اهمیت احترام به والدین

آداب رفتار با پدر و مادر برگرفته از روایات اصول کافی

 

۱.خوشرفتاری

أَنْ تُحْسِنَ صُحْبَتَهُمَا

با آنان خوشرفتارى كنى

 

۲‌.وَ أَنْ لَا تُکَلِّفَهُمَا أَنْ یَسْأَلَاکَ شَیْئاً مِمَّا یَحْتَاجَانِ إِلَیْهِ وَ إِنْ کَانَا مُسْتَغْنِیَیْنِ(یمکنهما تحصیل ما احتاجا إلیه)

اجازه ندهى كه مجبور شوند آنچه را نياز دارند اظهار كنند و از تو بخواهند، اگر چه بى نياز باشند [بلكه پيش از آنكه مجبور به اظهار نياز خود شوند آن را برطرف ساز].

 

۳.إِنْ أَضْجَرَاکَ فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَ لَا تَنْهَرْهُمَا

 اگر تو را دلتنگ و آزرده ساختند، به آنان اُفّ مگو و آنها را از خود مران

 

۴.إِنْ ضَرَبَاکَ فَقُلْ لَهُمَا غَفَرَ اللَّهُ لَکُمَا فَذَلِکَ مِنْکَ قَوْلٌ کَرِیمٌ

اگر تو را زدند به آنها بگو : خدا شما را بیامرزد که این گفتار از تو قول کریم است.

 

۵.نگاه از روی محبت

لَا تَمْلَأْ عَیْنَیْکَ مِنَ النَّظَرِ إِلَیْهِمَا إِلَّا بِرَحْمَةٍ وَ رِقَّةٍ

 چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی به پدر و مادر خیره مکن

 

۶.لَا تَرْفَعْ صَوْتَکَ فَوْقَ أَصْوَاتِهِمَا

صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن

 

۷.لَا یَدَکَ فَوْقَ أَیْدِیهِمَا

دستهایت را بالای دستهای آنها مبر.

 

۸. لَا تَقَدَّمْ قُدَّامَهُمَا

و جلوتر از آنان راه مرو.

 

۹.وَ وَالِدَیْکَ فَأَطِعْهُمَا

از پدر و مادرت اطاغت کن

 

۱۰. بَرَّهُمَا حَیَّیْنِ کَانَا أَوْ مَیِّتَیْنِ

به آنها نیکی کن چه زنده باشند و چه مرده باشند.

 

۱۱.إِنْ أَمَرَاکَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ أَهْلِکَ وَ مَالِکَ فَافْعَلْ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنَ الْإِیمَانِ

[حتى ]اگردستور دادند خانواده و دارايى ات را رها كنى، اين كار را بكن؛ زيرا كه اين جزئى از ايمان است.

 

۱۲. با اسم صدا نکن

حَقُّ الْوَالِدِ عَلَی وَلَدِهِ …لَا یُسَمِّیهِ بِاسْمِهِ

حق پدرت بر تو این است که با اسم او را صدا نزنی.

 

۱۳. لَا یَجْلِسُ قَبْلَهُ

 پيش از او ننشيند (صبر کنی ابتدا او بنشیند و بعد خودت بنشین)

 

۱۴. لَا یَسْتَسِبُّ لَهُ (لا یفعل ما یصیر سببا لسب الناس له)

کاری نکنی که سبب شود دیگران بخاطر کار تو به پدر فحش دهند.

 

۱۵.نیکی به والدین

مَا یَمْنَعُ الرَّجُلَ مِنْکُمْ أَنْ یَبَرَّ وَالِدَیْهِ حَیَّیْنِ وَ مَیِّتَیْنِ یُصَلِّیَ عَنْهُمَا وَ یَتَصَدَّقَ عَنْهُمَا وَ یَحُجَّ عَنْهُمَا وَ یَصُومَ عَنْهُمَا فَیَکُونَ الَّذِی صَنَعَ لَهُمَا وَ لَهُ مِثْلُ ذَلِکَ فَیَزِیدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِبِرِّهِ وَ صِلَتِهِ خَیْراً کَثِیراً.

چه مانعى دارد كه يكى از شما به پدر و مادرش، زنده باشند يا مرده، نيكى كند.از طرف آنها نماز بخواند، از جانب آنهاصدقه بدهد، از طرف آنها حج بگزارد و از طرف آنها روزه بگيرد، تا ثوابش هم به آنها برسد و هم به همان اندازه براى خودش ثواب منظور شود وخداوند عزّ و جلّ به واسطه نيكوكارى و صله او خير و بركت فراوانى برايش بيفزايد؟

 

۱۶.دعا برای والدین

أَدْعُو لِوَالِدَیَّ إِذَا کَانَا لَا یَعْرِفَانِ الْحَقَّ قَالَ ادْعُ لَهُمَا وَ تَصَدَّقْ عَنْهُمَا وَ إِنْ کَانَا حَیَّیْنِ لَا یَعْرِفَانِ الْحَقَّ

براى پدر و مادرم اگر معتقد به حق (امامت) نباشند ، دعا بكنم؟ فرمود :«برايشان دعا كن ، و از طرفشان صدقه هم بده . اگر زنده هستند و معتقد به حق نيستند

 

۱۷.با دستت برایش لقمه بگیر

إِنَّ أَبِی قَدْ کَبِرَ جِدّاً وَ ضَعُفَ فَنَحْنُ نَحْمِلُهُ إِذَا أَرَادَ الْحَاجَةَ فَقَالَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَلِیَ ذَلِکَ مِنْهُ فَافْعَلْ وَ لَقِّمْهُ بِیَدِکَ فَإِنَّهُ جُنَّةٌ لَکَ غَداً

ابراهیم بن شُعیب گوید: به امام صادق عَلَیهِ السَّلَامُ گفتم:

من پدری دارم که بسیار پیر و شکسته شده است؛ و ما او را برای انجام حاجت و کارهایش بر دوش و در بَغَل می گیریم.

حضرت فرمود: تا جایی که توان داری بر این کار ادامه بده، با دست خود برایش لقمه بگیر، که همانا برای فردایت سپری (در برابر آتش جهنم) خواهد بود.

 

۱۸.جبران گناهان

فَمَا کَفَّارَةُ ذَلِکَ قَالَ أَ لَکَ أُمٌّ حَیَّةٌ قَالَ لَا قَالَ فَلَکَ خَالَةٌ حَیَّةٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَابْرَرْهَا فَإِنَّهَا بِمَنْزِلَةِ الْأُمِّ یُکَفِّرْ عَنْکَ مَا صَنَعْتَ

 پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : «آيا مادرت زنده است ؟». گفت : «نه» . فرمود : «آيا خاله ات زنده است ؟». گفت : «بلى» . فرمود : «به وى نيكى كن كه خاله به سان مادر است و كفّاره گناهت خواهد بود»

 

۱۹.جبران زحمت والدین :
یَکُونُ الْوَالِدُ مَمْلُوکاً فَیَشْتَرِیهِ ابْنُهُ فَیُعْتِقُهُ أَوْ یَکُونُ عَلَیْهِ دَیْنٌ فَیَقْضِیهِ عَنْهُ

 به امام جعفر صادق (ع) عرض كردم: آیا فرزند مى ‏تواند پدرش را پاداش دهد؟ (و زحمات او را جبران كند) فرمود: پاداشى براى پدر نیست جز در دو صورت: 1 – پدر برده باشد و پسر او را بخرد و آزاد كند. 2 – پدر بدهى داشته باشد و پسر آن را بپردازد. 

 

۲۰.انس و دوستی با والدین

لَأُنْسُهَا بِکَ لَیْلَةً خَیْرٌ مِنْ جِهَادِکَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ سَنَةً.

 مردى خدمت رسول خدا صلى اللّٰه عليه و آله آمد و عرض كرد: من جوانى با نشاطم و جهاد را دوست دارم ولى مادرى دارم كه نميخواهد بجهاد روم. پيغمبر صلى اللّٰه عليه و آله باو فرمود: باز گرد و همراه مادرت باش، سوگند بآن كه مرا بحق بنبوت مبعوث فرموده كه انس گرفتن يك شب او با تو از جهاد يك سالت در راه خدا بهتر است.

 

۲۱.إِنَّهُ لَیَکُونُ عَاقّاً لَهُمَا فِی حَیَاتِهِمَا غَیْرَ بَارٍّ بِهِمَا فَإِذَا مَاتَا قَضَی دَیْنَهُمَا وَ اسْتَغْفَرَ لَهُم فَیَکْتُبُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَارّاً

امام باقر عليه السلام فرمود: همانا بنده‌اى نسبت بپدر و مادر خويش در زمان حياتشان نيكوكار است، سپس آنها مي ميرند و او بدهى آنها را نمي پردازد و براى آنها آمرزش نمي خواهد، لذا خدا او را عاق و نافرمان مي نويسد، و بنده ديگر در زمان حيات پدر و مادر خود عاق آنها است و نسبت بآنها نيكى نمي كند، ولى چون مردند بدهى آنها را مي پردازد و براى آنها آمرزش مي خواهد و خداى عز و جل او را نيكوكار مى‌نويسد،

 

منبع همه روایات بالا :

[اصول الکافی – بَابُ الْبِرِّ بِالْوَالِدَیْنِ – مجلد ۲، صفحه ۱۵۷ به بعد]