حكم حجاب در چه سالى نازل شد؟
براى پاسخ به نكاتى اشاره مى كنيم:
1- به نظر مى رسد حكم واجب شدن حجاب در سال ششم هجرت تشريع گرديد. شاهد بر آن، آيات سوره نور است كه داستان معروف افك در آن آمده است. در همين زمان بود كه منافقين و اراذل و اوباش در صدد برآمدند با ايجاد شايعه درباره زنان پيامبر (ص) و با درست كردن مزاحمت هاى راهى براى زنان آزاده به بهانه كنيز انگاشتن آنها قلوب پيامبر و مسلمانان را جريحه دار بكنند. به دنبال اين اوضاع و شرايط بود كه خداوند آيات مربوط به پوشش را براى بازگويى به امت نازل فرمود.
2- آيات مربوط به حجاب در دو سوره از قرآن (نور و احزاب) آمده است. سوره نور، آيه 30 و 31 كيفيت پوشش را بيان مى كند. ابتدا مى فرمايد: بگو (اى پيامبر) براى موئمنين و موئمنات كه نگاه هايشان را كوتاه كنند يعنى هنگام نگاه به يكديگر به صورت خيره به هم نگاه نكنند. از نگاه به گونه وراندازى و استقلالى پرهيز كنند. آنگاه به زنان مومن خطاب كرده و مى فرمايد:
((وليضربن بخمرهن على جيوبهن مى بايد روسرى خود را بر روى سينه و گريبان خويش قرار دهند))، (احزاب، آيه 59).
هم به اين مطلب اشاره دارد. در اين آيه چنين آمده است: اى پيغمبر… به زنان موئمن بگو كه جلباب هاى (روسرى) خويش را به خود نزديك سازند. روشن است كه وقتى به زن بگويند روسرى ات را به خود نزديك كن مقصود اين است آن را رها نكن، آن را جمع و جور كن و خود را با آن بپوشان. اطلاعات بيشتر درباره كيفيت خاص پوشش را از همان آيه 31 سوره نور كه گذشت بهتر مى توان استنباط كرد.
3- زمشخرى، نويسنده تفسير كشاف، وضع زنان را در پيش از نزول آيات حجاب چنين شرح مى دهد: زنان، گريبان هايشان گشاد و باز بود، گردن و سينه و اطراف سينه هاشان ديده مى شد و داخل روسرى ها را معمولا از پشت سر برمى گرداندند (همان طور كه الان بين مردان عرب متداول است) و قهرا قسمت هاى گردن و بناگوش و سينه ديده مى شد.(1)
4- اما درباره حضور زنان در اجتماع، بايد خاطر نشان كنيم كه زنان قبل از نزول اين آيات چنان نبوده است كه مثل مردان با سر باز در معرض اجتماع رفت و آمد بكنند، بنابراين آنچه در جامعه رواج داشت و قرآن به مبارزه با آن برخاست، پديده بدحجابى بود، نه بى حجابى.
چنان كه گذشت، افراد هوس باز و اراذل با ايجاد مزاحمت ها باعث دلتنگى زنان مدينه مى شدند. روشن است كه با آمدن حكم حجاب و دستور مجازات اين گونه افراد به طور طبيعى حضور زنان راحت تر و چشمگيرتر انجام مى شد. خداوند درباره مجازات مى فرمايد:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
((اگر اينها دست از عمل زشت خود برندارند، تو را فرمان مى دهيم كه به آنها حمله برى كه ديگر جز اندكى در پناه تو نخواهند بود))، (احزاب، آيه 60) بنابراين مى توان گفت تشريع حكم حجاب و به دنبال آن ايجاد امنيت براى زنان، حضور زنان را در جامعه آن روزگار تقويت نمود.
ذكر اين نكته خالى از فايده نيست كه حجاب در دين هاى قبلى تشريع شده بود گرچه با كيفيتى خاص و زنان مسلمان و موحد از همان اوايل بعثت مانند: خديجه و… با پوشش لازم و مناسب نماز به پا داشته و در محافل عمومى حاضر مى شدند.
براى آگاهى بيشتر ر. ك:
1- تفسير الميزان، ج، 15 ص 127 به بعد
2- كشاف، ج، 3 ص 227
3- مسائله حجاب مرتضى مطهرى
4- حجاب در اديان محمدى آشنانى.
(1) (كشاف، ج، 3 ص 231)
پرسمان/
