آیا ارث خمس دارد

خمس

تاریخ نشر: 02 اسفند 1394 بروزرسانی: 05 بهمن 1396

آیا ارث خمس دارد

فهرست این نوشتار:

آیا ارث خمس دارد

1-در نوشتار قبل به صورت جامع حکم افزایش قیمت سرمایه مطرح شد از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.

2- مطابق نظر اکثر مراجع: ارث خمس ندارد، هرچند سال‌ها بماند وهزينه نشود، ولى چنانچه افزایش قيمت پيدا كند و پيش از سال خمسى هزينه نشود، ترقّى قيمت آن خمس دارد.

خمس ارث

پرسش 61 . ارثى كه از خويشان نزديك (مانند پدر، مادر و همسر) به انسان مى رسد، خمس دارد؟
همه مراجع: خير.

پرسش 62 . اگر قيمت روز چيزى كه انسان به ارث برده، افزايش يابد و آن را بفروشد، آيا به مقدار افزوده، خمس تعلق مى گيرد؟
همه مراجع (به جز فاضل، مكارم و صافى): خمس ندارد.
آيه اللّه فاضل: مقدار افزوده، جزء درآمد سال شمرده مى شود و چنانچه تا سر سال زياد بيايد، بنابر احتياط خمس آن را بدهد.[3]
آيات عظام مكارم و صافى: مقدار افزوده، جزء درآمد سال فروش شمرده مى شود و چنانچه تا سر سال زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد.[4]

پرسش 63 . اگر ارثيه را به قصد تجارت و افزايش ارزش آن نگه دارد، آيا به ترقى قيمت آن پس از فروش خمس تعلق مى گيرد؟
همه مراجع: آرى.[5]

[1]. توضيح المسائل مراجع، م 1754، نورى، توضيح المسائل، م 1750، خامنه اى، اجوبة، س 858 و وحيد، توضيح المسائل، م 1762.
[2]. امام، استفتاءات، ج 1، س 87؛ تبريزى، استفتاءات، س 967؛ خامنه اى، اجوبة، س 858؛ نورى، استفتاءات، ج 2، س 360؛ وحيد، توضيح المسائل، م 1778؛ بهجت، وسيله النجاة، م 1380.
[3]. فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 859.
[4]. صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 684؛ مكارم، توضيح المسائل، م 1492.
[5]. نورى، استفتاءات، ج 2، س 360؛ خامنه اى، اجوبة، س 858؛ تبريزى، التعليقة على منهاج الصالحين، م 1213؛ صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 684؛ مكارم، توضيح المسائل، م 1492؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 859؛ تحرير، ج 2، م 8؛ وسيلة النجاة، ج 1، م 1380؛ سيستانى، منهاج الصالحين، م 1213؛ وحيد، توضيح المسائل، م 1778.(احكام خمس،پرسمان).

[خمس مهریه و ارث]

مسأله 1754 مهری را که زن می‌گیرد (1) خمس ندارد. و همچنین است ارثی که به انسان می‌رسد (2). ولی اگر مثلًا با کسی خویشاوندی دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد (3)، احتیاط مستحب ّ (4) آن است خمس ارثی را که از او می‌برد، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید بدهد.

(1) (خوئی)، (تبریزی)، (صافی): و مالی را که مرد عوض طلاق خلع اخذ می‌نماید..

(2) (اراکی): گرچه احتیاط مستحب ّ است خمس آن را بپردازد..

(3) (خوئی)، (تبریزی)، (فاضل): اگر مثلًا با کسی خویشاوندی داشته و گمان ارث بردن از او نداشته..

(4) (اراکی)، (خوئی)، (تبریزی)، (فاضل)، (صافی): احتیاط واجب..

(مکارم): مسأله اگر از کسی ارثی به او رسد که خویشاوندی دوری با او دارد و اطلاعی از چنین خویشاوندی و انتظاری درباره چنین ارثی نداشته، در اینجا نیز احتیاط واجب آن است که خمس آن را بپردازد.

(بهجت): مسأله مهری را که زن می‌گیرد و ارثی که به انسان از خویشاوندی می‌رسد که نمی‌داند با او خویشاوند است، بنا بر احتیاط واجب اگر از مخارج سالش اضافه آمد، باید خمس بدهد، ولی ارثهای دیگر که از خویشاوندی می‌رسد که می‌داند با او خویشاوند است، اگر چه از مخارج سالش زیاد بیاید خمس ندارد، ولی اگر علم دارد که مورّث خمس مال را نداده، واجب است خمس آن را بدهد.

(زنجانی): مسأله مهری که زن در ازدواج دائم می‌گیرد خمس ندارد ولی بنا بر احتیاط واجب مهری که زن در ازدواج موقّت می‌گیرد اگر از مخارج سالش زیاد بیاید باید خمس آن را بدهد، و ارثی که به انسان می‌رسد خمس ندارد، مگر ارث غیر منتظره باشد که بنا بر احتیاط واجب اگر از مخارج سالش زیاد بیاید خمس آن را بدهد.

(سیستانی): مسأله مهری را که زن می‌گیرد و مالی را که مرد عوض طلاق خُلع می‌گیرد و همچنین دیه‌ای که دریافت می‌شود، خمس ندارد و همچنین است ارثی که بر اساس قواعد معتبر در باب ارث به انسان می‌رسد، و امّا اگر مسلمانی که شیعه است مالی به غیر این راه مانند تعصیب به او به ارث برسد، آن مال از فوائد محسوب می‌شود و خمس آن را باید بدهد و همچنین اگر ارثی به او برسد که توقّع آن را نداشته و از غیر پدر و پسر باشد، احتیاط واجب آن است که خمس آن ارث را اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، بدهد.

[ارث مالی که خمس آن داده نشده است]

مسأله 1755 اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، باید خمس آن را بدهد (1)، و نیز اگر (2) در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است، باید خمس را از مال او بدهد (3).

(1) (خوئی): بنا بر احتیاط واجب خمس آن را بدهد..

(تبریزی): بنا بر أظهر واجب نیست خمس آن را بدهد.. (2) (خوئی): ولی اگر.. (تبریزی): و اگر.. (3) (سیستانی): ولی در هر دو صورت اگر کسی که مال از او به ارث رسیده به دادن خمس عقیده نداشته یا آن که خمس نمی‌داده، لازم نیست وارث خمس واجب بر او را بپردازد.

(زنجانی): باید بگونه ای بدهکاری او را برطرف سازد، خواه از مال میّت بدهد یا از مال خود، خمس را داده و بعد از مال میّت بردارد، یا از مال خود بگونه مجّانی بدهد.

(بهجت): رجوع کنید به ذیل مسأله 1754.

(فاضل): مسأله اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورِّث، خمس بدهکار است مثلًا با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد و اگر از درآمد سالهای قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است، بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هر چند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفّی، عذاب اخروی نداشته باشد.

(مکارم): مسأله اموالی که به عنوان ارث به [انسان] می‌رسد مشمول خمس نیست، مگر این که بداند شخص میّت خمس آن را نداده است و یا این که به خاطر سایر اموالش بدهکار خمس است.

توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

س 859: باغ پدری از طریق بخشش یا ارث به پسرش منتقل شده است، آن باغ هنگام هدیه یا انتقال به او بابت ارث، قیمت زیادی نداشت، ولی در حال حاضر قیمت آن هنگام فروش با قیمت قبلی آن تفاوت زیادی کرده است، آیا به آن مقدار زیادی که بر اثر افزایش قیمت حاصل شده، خمس تعلّق می‏گیرد؟

ج: ارث و هبه و پول فروش آنها خمس ندارد، هرچند قيمت آنها افزايش يافته باشد، مگر اينکه نگهدارى آن به قصد تجارت و زياد شدن قيمت باشد؛ که در اين صورت، پس از فروش بنا بر احتياط واجب بايد خمس ارزش افزوده آن پرداخت شود.

شاید این مطالب را هم بپسندید:

آیا پیامبر ص ارث از خود به جای نگذاشت؟! پس ابوبکر چه می گوید!

استناد حضرت زهرا به آیه 6 سوره مریم برای فدک؛ آیا شامل ارث مادی می شود

احکام صلح

مطالبه مکرر فدک توسط حضرت زهرا از غاصبان خلافت در منابع اهل سنت

س98: تعدادی سكه نقره به من ارث رسیده آیا به این سكه‌‌ها خمس یا زكات تعلّق می‌گیرد یا نه؟

ج) مال الارث مشمول وجوب خمس نيست و سکه‌‌های مذکور چنانچه مسکوک به سکه رايج معاملی نباشند زکات هم ندارند.

س 864: شخصی فوت نموده و هنگام حیات، خمسی را که بر ذمّه‏اش بوده در دفتر خود یادداشت کرده و تصمیم به پرداخت آن داشته است، در حال حاضر بعد از فوت وی همه افراد خانواده او به استثنای یکی از دخترانش از پرداخت خمس خودداری کرده و در ترکه متوفّی برای مخارج خود و میت و غیر آن، تصرّف می‏کنند، خواهشمندیم نظر خود را در رابطه با مسائل زیر بیان فرمایید: 1 ـ تصرّف در اموال منقول و غیرمنقول متوفّی توسط داماد یا یکی از ورّاث او، چه حکمی دارد؟ 2 ـ غذا خوردن داماد یا یکی از ورثه در خانه او چه حکمی دارد؟ 3 ـ تصرّفات قبلی این افراد در اموال میت و غذا خوردن آنها در خانه متوفّی چه حکمی دارد؟

ج: اگر ميّت وصيت کند که مقدارى از دارايى او به عنوان خمس پرداخت شود يا ورثه يقين پيدا کنند که وى مقدارى خمس بدهکار است، تا وصيت ميت و يا خمسى را که بر عهده دارد از ما ترک او ادا نکنند، نمى‏توانند در ترکه او تصرّف نمايند، و تصرّفات آنان قبل از عمل به وصيت وى يا پرداخت دين او، نسبت به مقدار وصيت يادين در حکم غصب است و نسبت به تصرّفات قبلى نيز ضامن هستند.

اجوبه الاستفتائات.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

. خمس ارث :

مال الارث خمس ندارد، هرچند سال‌ها بماند وهزينه نشود، ولى چنانچه ترقّى قيمت پيدا كند و پيش از سال خمسى هزينه نشود، ترقّى قيمت آن خمس دارد.

مسأله 190 ـ اموالى که به عنوان ارث به انسان مى رسد مشمول خمس نیست، مگر این که بداند شخص میّت خمس آن را نداده، یا به خاطر سایر اموالش بدهکار خمس است.
مسأله 191 ـ اگر از کسى ارثى به انسان رسد که خویشاوندى دورى با او دارد و اطّلاعى از چنین خویشاوندى و انتظارى درباره چنین ارثى نداشته، احتیاط واجب آن است که خمس آن را بپردازد.
سؤال 192 ـ اگر ارثیه اى را که متعلّق خمس نیست بفروشند و تبدیل به نقد کنند آیا بعد از تبدیل مشمول خمس خواهد بود؟
جواب: مشمول خمس نیست.
سؤال 193 ـ خانمى زمین موروثى پدرى را فروخته و پول آن را هزینه کرده، آیا در صورت گذشتن یک سال یا بیشتر بر زمین یا پول زمین، خمس به آن تعلّق مى گیرد؟
جواب: ارث مشمول خمس نیست; مگر این که قیمت زمین از زمانى که مال الارث به او منتقل شده، افزایش یافته باشد که به افزایش آن خمس تعلّق مى گیرد، امّا اگر قبل از گذشتن سال آن را هزینه کرده، در این صورت چیزى بر او نیست.
سؤال 194 ـ این جانب ملک موروثى پدرى را فروخته و جهت تحصیل فرزندانم در شهر، منزلى خریدارى نموده ام آیا به پول به دست آمده از فروش ملک ارث پدرى خمس تعلّق مى گیرد و در صورت تعلّق، آیا مجاز هستم به صوت اقساط بپردازم؟
جواب: اگر آن ملک بعد از فوت پدر ترقّى نکرده خمس ندارد و اگر ترقّى کرده احتیاط واجب آن است که خمس تفاوت قیمت را بدهید. و مانعى ندارد به صورت اقساط بپردازید.

خمس دستور مهم اسلامی

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

مطابق نظر آيت الله سيستاني

مسأله ۲۳۱۱. اگر مالی به فردی به ارث برسد و بداند به آن مال خمس تعلّق گرفته امّا شک نماید كسی كه این مال از او به ارث رسیده (میت) خمس آن را داده یا نه، بنابر احتیاط واجب، لازم است خمس آن را بدهد مگر استثنایی باشد كه در مسأله قبل بیان شد و اگر نداند مالی که به ارث رسیده از مواردی است که خمس به آن تعلّق می‌گیرد یا از مواردی است که خمس ندارد – مثل مهریه – و یا این که نمی‌داند به مالی که در زمان زنده بودن فرد در امور شخصی و خانوادگی مصرف می‌شده خمس تعلّق گرفته یا نه – مثل اینکه نمی‌داند آن مال با عین درآمد سالگشت شده (درآمدی که خمس به آن تعلّق گرفته ولی خمسش پرداخت نشده است) خریداری شده یا با مال مخمّس – در این صورت‌ها پرداخت خمس بر وارث لازم نیست.

مسأله ۱۷۷۱ ـ مهری را که زن میگیرد، و مالی را که مرد عوض طلاق خلع میگیرد، و همچنین دیه‌ای که دریافت می‌شود، خمس ندارد. و همچنین است ارثی که بر اساس قواعد معتبر در باب ارث به انسان میرسد. ولی اگر مسلمانی که شیعه است مالی به غیر این راه مانند تعصیب [۱] به او به ارث برسد، آن مال از فواید محسوب می‌شود و خمس آن را باید بدهد، و همچنین اگر ارثی به او برسد که توقع آن را نداشته و از غیر پدر و پسر باشد، ـ احتیاط واجب ـ آن است که خمس آن ارث را اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، بدهد.

[۱]. مسأله رایجی است نزد أهل سنّت، که در باب ارث بیان شده، و نزد شیعه صحیح نیست.

مسأله ۱۷۷۲ ـ اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده، باید خمس آن را بدهد، و همچنین اگر در خود آن مال خمس نباشد و وارث بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است، باید خمس را از مال او بدهد، ولی در هر دو صورت اگر کسی که مال از او به ارث رسیده به دادن خمس عقیده نداشته، یا آنکه خمس نمیداده، لازم نیست وارث خمس واجب بر او را بپردازد.

مسأله ۲۳۰۷. اگر شخصی کالایی که خمس آن را پرداخته است – که به آن مخمّس می‌گویند – یا کالایی که در حکم مخمّس[۴] می‌باشد مانند مالی که به او ارث رسیده، را به دیگری اهداء نماید، آن کالا پس از دریافت، جزء درآمد بین سال هدیه گیرنده محسوب می‌شود که چنانچه تا انتهای سال خمسی باقی بماند و صرف در مؤونه[۵] نشود، بر او (هدیه گیرنده)، لازم است خمس آن را بپردازد.

مسأله ۲۳۰۹. آنچه را كه انسان به ارث می‌برد، حتّی در صورتی كه سال بر آن بگذرد، با مراعات شروط ذیل خمس ندارد:

الف. ارثیه شرعی باشد و بر اساس قواعد معتبر در مبحث ارث به انسان برسد.

ب. فرد توقّع ارث بردن داشته باشد.[۶]

ج. به مالی که به ارث رسیده، در زمان زنده بودن فرد، خمس تعلّق نگرفته باشد.[۷]

د. میت، خمس بدهکار نباشد.[۸]

مسأله ۲۳۱۰. اگر مالی به فرد به ارث برسد و بداند آن مال خمس داشته و كسی كه این مال از او به ارث رسیده (میت) خمس آن را نداده، وارث مذکور باید خمس آن را بدهد و همچنین اگر در خود آن مال خمس نباشد و وارث بداند كسی كه آن مال از او به ارث رسیده، خمس بدهكار است، باید خمس را از مال او بدهد ولی در هر دو صورت، اگر كسی كه مال از او به ارث رسیده (میت) به‌‌ دادن خمس عقیده نداشته یا عقیده داشته ولی عمداً یا از روی کوتاهی و سهل انگاری خمس نمی‌داده، لازم نیست وارث، خمس واجب بر او را بپردازد ولی اگر میت وصیتی به دادن خمسی که برعهده‌اش واجب بوده، داشته باشد، لازم است به وصیّت او عمل شود و در این صورت، باید تمامِ خمس وصیت شده را از اصل مال پرداخت نمایند؛ هرچند مقدار خمسی که باید پرداخت شود از ثلث (یک سوم) مالش بیشتر باشد.

۴. مال در حکم مخمس به مالی می‌گویند که پرداخت خمس آن واجب نیست.
۵. منظور از مؤونه که در مسائل خمس زیاد تکرار می‌‌شود، هزینه‌ها ومخارج است که در مسأله 2316 و مسائل بعد از آن توضیح آن ذکر می‌‌شود.
۶. اگر ارثی ‌به او برسد كه توقّع آن را نداشته و از غیر پدر و فرزند باشد، احتیاط واجب آن است كه اگر از مخارج سالش زیاد بیاید خمس آن ارث را، بدهد.
۷. مگر مورد استثنایی ‌که در مسأله بعد ذکر می‌‌شود.
۸. مگر مورداستثنایی ‌که در مسأله بعد ذکر می‌‌شود.

۲۰پرسش: زنی هستم که از خود درآمدی ندارم مقدار دو میلیون به من ارث رسیده که من آن را به کار بستم ایا به این پول خمس تعلق میگیرد ؟

پاسخ: خمس ندارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.

*- ويژه نامه احكام جامع خمس

کلید:آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد آیا ارث خمس دارد تعلق خمس به ارث حکم خمس ارث ارث و اموال ميّت خمس ارث و اموال میّت آیا به آپارتمانی که به ارث رسیده است خمس تعلق می گیرد؟ ایا برای ارث از پدر خمس تعلق دا

ارث ارثیه خمس ارث خمس ارثیه