ادامه وظایف خانمها نسبت به همسران
فهرست این نوشتار:
وظیفه هفتم : خانمها باید در غیاب شوهر، خود را حفظ کنند.
محافظت زن از خود در غیاب شوهر به مفهوم وفاداری بوده و مبتنی بر اصول اخلاقی است که به عنوان یک هنجار در همهی جوامع بشری پذیرفته شده و اجرا میشود اما میزان پایبندی به این امر در فرهنگهای گوناگون متفاوت است.در فرهنگ و نظام حقوقی غرب قرارداد ازدواج یک تعهد اخلاقی صرف است و تخلف از آن و ورود به روابط جنسی آزاد مجازات کیفری ندارد، اما در فرهنگ و نظام حقوقی اسلام ورود به روابط جنسی آزاد و خارج از قلمرو ازدواج نامشروع و جرم است و مجازاتهای سنگین حتی اعدام در صورت وجود شرایط دارد.در متون روایی نیز به این مسأله بسیار تأکید کردهاند:
امام صادق علیه السلام فرمودند:
هر زنی که در غیر خانه شوهر، یا بدون اجازه شوهر لباس از تن بیرون کند پیوسته مورد لعن و نفرین خداوند است تا هنگامی که به منزل خود برگردد۱.
رسول گرامی اسلام صل الله علیه و آله در سفر معراج در مورد عذاب گروهی از زنان گناهکار میفرمایند:… آن زنی که گوشت بدن خود را پیوسته با قیچیها میچیند، کسی است که خود را در اختیار مردان(غیر شوهر) میگذارد۲.
۱- قَالَ الصَّادِقُ ع : أَیُّمَا امْرَأَةٍ وَضَعَتْ ثَوْبَهَا فِی غَیْرِ مَنْزِلِ زَوْجِهَا أَوْ بِغَیْرِ إِذْنِهِ لَمْ تَزَلْ فِی لَعْنَةِ اللَّهِ إِلَى أَنْ تَرْجِعَ إِلَى بَیْتِهَا. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۴۰
۲- وَ أَمَّا الَّتِی کَانَتْ تَقْرِضُ لَحْمَهَا بِالْمَقَارِیضِ فَإِنَّهَا کَانَتْ تَعْرِضُ نَفْسَهَا عَلَى الرِّجَال… وسائل الشیعة، ج۲۰، ص ۲۱۳
اثرات فوقالعاده قدردانی خانم از شوهر خود
وظیفه هشتم : خانم خانه باید از شوهر خویش قدردانی کند.
از جمله تفاوتهای طبیعی زن و مرد این است که زن بیشتر تشنه محبت و مرد بیشتر تشنه قدردانی و تشکر است، رسول خدا صل الله علیه و آله فرمودند: خدا به زنی که از شوهرش تشکر نمیکند، نظر رحمت نمیافکند در حالی که بینیاز از شوهر نیست۱.
این روایت به نکتهای اشاره دارد که به طبیعت و ذات زن برمیگردد یعنی حتی اگر زن از لحاظ مالی کاملاً در رفاه باشد، باز برای تأمین نیازهای عاطفی و روحی و نیاز به تکیهگاه و پشتیبان، به مرد نیاز دارد و در صورت عدم قدردانی و ناسپاسی، خود زن ضربه روحی میخورد و آسیب میبیند.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر بانویی که به شوهر خود بگوید: هرگز از روی تو خیری ندیدم، بدون تردید همه اعمال نیکش تباه میشود۲.
این ناسپاسی از مرد خیلی برای روحیه و روان او آسیبزا است و پیوند عاطفی و عاشقانه زناشویی را دچار تزلزل میکند و مشکلات زیادی به خانواده تحمیل میکند علاوه بر آن طبق این روایت اعمال نیک زن را تباه میکند و آثار وضعی مخربی در توشه آخرتی به جای میگذارد.
۱- قال رسول الله ص : لا ینظر الله الی امراه لا تشکر لزوجها و هی لا تستغنی عنه. السنن الکبری للنسایی ج۵؛ ص۳۵۴
۲- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ: أَیُّمَا امْرَأَةٍ قَالَتْ لِزَوْجِهَا مَا رَأَیْتُ قَطُّ مِنْ وَجْهِکَ خَیْراً[2] فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهَا. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۳۹
وظیفه نهم : بهتر است خانم خانه بد اخلاقی شوهر خود را تحمل کند
دستورات مبتنی بر متون دینی، جامع، همه جانبه و بسیار عمیق و دقیق صادر شدهاند و تحقق همه آنها موفقیت و سلامت نظام خانواده را به ارمغان میآورد.بخشی از دستورات راه هر گونه آزار را بر مرد و زن میبندد و بخش دیگری از آن، طرف مقابل را به صبر وشکیبایی در برابر آزار دیگری سفارش میکند. در این میان به زنان سفارش شده که در برابر آزارهای احتمالی شوهر، مدارا کنند و بردباری پیشه سازند. سازش حکم جهاد داشته و مقام معنوی زن را به اندازه مجاهدان در راه خدا بالا میبرد:
امام باقر علیه السلام میفرمایند: خداوند عَزَّ وَ جَلَّ جهاد را هم بر مردان و هم بر زنان واجب ساخته؛ اما جهاد مرد بذل مال و جان است تا اینکه به شهادت و کشته شدن در راه خدا برسد و جهاد زن صبر و شکیبایی در برابر ناملایماتی است که از همسر خویش میبیند و نیز سختیهایی که به خاطر غیرت به خرج دادن شوهر میکشد۱.
نکته قابل توجه این است که به قرینه صبر زن بر آزار مرد، مراد از صبر بر غیرت مرد، صبر و تحمل بر غیرتهای بیجا و خارج از عرف است بنابراین اگر مرد به مقدار عادی و عرفی و شرعی غیرت به خرج دهد ، در حقیقت تحمل زن مصداق صبر نیست بلکه وظیفه شرعی و عرفی اوست که به مقتضای شرایط مکانی و اجتماعی ممکن است فرق کند.
۱- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَتَبَ عَلَى الرِّجَالِ الْجِهَادَ وَ عَلَى النِّسَاءِ الْجِهَادَ فَجِهَادُ الرَّجُلِ أَنْ یَبْذُلَ مَالَهُ وَ دَمَهُ حَتَّى یُقْتَلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ جِهَادُ الْمَرْأَةِ أَنْ تَصْبِرَ عَلَى مَا تَرَى مِنْ أَذَى زَوْجِهَا وَ غَیْرَتِهِ. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۳۹
وظیفه دهم : بهتر است خانم برای استفاده از مال شخصی خود از شوهرش اجازه بگیرد
وظیفه دهم : بهتر است خانم برای استفاده از مال شخصی خود در امور غیر واجب از شوهرش اجازه بگیرد.
بر اساس متون دینی، زن از استقلال مالی برخوردار است و هر گونه تصرف مرد در اموال او نامشروع و ناپسند است؛ اما با توجه به اینکه مرد مدیر خانواده است حمایتهای بانو میتواند منافع همه اعضای خانواده و خود بانو را تأمین کند، لازم است همه اعضای خانواده حتی درباره تصرف در اموال شخصی خویش، سرپرست و مدیر خانواده را در جریان قرار دهند و با مشورت هم عمل کنند:
امام صادق علیه السلام میفرمایند: زن شوهردار در مال شخصی خود بدون اذن شوهر، اختیار صدقه دادن، نذر کردن و بخشیدن ندارد مگر در اموری که بر زن هم واجب است مثل رفتن به حج، دادن زکات، نیکی به والدین و صله رحم۱.
اجازه گرفتن خانم خانه از همسرش و مشورت با او، غریزه تکیهگاه بودن و مدیریت و ریاست طلبی مرد را به خوبی ارضاء میکند خصوصاً در مورد استفاده از مال شخصی خود زن، اجازه گرفتن از مرد خانه، در روحیه و شادی درونی مرد غوغایی برپا میکند و احترام متقابل بین زن و شوهر را افزایش میدهد.
۱- أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیْسَ لِلْمَرْأَةِ مَعَ زَوْجِهَا أَمْرٌ فِی عِتْقٍ وَ لَا صَدَقَةٍ وَ لَا تَدْبِیرٍ وَ لَا هِبَةٍ وَ لَا نَذْرٍ فِی مَالِهَا إِلَّا بِإِذْنِ زَوْجِهَا إِلَّا فِی حَجٍّ أَوْ زَکَاةٍ أَوْ بِرِّ وَالِدَیْهَا أَوْ صِلَةِ قَرَابَتِهَا[1]. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۳۸
