رابطه مستقیم مخلوقات جهان با انسان/ضرورت خودشناسی(قسمت هشتم)

« أَلَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوِّ السَّمَاءِ مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلا اللَّهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ *وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الأنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ*وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلالا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبَالِ أَكْنَانًا وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ كَذَلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ*فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ*يَعْرِفُونَ نِعْمَةَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ (سوره مباركه نحل،آيات 83-79):

آيا آن پرندگان رام شده در جو آسمان را نمي بينند؟ هيچ كس جز خدا آنها را در هوا نگاه نتواند داشت و در اين براي مردمي كه ايمان مي آورند عبرتهاست*خدا خانه هايتان را جاي آرامشتان قرار داد و از پوست چهارپايان برايتان خيمه ها ساخت تا به هنگام كوچ و به هنگام اقامت از حمل آنها در رنج نيفتيد. و از پشم و كرك و مويشان، براي مدتي، اثاث خانه و اسباب زندگي ساخت* خدا براي شما از چيزهايي كه آفريده است سايه ها پديد آورد و در كوهها برايتان غارها ساخت و جامه هايي كه شما را از گرما حفظ مي كند و جامه هايي كه در جــنگ نگهدار شماست. خدا نعمت هاي خود را اين چنين بر شما تمام مي كند. باشد كه تسليم فرمان او شويد* اگر رويگردان شدند، جز اين نيست كه وظيفه تو تبليغي روشنگر است* نعمت هاي خدا را مي شناسند، باز هم منكر آن مي شوند، زيرا بيشترشان كافرانند.»

 

 

در آيه 79 از سوره مباركه نحل با پرسشي انتقاد آميز از كساني كه فكرشان را به كار نمي اندازند، يكي از نشانه هاي خلقت را كه مثل همه نشانه ها شگفت انگيز است، معرفي مي فرمايد و از آن پرواز پرندگان در آسمان است كه چگونه با غلبه بر جاذبه زمين در آسمان نگه داشته مي شوند. و سپس اين حقيقت را گوشزد مي كند كه اين خداست كه شرايط پرواز را براي پرندگان ايجاد كرده است.

 

 

و در پايان پرواز پرندگان و قدرت انجام حركت هاي گوناگون در آسمان را براي اهل ايمان نشانه هايي از قدرت و علم خداوند معرفي مي كند. كه البته موجب افزايش ايمان آنان خواهد بود. پس طبق اين آيه، آيات الهي و ساير مخلوقات جهان با خلقت انسان، رشد و تعالي او رابطه اي مستقيم دارند. در آيه 80 و 81 به بيان نشانه ها و نعمت هاي مهم ديگري مانند خانه هاي ثابت و سيار، ساخت اثاث و و سايل زندگي از پوست چهارپايان و نيز وجود سايه ها، ساخت انواع لباس عل با كاركردهاي مختلف مي پردازد كه همگي با انسان و آرامش و آسايش زندگي او ارتباط دارند.

 

در پايان اين آيه فهم انسان ها از نعمت ها و نشانه هاي خدا را عاملي براي تسليم شدن انسان ها در برابر دستورات خداوند مي شمارد. پس تعمق و تفكر در مخلوقات الهي در تنظيم رابطه انسان با خالق ندبر خود نقش اساسي دارد.

 

در دو آيه بعدي يعني آيات 82 و 83 درياي شگفت انگيزي از انسان شناسي و خودشناسي بر روي ما مي گشايد. طبق آيه قبلي حالت طبيعي انسان اين است كه با ديدن و دقت در معلول به علت آن و با ديدن مخلوق به خالق و صفات او پي مي برد.

 

در اين دو آيه به يك انحراف و بيماري بسيار بزرگ كه در بسياري از انسان ها ظهور مي كند، مي پردازد و اين واقعيت را گوشزد مي كند كه عده اي از انسان ها كه متأسفانه اكثريت را تشكيل مي دهند، از حالت طبيعي انسان منحرف شده و با ديدن اين همه نعمت ها و نشانه هاي خدا و حتي با تذكر و تعليم پاك ترين و عالم ترين و برجسته ترين انسان ها يعني انبياء عليهم السلام نيز دست از لجاجت خود برنمي دارند و با اين كه تعليم و تذكر انبياء روشن ترين تعاليم، آن هم بر اساس يكي از بديهي ترين اصول يعني اصل پي بردن از معلول به علت است، ولي آنان با اختياري كه خداوند به آنان داده از اين تعاليم و نشانه ها روي برمي گردانند.

 

در آيه ي 83 مي فرمايد اينها با اين كه نعمت هاي خدا را دقيقاً مي شناسند، آنها را انكار مي كنند. به عبارت ديگر انكار آنها از روي ناداني نيست، بلكه با وجود آگاهي، روي شعور و وجدان خود پرده مي اندازد. پناه بر خدا از عناد و لجاجت و پناه بر خدا از اين كه انسان به شعور و وجدان انساني خود پشت كند.

طبق اين آيات نوع برخورد انسان و نوع نگاه او به پديده هاي جهان، هم چنين نوع برخورد وي با شعور و بينش خود، نقش مهمي در رشد و تعالي و نيز سقوط و انحراف او دارد.

ادامه دارد…

منبع:هدانابرگرفته از کتاب ضرورت خودشناسی استادشجاعی