حسادت و غیبت چه وقتی گناه است؟

ابتدا بايد توجه داشته باشيد كه بين رفتار بيرونى انسان و صفات درونى تفاوت هست. حسد يك امر درونى و يك صفت نفسانى است، در حالى كه غيبت و تهمت يك رفتار بيرونى است. صفات درونى مانند حسد تا هنگامى كه منجر و منتهى به رفتار بيرونى و عملى مانند غيبت نشوند، رزيله اخلاقى هستند، ولى گناه شرعى محسوب نمى شوند. عنوان گناه تنها به رفتار بيرونى انسان تعلق مى گيرد، مانند غيبت و تهمت كه چون يك رفتار بيرونى است، گناه شرعى محسوب مى شود.

مطلب ديگر اينكه گناه به دو بخش گناهان عبادى و اخلاقى تقسيم مى شود. گناه عبادى مربوط به تخلف از واجبات عبادى است و در ارتباط مستقيم با خداوند مطرح مى شود، در حالى كه گناه اخلاقى گناهانى هستند كه مربوط به عرصه اخلاق اجتماعى هستند و در ارتباط با ديگران مى باشند. اين گونه گناهان نيز از اين جهت كه تخلف از فرمان خداوند هستند، گناه شرعى محسوب مى شوند.

راهكار كلى مبارزه با رزايل خلقى:

مشكل عمده اى كه در اين زمينه وجود دارد، ضعف شناختى است كه بايد با مطالعه كتاب هاى اخلاقى برطرف شود.

رفع اين مشكل چند مرحله دارد.

1- ابتدا لازم است، تعريف آن رزيله يا عمل اخلاقى را خوب بدانيد.

2- ريشه هاى بروز اين صفات و اعمال را بشناسيد.

3- در مورد آثار و عواقت آنها اطلاعات كافى داشته باشيد.

4- با روش درمان و جايگزين نمودن آنها با صفات و اعمال نيك آشنا باشيد.

در كتاب هاى اخلاقى منبع مانند معراج السعاده به اين موضوعات اشاره شده است.

با كسب اين اطلاعات شما به يك خود شناسى اخلاقى خواهيد رسيد و وجود اين صفات را در خويش رديابى مى نماييد.

در صورتى كه خداى ناكرده صفت يا عمل رزيله اى يافتيد با استفاده از روش هاى كاربردى و دستورالعمل هاى كه در كتب اخلاقى آمده است، به درمان و معالجت نفس خويش بپردازيد. البته در اين مسير استعانت از خداى متعال و توسل به اولياى معصومين (ع) نبايد فراموش شود.

چون از چند جيز سوال كرده ايد و پرداختن به تمامى آنها بسيار مفصل مى شود، بهتر است منابعى را براى مطالعه به شما معرفى نماييم كه در آنها نيازهاى اطلاعاتى شما به خوبى برآورده مى شود. در صورتى كه مشكل خاصى داشتيد مطرح كنيد، حتما پاسخ گوى شما خواهيم بود. در مورد غيبت بايد گفت كه اگر پشت سر فردى حرفى را بزنيد كه اگر بشنود ناراحت مى شود اين غيبت است. صفتى يا عيبى كه در او هست ذكر كنيد اين غيبت است و اگر نيست تهمت مى شود.

منابع اصلى اخلاق اسلامى:

– راه روشن، ترجمه مهجه البيضاء فيض كاشانى

– اخلاق اسلامى، ترجمه جامع السعادات ملا مهدى نراقى

– معراج السعاده، ملا احمد نراقى

– نقطه هاى آغاز در اخلاق عملى آيت الله مهدوى كنى

– اخلاق در قرآن (3 جلد) مصباح يزدى

منابع بيشتر:

– خودسازى براى خودشناسى، مصباح يزدى

– تهذيب نفس، ابراهيم امينى

– مقالات استاد محمد شجاعى

– خودسازى، شهيد باهنر

– خودسازى، محمد يزدى

– جهاد با نفس، ج 3، حسين مظاهرى

پرسمان