسی شوم که سید نیست، کدامیک از دو راه را انتخاب کنم؟ امیدوارم مرا راهنمایی فرمایید.

ج: بر فرزند خواندگى آثار شرعى بنوّت مترتب نمى‏شود، و کسى هم که از طرف پدر واقعى اش سيّد نيست، آثار و احکام سيادت را ندارد، ولى به هر حال نگهدارى کودک بى‌سرپرست شرعاً عمل بسيار خوب و پسنديده‏اى است. اجوبه الاستفتائات.

---