آیا طوفان نوح جهانی بود

هدف قرآن از بیان این سرگذشت عبرت انگیز [نوح]، بیان نکته هاى تربیتى مهمى است که در آن نهفته است، خواه جهانى باشد یا منطقه اى.

گستره مکانی طوفان نوح

پرسش : آیا طوفان نوح(علیه السلام) عالمگیر بود یا اختصاص به سرزمین خاصى داشت؟
پاسخ اجمالی: دو نظریه درباره گستره مکانی این طوفان وجود دارد: 1- بعضی معتقدند که این طوفان عالمگیر بوده و تمام جهان را فراگرفته است.

2- در مقابل گروهی معتقدند، این طوفان تنها بخشی از زمین را در برگرفته است.

پاسخ تفصیلی:

الف ـ از ظاهر بسیارى از آیات قرآن، چنین بر مى آید که طوفان نوح(علیه السلام) جنبه منطقه اى نداشته است، بلکه حادثه اى بوده است براى سراسر روى زمین؛ زیرا کلمه «اَرْض»؛ (زمین) به طور مطلق ذکر شده مانند: «رَبِّ لاتَذَرْ عَلَى الاَرْضِ مِنَ الْکافِرینَ دَیّاراً»؛ (خداوندا بر روى زمین از کافران که هرگز امید به اصلاحشان نیست احدى را زنده مگذار).(1)

 

ب ـ و همچنین آیه44 سوره«هود»: «قیلَ یا اَرْضُ ابْلَعی مایَکِ…»؛ (اى زمین آب هاى خود را فرو بر…).
ج ـ از بسیارى از تواریخ نیز، جهانى بودن طوفان نوح استفاده مى شود، به همین جهت، تمام نژادهاى کنونى را به یکى از سه فرزند نوح (حام، و سام و یافث) که بعد از نوح باقى ماندند، باز مى گردانند.
د ـ در تاریخ طبیعى نیز، دورانى به نام دوران باران هاى سیلابى دیده مى شود، که اگر آن را الزاماً مربوط به قبل از تولد جانداران ندانیم، قابل تطبیق بر طوفان نوح نیز هست.
هـ ـ این نظریه نیز، در تاریخ طبیعى زمین هست، که محور کره زمین تدریجاً تغییر پیدا مى کند، یعنى قطب شمال و جنوب تبدیل به خط استوا، و خط استوا جاى قطب شمال و جنوب را مى گیرد، روشن است به هنگام گرم شدن یخ هاى فوق العاده متراکم قطبى، آب دریاها به اندازه اى بالا مى آید که، بسیارى از خشکى ها را فرا مى گیرد و با نفوذ در لایه هاى زمین به صورت چشمه هاى خروشان از نقاط دیگر سر بر مى آورد، و همین گسترش آب ها باعث فزونى ابرها و بارش باران هاى زیادتر مى گردد.

 

و ـ این مطلب که نوح از حیوانات روى زمین نمونه هایى با خود برداشت نیز، موید جهانى بودن طوفان است.
ز ـ و اگر محل زندگى نوح را «کوفه» ـ آن چنان که در بعضى از روایات آمده است ـ بدانیم، و طبق روایات دیگر، دامنه طوفان به «مکّه» و خانه «کعبه» هم کشیده شده باشد، این خود موید دیگرى بر جهانى بودن این طوفان است.

ولى با این حال، احتمال منطقه اى بودن آن نیز به کلّى منتفى نیست؛ زیرا اطلاق کلمه «ارض» بر یک منطقه وسیع جهان، در قرآن، مکرّر آمده است، چنان که در سرگذشت بنى اسراییل مى خوانیم: «وَ اَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الاَرْضِ وَ مَغارِبَها»؛ (مشرق ها و مغرب هاى زمین را در اختیار گروه مستضعفان [بنى اسراییل] قرار دادیم).(2)

حمل حیوانات در کشتى نیز، ممکن است به خاطر این باشد که در آن قسمت از زمین، نسل حیوانات قطع نگردد، به خصوص این که، در آن روز نقل و انتقال حیوانات از نقطه هاى دوردست کار آسانى نبود (دقت کنید).

همچنین، قراین دیگرى که در بالا ذکر شد، قابل تطبیق بر منطقه اى بودن طوفان نوح مى تواند باشد.
این نکته نیز، قابل توجه است که: طوفان نوح به عنوان مجازات آن قوم سرکش بود، و ما هیچ دلیلى در دست نداریم که دعوت نوح به سراسر زمین رسیده باشد.
اصولاً، با وسایل آن زمان، رسیدن دعوت یک پیامبر – در عصر خودش – به همه نقاط، بسیار بعید به نظر مى رسد.
ولى در هر حال، هدف قرآن از بیان این سرگذشت عبرت انگیز، بیان نکته هاى تربیتى مهمى است که در آن نهفته است، خواه جهانى باشد یا منطقه اى.(3)
پی نوشت:
(1). سوره نوح، آیه 26.
(2). سوره اعراف، آیه 137.
(3). گرد آوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دار الکتب الإسلامیه، چاپ سی و سوم، ج 9، ص 128.