توتاليتر يعني چه فرق آن با ولايت فقيه چيست
توتاليتر يعنى چه؟ فرق آن با ولايت فقيه چيست؟
توتاليتر «TOTALITAIRE» از واژه فرانسوى «توتال» به معناى جامع و كامل گرفته شده است و به آن دسته از رژيم هاى استبدادى گفته مى شود كه كليه شئون جامعه را ـ از سياست و اقتصاد گرفته تا مذهب، فرهنگ و هنر ـ حت كنترل و نظارت خود دارند و در جهت ايدئولوژى سياسى خويش، هدايت مى كنند. از اين نوع رژيم ها در تاريخ معاصر، مى توان حكومت هاى فاشيستى هيتلر و موسولينى و نظام هاى حاكم بر كشورهاى كمونيستى را نام برد.[139]
ويژگى هاى نظام توتاليتر را مى توان چنين نام برد:
1. نظارت دولت بر كليه شئون فعاليت هاى اقتصادى و اجتماعى؛
2. قدرت در دست اعضاى حزب واحدى است كه همه افراد از آن تبعيت مى كنند؛
3. حذف همه اشكال نظارت مردم بر حاكمان؛
4. توسل به زور و خشونت براى سركوب مخالفان؛
5. اعمال قدرت نامحدود و عدم مانعيت هيچ چيز در مقابل آن (از قبيل قانون، احترام به آزادى فرد و …)؛
6. تسلط يك فرد در رأس يك حزب و دولت.
آنچه احتمال دارد، وجه شباهت نظام اسلامى و شكل حكومت توتاليتر محسوب گردد، بند اول است. در حالى كه:
يكم. همه نظام هاى سياسى با تفاوت هاى چشمگيرى كه دارند، در مواردى مشابهت هم دارند و تشابه در يك وجه، با يكسانى متفاوت است.
دوّم. اسلام در مسائل اجتماعى ـ بر خلاف دولت هاى توتاليتر و يا ليبرال ـ نه دولت را موظف مى كند كه همه نيازمندى هاى جامعه، حتى نيازهاى غيرضرورى را در انحصار خود درآورد و نه دولت را به طور كامل از دخالت در كارهاى اجتماعى باز مى دارد؛ بلكه سطح دخالت دولت، متناسب با شرايط متغيرى است كه در جامعه پديد مى آيد و بايستگى دخالت را در تأمين بخشى از نيازهاى جامعه نمايان مى سازد.
در نگرش اسلام، اصل بر آن است كه نيازمندى هاى جامعه، داوطلبانه از سوى خود مردم تأمين شود. اما از آنجا كه سود پرستى و افزون طلبى افراد و گروه هايى، منشأ فساد و تضييع حقوق ديگران مى شود؛ دولت بايد وارد صحنه شود و با ارائه راه كارهاى مناسب و رعايت مصالح زمانى و مكانى، تصميمات لازم را براى جلوگيرى از تخلّفات اتخاذ كند. اين راهى متعادل است؛ بدان جهت كه در عمل ثابت شده كه شيوه متمركز دولتى و سپردن عمده فعاليت هاى اجتماعى به دولت، به دلايل فراوانى ناصحيح و غير كارآمد است. مشكل نخست گسترش بخش دولتى، هزينه و بودجه سنگينى است كه بر دولت تحميل مى گردد و براى جامعه مشكل آفرين است.
از طرف ديگر اسلام در پى آن است كه در بدو امر، انسان ها را تشويق كند با انتخاب و اختيار خود ـ و نه از طريق زور و فشار ـ به خودسازى و انجام دادن كارهاى نيك مبادرت ورزند. كار انسان وقتى ارزش مى يابد كه از راه انتخاب و اراده آزاد سرچشمه بگيرد. اما اگر الزام و اجبار موجب انجام كارى شد، آن تأثير معنوى و مطلوب، در روح انسان حاصل نخواهد شد و هدف نهايى تحقق نخواهد يافت؛ مگر اينكه مصلحت اجتماعى، اجبار و الزام را ايجاب كند. در اين صورت چاره اى جز اعمال دخالت دولت نيست.[140]
[139]. ر.ك: طلوعى، محمود، فرهنگ جامع سياسى، ص 359.
[140]. براى آگاهى بيشتر ر.ك: قاضى زاده، كاظم، انديشه هاى فقهى سياسى امام خمينى، ص 143.
منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسمان، پرسش ها و پاسخ ها «ولایت فقیه و جمهوری اسلامی ایران .»
