کارهایی که خدا بر خود واجب کرده آیا واجب شدن قانون بر خداست؟

پاسخ:

﴿كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَي نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ﴾[آیه 54 سوره انعام ] چيزي بر خدا واجب نمي‌شود و قانوني هم بر خدا حكومت نمي‌كند، مگر اينكه ذات اقدس الهي در مقام فعل نه در مقام ذات، اسمي را بر اسم ديگر حاكم بكند، كاري را بر كار خود حاكم بكند، نه بر ذات خود كه ذات حق محكوم چيزي قرار بگيرد. پس خارجِ از ذات حق، چيزي نيست كه بر حق حكومت كند، هر چه در جهان هستي هست از خداست، نه با خدا، نه بر خدا، اين در سورهٴ مباركهٴ «آل‌عمران» ذيل آيه ﴿الْحَقُّ مِن رَبِّكَ﴾2 روشن شد كه هر چه حقيقت است و حق است از خداست، حق، از خداست نه با خدا.

دربارهٴ انبيا و اوليا(عليهم السلام) مي‌شود گفت فلان وليّ‌الله با حق است «عليٌّ مع الحقّ والحق مع عليٍّ يدور معه حيثُ ما دار»[2] اما نمي‌شود گفت خدا با حق است كه با حق كار مي‌كند، زيرا غير از خدا هيچ چيزي نيست و هر چه هست از خداست، نه با خدا كه خدا يك همتايي داشته باشد «لم يكن له كفواً أحدٌ ولا شيءٌ»؛ نه احدي همتاي خداست، نه چيزي همتاي خدا. بنابراين خدا محكوم هيچ قانوني نيست و اگر چيزي به عنوان قبول توبه بر خدا لازم است، از باب لطف و رحمت، خودش بر خودش واجب كرده است. نظير آ‌نچه در سورهٴ مباركهٴ «انعام» آمد آيه 54 سورهٴ «انعام»: ﴿كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَي نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنكُمْ سُوءاً بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِن بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾.

منبع: سایت هدانا، تفسیر سوره نساء حضرت آیت الله جوادی آملی