اسم اعظم چیست

 

بدين ترتيب، اسم اعظم از سنخ الفاظ و مفاهيم ذهني نيست، بلكه مقامي از مقامات معنوي انسان كامل است.

سوال: آیا اسم اعظم لفظي است كه اگر كسي آن را بداند و بر زبان جاري كند، قادر بر هر گونه تصرّف در نظام تكوين خواهد بود؟

پاسخ حضرت آیت الله جوادی آملی

الف. معناي اسم اعظم

برخي گمان مي ‏كنند، اسم اعظم لفظي است كه اگر كسي آن را بداند و بر زبان جاري كند، قادر بر هر گونه تصرّف در نظام تكوين خواهد بود و چون چنين خاصيتي را در هيچ يك از اسماي مشهور ذات اقدس الهي نيافته‌اند ، تصوّر مي‏كنند اسم اعظم از حروفي نامعلوم تركيب شده است. از اين رو براي به دست آوردن آن تركيب نامعلوم، بسيار تلاش مي‏كنند، به هر دري مي‏زنند، از هر كسي مي‏ پرسند و …، ليكن هرگز به نتيجه نمي‏ رسند. البته ظاهر برخي روايات نيز موهم اين معناست. [توضيح اين روايات خواهد آمد (ر.ك: ص 356)]

حقيقت اين است كه نظام آفرينش براساس قانون علّيت و معلوليّت تنظيم شده است و چنين نظامي تسليم حقيقت محض است و براساس آن اداره مي ‏شود، نه با الفاظ و مفاهيم ذهني؛ زيرا وجود هماهنگي و سنخيت بين علّت و معلول، يكي از اصلي‏ترين شرايط قانون علّيت است. از اين رو هر چيزي علّت هر چيز نمي‏شود؛ مثلاً گرما رفع عطش نمي‏كند، هوا رفع گرسنگي نمي‏كند و… .

بنابراين، اسم لفظي كه با ارتعاش هوا پديد مي‌آيد يا مفاهيم ذهني كه با تصوّر ذهن ايجاد مي‏شود و با عدم تصوّر آن زايل مي‏گردد، سنخيّتي با شفاي بيمار، خلق پرنده، زنده كردن مردگان، اژدها شدن عصا و مانند آن (كه همگي از امور تكويني، حقيقي و واقعي است) ندارد. از اين جهت جست‏وجو از اسم اعظم در ميان الفاظ و مفاهيم، رنجي بي‏حاصل و تلاشي بي‏ ثمر است.

آري، تلفظ هر اسمي از اسماي خداوند متعالي به وسيله كسي كه به حقيقت مسمّاي آن اسم نايل شده و از لحاظ روحي با آن ارتباط برقرار كرده، اثربخش است و گرنه بي اثر است؛ نظير آنچه درباره انگشتر سليماني گفته شده كه تنها در دست حضرت سليمان (عليه‌السلام)خاصيت داشت.

 

گر انگشت سليماني نباشد

چه خاصيت دهد نقش نگيني؟[ديوان حافظ، غزل 483. ]

بر اساس رواياتِ اهل بيت عصمت (عليهم‌السلام) هر مقدار كه انسان در مقام بندگي و طاعت بالا مي‏رود، به همان مقدار به صفات خدايي شباهت پيدا مي‏كند و به همان مقدار مظهر اسما و صفات خدا مي‏شود تا آنجا كه مي‏تواند مظهر اسم اعظم خداي سبحان گردد و هر كاري را كه اراده كند، به اذن الهي در نظام تكوين انجام دهد. در حديث قدسي آمده است:

اي فرزند آدم! من بي ‏نيازي هستم كه هرگز فقير نمي ‏شوم، از دستورهاي من اطاعت كن تا تو را به گونه‌اي غني گردانم كه هرگز فقير نشوي. اي فرزند آدم! من زنده‌اي هستم كه هرگز نخواهم مرد، اوامرم را اطاعت كن تا تو را جاودانه گردانم. اي فرزند آدم! من به هر چه بگويم «باش» موجود مي‏شود، اطاعتم كن تا تو را به مقامي برسانم كه اگر به چيزي بگويي «باش»، موجود شود: «يا ابن آدم! أنا غنيٌّ لا أفتقر أطعني فيما أمرتُك، أجعلك غنيّاً لا تفتقر، يا ابن آدم! أنا حيٌّ لا أموت أطعني فيما أمرتك، أجعلك حيّاً لا تموت، يا ابن آدم! أنا أقول للشي‏ء كن فيكون أطعني فيما أمرتك، أجعلك تقول للشي‏ء كن فيكون».[بحار الانوار، ج90، ص376]

 

البته معلوم است كه انسان متكامل در همه اين موارد، مظهر اسماي حسناي الهي مي‏شود و بالتبع (نه بالاصالة)، بالعرض (نه بالذات) و بالمجاز (نه بالحقيقه)، منشأ امور ياد شده مي‏گردد.
حديث قرب نوافل نيز اين معنا را به صورتي ظريف‏تر و كامل‏تر بيان كرده، مي‏گويد: خداي سبحان در مقام فعل (نه ذات و نه صفتي كه عين ذات است) گوش، چشم، دست، پا و خلاصه همه قواي ادراكي و تحريكي بنده متقرّب و محبوب خود خواهد شد.[كافي، ج2، ص352. ]

 

بنابراين، اگر كسي به پايگاه منيع و رفيع ولايت الهي بار يابد و از اولياي خدا شود و آن گاه براي انجام كاري خير نام خدا را بر زبان آورد، آثار اسم خدا را مشاهده خواهد كرد؛ چنان كه حضرت شيخ‌الانبياء، نوح (عليه‌السلام)با اسم خدا بر طوفان سهمگين و امواج خشمگين آب چيره مي‏شد و آن كشتي عظيم را به حركت و توقف وامي‏داشت: (بسم اللَّه مجريها و مرسيها).[سوره هود، آيه 41. ]

گشت با عيسي يكي ابله رفيق استخوان‌ها ديد در حفره عميق
گفت اي همراه آن نام سَنّي كه بدان تو مرده را زنده كني
مر مرا آموز تا احسان كنم استخوان‌ها را بدان، با جان كنم
گفت خامُش كن كه آن كار تو نيست لايق انفاس و گفتار تو نيست
كان نفس خواهد زباران پاك‌تر وز فرشته در روش درّاك‌تر
عمرها بايست تا دم پاك شد تا امين مخزن افلاك شد
خود گرفتي اين عصا در دست راست دست را دستان موسي از كجاست؟[مثنوي معنوي، دفتر دوم، بيت 141 تا 147]

عالم آل محمد(صلّي الله عليه وآله وسلّم)، حضرت ثامن‌الحجج، علي بن موسي الرضا(عليه‌السلام)مي‏فرمايد:

«بسم اللَّه الرحمن الرحيم» به اسم اعظم خدا نزديك‏تر از سياهي چشم به سفيدي آن نزديك‌تر است: «إنّ «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» أقرب إلي اسم اللَّه الأعظم من سواد العين إلي بياضها».[ تفسير نورالثقلين، ج1، ص8.]

اين حديث، گواهي صادق بر ادعاي فوق است؛ زيرا بسياري از افراد «بسم‌اللَّه» مي‏گويند، ولي چون آن مقامات معنوي را ندارند آثار اسم اعظم را مشاهده نمي‏ كنند.

عيسي بن مريم (عليهماالسلام) با يكي از اصحابش كه مردي كوتاه قد و از ملازمان ركاب او بود مي‏رفتند تا به دريا رسيدند. عيسي (عليه‌السلام) با يقين و اعتقاد قلبي «بسم‌اللَّه» گفت و بر روي آب حركت كرد. مرد كوتاه قد كه عيسي (عليه‌السلام) را بدين وضع ديد، او نيز با يقين و اعتقاد قلبي «بسم‌اللَّه» گفت و بر روي آب حركت كرد تا به آن حضرت رسيد. ناگهان حالت عُجب و خودپسندي به او دست داد و با خودش گفت:

اين، عيسي روح‌اللَّه است كه بر روي آب راه مي‏رود و من نيز بر روي آب راه مي‏روم. پس او چه فضيلتي بر من دارد؟ و من از او چه كم دارم؟ با گفتن اين جمله، ناگهان در آب فرو رفت. استغاثه به حضرت عيسي (عليه‌السلام) كرد تا او را گرفت و از آب نجات داد. آن گاه از آن مرد پرسيد: چه به ذهنت خطور كرد؟ ماجرا را توضيح داد.

حضرت عيسي(عليه‌السلام) گفت: خودت را در غير موضعت نشاندي، خدا اين گونه خوارت كرد، از آنچه گفتي، توبه كن. مرد توبه كرد و به  مقام سابق بازگشت:

«… و معه رجلٌ من أصحابه قصيرٌ و كان كثير اللزوم لعيسي (عليه‌السلام) فلمّا انتهي عيسي (عليه‌السلام) إلي البحر قال: بسم اللَّه بصحّة يقينٍ منه، فمشي علي ظهر الماء فقال الرّجل القصير حين نظر إلي عيسي(عليه‌السلام): جازه بسم اللَّه بصحّة يقين منه فمشي علي الماء و لحق بعيسي (عليه‌السلام) فدخله العُجب بنفسه فقال: هذا عيسي روح‌اللَّه يمشي علي الماء و أنا أمشي علي الماء فما فضله عليّ؟ قال: فرمس في الماء فاستغاث بعيسي فتناوله من الماء فأخرجه ثمّ قال له: ما قلت يا قصير؟ قال: قلت: هذا روح الله يمشي علي الماء و أنا أمشي علي الماء فدخلني من ذلك عُجب، فقال له عيسي(عليه‌السلام): لقد وضعت نفسك في غير الموضع الذي وضعك اللَّه فيه فمقتك اللَّه علي ما قلتَ، فتب إلي اللَّه عزّ وجلّ ممّا قلت، قال: فتاب الرّجل و عاد إلي مرتبته الّتي وضعه اللَّه فيها… ».[كافي، ج2، ص306.]

بدين ترتيب، اسم اعظم از سنخ الفاظ و مفاهيم ذهني نيست، بلكه مقامي از مقامات معنوي انسان كامل است.

 

ب. توجيه روايات

در برخي روايات از اسم اعظم و تعليم آن به گونه‌اي سخن به ميان آمده كه گويا از سنخ الفاظ است؛ مانند اينكه فرموده‌اند:
آصف بن برخيا خدا را با اسم اعظمي كه آگاه بود خواند تا توانست تخت بلقيس را نزد حضرت سليمان (عليه‌السلام) حاضر كند. اسم اعظم، هفتاد و سه حرف است و آصف يك حرف آن را مي‏دانست [و چنين قدرتي داشت]، در حالي كه ما هفتاد و دو حرف آن را مي‏دانيم و تنها يك حرفي را كه از مستأثرات علم غيب خداست، نمي‏دانيم.[تفسير نور الثقلين، ج4، ص88، ذيل آيه 40 سوره نمل. ]

اين روايات بايد به گونه‌اي توجيه شود كه با اصل كلّي مورد بحث هماهنگ شود؛ مثل اينكه بگوييم: تعليم اسم اعظم به معناي تعليم راه انقطاع از غير خدا، گشودن راه ارتباط با خدا، مظهر بزرگ‏ترين نام خدا شدن و… است.

متن اين احاديث بر ضرورت اين قبيل توجيهات و صحّت آن گواهي مي‏دهد؛ زيرا اسم هفتاد و سه حرفي در هيچ زباني وجود ندارد، اما تقسيم مقامات معنوي به هفتاد و سه درجه، قابل قبول و پذيرفتني است[ حرف، به معناي درجه، جزء و مانند آن است. ]؛ چنان كه يك درجه مستأثر نيز براي جدا كردن مقام واجب از ممكن و خلط نشدن ضرورت و امكان به يكديگر بيان شده است.

افزون بر اين، همان‏طور كه نمي‏ توان از يك اسم چهار حرفي، يك حرف را حذف كرد و گفت «اين اسم، همان اسم چهار حرفي است، ولي يك حرف كم دارد»، نمي‏توان گفت «اسم هفتاد و دو حرفي، همان اسم هفتاد و سه حرفي است، ليكن يك حرف كم دارد و اسم هفتاد و يك حرفي، دو حرف كم دارد و… »، بلكه اسم هفتاد و سه حرفي (بر فرض وجود) يك اسم است، اسم هفتاد و دو حرفي اسمي ديگر، اسم هفتاد و يك حرفي اسمي ديگر و… . بنابراين، معناي «شناخت اسم اعظم» كه در اشعار بزرگان دين آمده است نيز روشن مي‏شود:

چون شب قدر از همه مستور شد لاجرم از پاي تا سر نور شد
اسم اعظم كه كس نشناسدش سروري بر كلّ اسم‌ باشدش

[كلّيات شيخ بهايي، ص7 (نان و حلوا).]

 

ج. تحليل عقلي تأثير اسم اعظم

تأثير اسم اعظم در نظام تكوين را اين گونه مي‏توان تحليل كرد:
1. گرچه نظام هستي بر محور قانون عليّت استوار است، ليكن بايد توجه داشت كه علّت هيچ پديده‌اي منحصر به علّت‏هاي شناخته شده آن نيست تا در صورت عدم آن، تحقّق معلول، محال باشد، بلكه ممكن است علّت يا علّت‏هاي ناشناخته ديگري براي آن معلول وجود داشته باشد و بتواند باعث پديد آمدن آن گردد. معجزات انبياي الهي و كرامات اولياي خدا كه همگي از راه علل ناشناخته و نامأنوس تحقّق مي‏يابد، از اين قبيل است؛ زيرا اعجاز به معناي خرق عادت است، نه خرق قانون عليّت.

2. منظور از تأثير اسم خداي سبحان در نظام هستي و سببيّت آن در نزول فيض از مبدأ فيّاض، حقيقت اسماست، نه الفاظ و مفاهيم ذهني. بنابراين همان گونه كه گذشت، اگر ذات اقدس الهي به اسم مبارك «شافي» ظهور كند، بيمار را شفا مي‏دهد. اگر به اسم «خالق» ظهور كند، موجودي را خلق مي‏كند. اگر به اسم «عزيز» ظهور كند، به مؤمن عزت مي‏بخشد. اگر به اسم «غني» و «مغني» ظهور كند، وضع اقتصادي مردم سر و سامان مي‏يابد و…، نه اينكه تلفظ به اسم شافي، خالق، عزيز، غني و… خود به خود اثر داشته باشد.
3. خداي سبحان وعده داده است كه دعاي هر دعاكننده‌اي را اجابت كند: (أُجيب دعوة الداع إذا دعان).[سوره بقره، آيه 186. ] دعا دو شرط اساسي[راجع به دعا و شرايط آن ر.ك: المراقبات، مراقبات شهر رمضان المبارك، ص111. ] دارد:
اوّل: دعا، حقيقي و به زبان استعداد باشد.[در اين‏باره ر.ك: ج2، ص 351، پاورقي.]
دوم: درخواست، از خود خدا باشد.

بنابراين، اگر انقطاع داعي از غير خدا حاصل شود و درخواست از خداوند واقعي باشد يعني اگر چشم به كاسه زيد و كيسه بكر ندوخته، طمع به اين و آن نداشته باشد و با خود خدا ارتباط برقرار كند و در چنين حالي او را با اسمي از اسماي حسناي وي بخواند، مظهر همان اسم مي‏گردد و همان كار از او نيز برمي‌آيد. پس اگر با اسم «شافي» مرتبط شد، مظهر آن مي‏گردد و بيماري را به اذن خدا شفا مي‏ بخشد و اگر با اسم «خالق» ارتباط برقرار كرد، مظهر آن مي‏گردد و چيزي را به اذن خدا خلق مي‏كند و… ؛ چنان كه مسيح بن مريم (عليهماالسلام) روح‌اللَّه شد و بيماران را شفا مي‏داد، از گِل پرنده مي‏ساخت و در آن حيات مي‏دميد، مرده را زنده مي‏كرد و… .

بدين ترتيب، اگر كسي بتواند مظهر همه اسماي حسناي الهي شود، به مقام اسم اعظم بار مي‏يابد و مي‏تواند به اذن خدا منشأ هر اثري در نظام تكوين شود.

 

منبع: ادب فناي مقربان جلد 3 صفحه 353 ، آماده سازی و ویرایش توسط سایت هدانا.

«ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ»

ویژه نامه بخش قرآن پژوهی

دعای مباهله

اسم اعظم خداوند چیست

اسم اعظم چیست اسم اعظم اسم اعظم خدا اسم اعظم کویتی پور اسم اعظم بهایی اسم اعظم بكند كار خود اسم اعظم بهائی اسم اعظم هر شخص اسم اعظم خاص اسم اعظم خدا چیست اسم اعظم در قران اسم اعظم ثروت اسم اعظم برای ثروتمند شدن اسم اعظم برای ثروت اسم اعظم جهت ثروت دعای اسم اعظم صوتی اسم اعظم امام صادق دانلود دعای اسم اعظم صوتی صد اسم اعظم خدا صورت اسم اعظم صوتی اسم اعظم اسم اعظم امام جعفر صادق صد اسم اعظم خداوند صلوات اسم اعظم اسم اعظم قرآن اسم اعظم در قران اسم اعظم خدا در قران اسم اعظم خداوند در قرآن اسم اعظم پیش ما باشد قدیم قدرت اسم اعظم اسم اعظم قوی اسم مشاور اعظم در قهوه تلخ دستور اسم اعظم قطعی اسم اعظم نزد ما باشد قدیم اسم اعظم فردی اسم اعظم مخصوص هر فرد اسم اعظم خاص هر فرد فواید اسم اعظم فضیلت اسم اعظم فوايد اسم اعظم اعظم اسم في التاريخ اسم اعظم سورة في القران اعظم اسم ام فعل ما اسم اعظم سورة فى القران اسم اعظم هر شخص اسم اعظم هندی اسم اعظم هو اسم اعظم هم نام اسم های اعظم کدامند اسم های اعظم خدا اسم های اعظم خداوند اسم های اعظم اسم هاي اعظم خداوند اسم هاي اعظم خدا اسم اعظم علی اسم اعظم عام اسم اعظم علامه طباطبایی اسم اعظم عبری اسم اعظم عکس اسم اعظم علماء الرياضيات والفيزياء اسم اعظم متناسب با عدد خود اعظم اسم عند الله اسم اعظم در علوم غریبه اسم اعظم به زبان عبری اسم اعظم خدا اسم اعظم خاص اسم اعظم خداوند چيست؟ اسم اعظم خدا چیست اسم اعظم خدا نان است اسم اعظم خدا چيست اسم اعظم خدا در دعاي سحر اسم اعظم خداوند کدام است اسم اعظم خداوند متعال اسم اعظم خدا در جوشن کبیر اسم اعظم در علوم غریبه اسم اعظم و علوم غریبه اسم اعظم علوم غریبه اسم اعظم حضرت خاتم اسم اعظم حروف مقطعه اسم اعظم حضرت خاتم سلام عالم اسم اعظم حاجة اسم اعظم برای حاجت اسم اعظم چند حرف است اسم اعظم به حروف ابجد اسم اعظم سوره حشر اسم اعظم در سوره حمد اسم اعظم خدا برای حاجت اسم اعظم جامع اسما بود اسم اعظم جيست اسم اعظم درویش جاویدان اسم اعظم خدا در جوشن کبیر آهنگ اسم اعظم درویش جاویدان دانلود اسم اعظم درویش جاویدان جفر اسم اعظم جدول اسم اعظم جفر واسم اعظم جفر واسم اعظم محمود دهدار اسم اعظم سوره حشر اسم اعظم سورة في القران اسم اعظم ساحر اسم اعظم در سوره حمد اسم اعظم اهل سنت اسم اعظم در سوره یاسین اسم اعظم امام سجاد اسم اعظم در کدام سوره است اسم اعظم در دعاي سحر اسم اعظم در دعای سمات اسم اعظم چیست اسم اعظم چيست اسم اعظم چند حرف است اسم اعظم خدا چیست اسم اعظم خداوند چيست؟ دعای اسم اعظم چیست اسم اعظم خدا چيست اسم اعظم الهی چیست معنی اسم اعظم چیست اسم اعظم خدا چند حرف است اسم اعظم یهودیان اسم اعظم یهوه اسم اعظم یعنی چه اسم اعظم یا حی یاقیوم اسم اعظم در دین یهود اسم اعظم در سوره یاسین یافتن اسم اعظم یازده اسم اعظم یادگیری اسم اعظم اسم اعظم یعنی چی اسم اعظم بهایی اسم اعظم بكند كار خود اسم اعظم بکند کار خود ای دل اسم اعظم بهائیان اسم اعظم بها اسم اعظم به انگلیسی اسم اعظم برای ازدواج اسم اعظم برای حاجت اسم اعظم به چه معناست اسم اعظم بکند کار خود اسم اعظم لوح اسم اعظم لله ماهو اعظم اسم لله ما اعظم اسم لله لوگو اسم اعظم اعظم اسم لله عز وجل اسم اعظم لیلا لاتین اسم اعظم لوگوی اسم اعظم لوگوى اسم اعظم اسم اعظم اردو اسم اعظم الهی اسم اعظم الله اسم اعظم الهی چیست اسم اعظم الهي اسم اعظم از دیدگاه اهل سنت اسم اعظم الحلیم اسم اعظم از نظر اهل سنت اسم اعظم اهل سنت اسم اعظم ابجد اسم اعظم تصویر اسم اعظم کی تلاش دعای اسم اعظم با ترجمه استیکر اسم اعظم تلگرام اسم اعظم در تورات اسم اعظم در تفسیر المیزان تصاویر اسم اعظم استیکر اسم اعظم برای تلگرام استیکر اسم اعظم در تلگرام تفسیر اسم اعظم بهایی اسم اعظم نان اسم اعظم نکالنے کا طریقہ اسم اعظم خدا نام اسم اعظم خدا نان است اسم اعظم از نظر اهل سنت نوشتن اسم اعظم نگین اسم اعظم نامهای اسم اعظم اسم اعظم هم نام اعظم اسم مشتق نوعه اسم اعظم متناسب با عدد خود اسم اعظم مجرب اسم اعظم مخفی اسم اعظم مخصوص هر فرد اسم اعظم مخفي اسم اعظم مخفي راسخون اسم اعظم محمود دهدار اسم اعظم متعال اعظم اسم من اسماء الله الحسنى اعظم اسم من اسماء الله اسم اسم اعظم کی تلاش اسم اعظم کدام است اسم اعظم کلید اسرار حق اسم اعظم کویتی پور دانلود اسم اعظم کیا ہے اسم های اعظم کدامند اسم اعظم بکند کار خود ای دل اسم اعظم در کدام سوره است اسم اعظم خداوند کدام است