حضرت خضر کیست و کجاست

آيا خضر پيامبر است بر كدام قوم پيامبر بوده است؟

در مورد حضرت خضر آنچه از قرآن كريم و روايات به دست مى آيد اينچنين است:

در قرآن كريم به صراحت نام حضرت خضر نيامده است جز آنكه در سوره كهف داستان مصاحبت او با حضرت موسى (ع) آنهم بدون ذكر نام وى ذكر شده است. زنده بودن حضرت خضر، از روايات استفاده مى‏شود. در مورد پيامبرى وى نيز اختلاف نظر وجود دارد برخى وى را از اولياء الهى دانسته و برخى مانند علامه طباطبائى در الميزان چنين استنباط نموده كه وى ازپيامبران بوده و نام و نسبش تالى بن مالك بن عامربن ارفخشيد بن سام بن نوح است. در برخى از روايات آمده كه او زنده است. البته روايات معارضى هم در برابر آنها وجود دارند ولى همه اخبار آحادند (يعنى خبرى كه مفيد يقين و اطمينان نباشد) و مفيد قطع نيستند. پس زنده بودن حضرت خضر- عليه السلام- واقعيت دارد و هنوز ازدنيا نرفته است. در بعضى روايات آمده كه حضرت خضر به محضر ائمه (ع) مشرف مى شده و اكنون نيز به محضر امام عصر (عج) رفت و آمد دارد.

به هر حال درباره حضرت خضر دو نظر وجود دارد:

1- وى از اولياى الهى بوده و داراى علم به باطن و حقايق عالم

2- وى ازانبياى الهى بوده است. و آن شخصى كه موسى (ع) به ملاقات او در مجمع ‏البحرين شتافت و حوادث عجيبى كه در همراهى او مشاهده كرد حضرت خضر (ع) بوده است.

در برخى روايات از طرق شيعه و سنى نقل شده كه حضرت خضر (ع) از آب حيات نوشيده است، مرحوم علامه طباطبايى (ره) در اين روايت ترديد و تشكيك مى فرمايند و مى گويند: «اين روايات و امثال آن روايات آحادى (خبر واحدى است) كه قطع به صدورش نداريم و از قرآن كريم و سنت قطعى و عقل هم دليل بر توجيه و تصحيح آنها نداريم. (ترجمه تفسير الميزان، ج 13، ص 489، ذيل آيات 60 تا 82 سوره كهف)

از بيان مرحوم علامه استفاده مى شود كه: الف. اين گونه روايت ها خبر واحد هستند و قطعىّ الصدور نيستند يعنى ما يقين به صادر شدن آن از معصومين عليهم السلام نداريم.

ب. بر فرض صحيح بودن سند اين روايات، محتوا و مضمون آنها از سوى قرآن و سنت قطعى و حتى عقل، تأييد و توجيه نشده است.

قرآن كريم مى فرمايد: «كل مَن عليها فان» يا «كل نفس ذائقه الموت» همه كسانى كه در دنيا هستند روزى از دنيا مى روند و مى ميرند، پس معنى ندارد كه كسى آب حيات بنوشد و براى هميشه زنده بماند.

بر فرض صحت دلالت و سند حديث مذكور، «آب حيات» در روايت توضيح و تبيين نشده و حقيقتش براى ما روشن نيست. مگر اين احتمال كه منظور از آب حيات همان «علم و معرفت به حقايق» است چنانكه در برخى روايات «آب» به علم و معرفت تفسير شده است. چنانكه در ذيل آيه «وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّريقَهِ نَ‏ؤس گَ َْ هُأم‏يْ ماءً غَدَقًا» روايتى از امام صادق عليه السلام داريم كه منظور از «ماءً غَدَقًا» همان علم و معرفت است امام صادق فرمودند: «لأفدناهم علما كثيرا يتعلمونه من الأئمه» (تفسير مجمع البيان ذيل آيه 16 سوره جن، ج 9، ص 560)

در برخى روايات آمده است كه امام صادق (ع) فرمودند: خداوند به حضرت خضر عليه السلام عمر طولانى عطا فرمود زيرا خدا مى خواست به قائم ما حضرت مهدى (عج) عمر طولانى بدهد و مى دانست كه بندگانش بر طول عمر او اشكال خواهند كرد، به همين جهت عمر بنده اش ضرت خضر را طولانى گردانيد كه عمر طولانى حضرت قائم به آن تشبيه شود.» (كتاب هزار و يك چرا؟ نويسنده على سالك، نشر جمال، قم، ص 224)

براساس بعضى از روايات حضرت خضر هنگام ظهور امام زمان ايشان را همراهى خواهد كرد ودر امور ياريگر ايشان خواهد بود.

در احاديث معتبر آمده است كه پس از رحلت رسول خدا (صلى الله عليه وآله) حضرت خضر به خانه ى اميرالمؤمنين (عليه السلام) آمد و به اهل بيت آن حضرت تسليت گفت، و همچنين به استقبال پيكر اميرالمؤمنين على (عليه السلام) آمد و حسنين (عليهما السلام) را تسليت گفت و به قبر مهيا شده توسط نوح (عليه السلام)، آنان را راهنمايى كرد (بحار الانوار، ج 13، ص 303 تاريخ انبيا از آدم تا خاتم، ص. 282

(

همچنين از معجزاتش اين بود كه روى هر زمين خشكى مى‏نشست، زمين سبز و خرم مى‏گشت و دليل نامش، خضر (سبز) نيز همين است. (الميزان، ترجمه سيد محمد باقر موسوى همدانى، قم، انتشارات جامعه مدرسين، 1369، ج 13، ص. 487

(

اما اينكه او بر كدام قوم پيامبرى مى كرده روشن نيست چون بر طبق بعضى روايات حضرت خضر از نوادگان حضرت آدم عليه السلام بوده است (سيوطى، جلال الدين، تفسير الدر المنثور، بيروت، دارالفكر، بى تا، ج 5، ص 419) و از آن زمان جزو اولياى الهى و از پيامبران الهى شده است و لذا با اين وجود، فهميدن اينكه پيامبر كدام قوم بوده مشكل است، تنها آنچه مى توان گفت اين است كه ايشان حجت براى تمام مردم از زمان پيامبر شدنش تا ظهور امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشريف مى باشد. پرسمان