طراحی آرم وسط پرچم ایران

آرم وسط پرچم كشور چه كسى طراحى كرده و …( همه چيز درباره آن).

پس از انقلاب شكوهمند اسلامى تغيير در همه اركان جامعه آغاز شد در اين بين مردم علاقه‏مند بودند اين تغيير در نشانه‏ ها هم پديدار شود تا انقلابى كه خود در آن نقش داشتند تبلور بيشترى بيابد. بنابر اين آرم‏ها و نشانه‏هاى بسيارى از شركت‏هاى تجارى تغيير كردند و علاوه بر آن نهادهاى انقلابى هم در صدد طراحى آرم و نشانه ويژه خود بودند. در راس آنها آرم پرچم جمهورى اسلامى ايران است كه با رويكردى اسلامى ايرانى طراحى شد تا انقلابى الهى و مردمى را براى جهانيان تداعى كند.

هرچند برخى از آرم‏هايى كه اين روزها به چشم ما كم و بيش آشنا مى‏آيند فاقد نام طراح هستند و شناسنامه آنها چندان مشخص نيست اما در پرس و جوهاى به عمل آمده اينچنين به نظر مى‏آيد كه در روزهاى انقلاب، هنگامى كه شور و هيجانى بر تمام ايران اسلامى حاكم بوده است تمامى مبارزين و مردم انقلابى سعى بر تغيير و تحول همه چيز داشته‏اند حتى بسيارى از آرم‏هاى نهادهاى تاسيس شده در بدو انقلاب از ذهن همان انقلابيون بوده است و در نهايت مهر تاييدى از جانب گرافيستى بر آن مى‏خورده است.

حميد نديمى گرافيست، معمار، مترجم و مدرس دانشگاه اهل ايران است. او دانشيار دانشكده معمارى دانشگاه شهيد بهشتى است. برجسته‏ترين كار او طراحى نشان ملى و پرچم كنونى ايران است. او داراى مدرك دكتراى مهندسى معمارى از انگلستان است.

حميد نديمى به جز طراحى نشان ملى و پرچم ايران، نمادهاى خبرگزارى جمهورى اسلامى ايران (ايرنا)، دفتر همكارى حوزه و دانشگاه، نماد پيشين سازمان سنجش آموزش كشور، دانشگاه زنجان، مركز توسعه صادرات، انجمن اوليا و مربيان و مؤسسه عالى پ‏دژوهش در برنامه‏ريزى و توسعه را هم طراحى كرده‏است.

آرم جمهورى اسلامى ايران كه توسط حميد نديمى طراحى شده است از قداست و توجه ويژه‏اى برخوردار است و همين قداست و بزرگى سخن گفتن درباره آن را براى خالقش سخت كرده است.

اين آرم در درون خود معانى زيادى را جاى داده و سادگى و ظرفيت ويژه‏اى كه براى دربرگيرى معانى متعدد دارد كه آن را از ديگر آرم‏هاى طراحى شده در اين سال‏ها متمايز كرده است.

داستان اين آرم آنطور كه در منابع ذكر شده نقل شده است از آنجا نشات مى‏گيرد كه دكتر نديمى تفسيرى از سوره حديد را مى‏شنود و از آن پس سه ركن اساسى حكومت اسلامى از ديدگاه قرآن در ذهنش نقش مى‏بندد. «كتاب»، «ترازو» و «آهن» و يا به عبارت قرآنى كتاب، ميزان وحديد، امام در يك سخنرانى خواستار تغيير نشان كشور مى‏شوند

پس از پيروزى انقلاب امام خمينى (ره) در يك سخنرانى خواستار تغيير نشان كشور يعنى شير و خورشيد مى‏شوند. در آن زمان حميد نديمى شروع به اتود زنى طرح الله مى‏كند كه در انتها طرح آماده شده را به دفتر امام در قم ارسال مى‏كند. هرچند كه ابتدا در مسابقه‏اى كه براى طرح آرم جمهورى اسلامى برگزار شد آرم ديگرى به تصويب و در نهايت به چاپ بر روى اسكناس‏هاى آن دوران رسيد اما ديرى نمى‏گذرد كه شبى آقاى هاشمى رفسنجانى با دكتر نديمى تماس مى‏گيرند و خبر از تنفيذ آرم توسط امام (در 19 ارديبهشت 1359) مى‏دهند و از آقاى نديمى مى‏خواهند تا بر روى طرح پرچم هم كار بكنند. رنگ‏هاى سبز و سفيد و سرخ، علامت مخصوص جمهورى اسلامى و شعار «الله اكبر» همگى از اركانى هستند كه در قانون اساسى براى پرچم ايران در نظر گرفته شده‏اند. اما آن چنان كه از مطالب نوشته شده در مجله استاندارد ايران كه تنها منبع رسمى تحليل آرم جمهورى اسلامى است، برمى‏آيد «كلمه قرمز و به خون آغشته الله منقوش بر پرچم جمهورى اسلامى به دليل اينكه الله مبداء و منتهاى آفرينش است و هدف و غايت حكومت اسلامى (الى الله المصير…) به كار مى‏رود انتخاب شده است.

هلالى‏هاى اين شكل از نقش مباركى ريشه مى‏گيرد كه بارها حضرت محمد (ص) با شمشير بر شن‏ها ترسيم كرده‏اند.

پنج جزء تشكيل دهنده علامت كه اگر به پنج اصل پايه دين برگردد اصل توحيد را در حكم عمود و ساقه اصلى در ميان دارند، گذشته از آنكه در تركيب كلى خويش كلمه الله را بيان مى‏كنند و عصاره‏اى از كلمه توحيد يعنى لااله الااله را نيز در خود مستتر دارند. خطوط هلالى‏هاى طرح كه در يك دايره قرار دارد با تداعى نصف النهارهاى كره جهانى بودن دعوت اسلام را تجسم مى‏بخشند.

جزء قائم ميانى، در تركيب با شكل تشديد كه در خط فارسى و عربى نشانه شدت است شمشير را تداعى مى‏كند، قائم و ايستاده كه خود نماد و قدرت و استحكام و ايستادگى است و اين برداشتى تعبيرى از كلمه حديد يا آهن است در كتاب الله (… انزلنا الحديد فيه باس شديد) و تركيب كاملا متقارن شكل بيانى از حالت تعادل و توازن كه اين نيز برداشتى تعبيرى است از كلمه ميزان در كتاب خدا (والسماء رفعها و وضع الميزان، شعار الله اكبر» كه تكرار مى‏شود و تكرار از ويژگى‏هاى شعار است اين شعار يازده بار در رنگ سرخ و يازده بار در رنگ سبز يعنى بيست و دو بار تكرار مى‏شود و اين اشاره‏ايست به بيست و دوم بهمن. روزى كه اين شعار براى انقلاب اسلامى پيروزى آفريد.

قالب راست گوشه خط نوشته «الله اكبر» يادى است از كوبندگى اين شعار كه سلاحى بود پيروز در دست مجاهدان انقلاب اسلامى. و اين همان خطى است (خط بنايى) كه شعار الله اكبر را بر بلنداى اذان و بر گنبدها و مناره‏هاى الله اكبر در مساجد اسلامى نقش مى‏كرده و اكنون بر بلنداى پرچم ايران نشسته است. تكرار اين شعار در تركيب كلى پرچم حاشيه‏هائيست كه با اتصال به رنگ سفيد پرچم دو رنگ سرخ و سبز را به هم پيوند مى‏زند. كه اگر سفيد نشانه‏اى از توحيد باشد- كه سفيد تركيب و توحيد همه رنگ‏هاست- اين رنگ متن سرخ پرچم را كه نشانه خون و جهاد است به رنگ سبز كه مى‏تواند نمادى از آرمان‏هاى والاى اسلام باشد مى‏پيوندد.

همان طور كه از نوشتار مجله استاندارد ايران استنتاج مى‏شود آرم الله و در مجموع پرچم جمهورى اسلامى ايران با مفاهيمى كاملا اعتقادى، اسلامى و قرآنى طراحى شده‏اند و به كار بستن همين مفاهيم كافيست تا اين آرم را به يك آرم مقدس و جاودان مبدل گرداند. در سؤالى كه در لحظات آخر ملاقات با دكتر نديمى مطرح شد، اين بود كه آيا وى فكر مى‏كرده است سى سال پس از طراحى آرم جمهورى اسلامى همچنان آن را پايدار ببيند؟ وى در پاسخ گفت: اين پرچم به اميد به دست دادن به حكومت امام زمان (عج) طراحى شد.

تبیان/.