آيا مى توان اجنه را تسخير كرد و نحوه تسخير آنها چيست؟
آيا مى توان اجنه را تسخير كرد و نحوه تسخير آنها چيست؟
به طور كلى اجنه مسخر دو گروه بوده اند: 1- پيامبران الهى و بندگان شايسته خداوند 2- انسان هاى فرصت طلب و منحرف و يا سود جويى كه با انجام اعمال خلاف عقل و شرع مثل آتش زدن قرآن و يا آلوده كردن و ملوث ساختن آن و ساير اعمال زشت و نادرست ديگر اجنه را تسخير خود كرده و اخبار غيبى را از آنها گرفته و براى ديگران بيان مى كنند و يا از جنيان سوء استفاده هاى ديگر مى كنند كه از اين عمل در منابع اسلامى به كهانت و سحر تعبير شده و از گناهان كبيره و كفر و شرك شمرده شده و به شدت از آن نهى شده است. (گناهان گبيره، شهيد دستغيب، ج 1، بحث سحر و كهانت)
در مورد گروه اول در قرآن تصريح شده است كه:) وَ الشَّياطِينَ كُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ (37) وَ آخَرِينَ مُقَرَّنِينَ فِى الْأَصْفادِ (38) 37- و شياطين را مسخر او ساختيم، هر بناء و غواصى از آنها.
38- و گروه ديگرى (از شياطين) را در غل و زنجير (تحت سلطه او) قرار داديم.- موهبت ديگر خداوند به سليمان ع مساله تسخير موجودات سركش و قرار دادن آن در اختيار او براى انجام كارهاى مثبت بود چنان كه در آيه بعد مىگويد و شياطين را مسخر او ساختيم، و هر بنا و غواصى از آنها را سر بر فرمان او نهاديم تا گروهى در خشكى هر بنائى مىخواهد براى او بسازند، و گروهى در دريا به غواصى مشغول باشند (وَ الشَّياطِينَ كُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ).
و به اين ترتيب خداوند نيروى آمادهاى براى كارهاى مثبت را در اختيار او گذاشت، و شياطين كه طبيعتشان تمرد و سركشى است آن چنان مسخر او شدند كه در مسير سازندگى و استخراج منابع گرانبها قرار گرفتند.
نه تنها در اين آيه كه در آيات متعدد ديگرى از قرآن مجيد به اين معنى اشاره شده كه شياطين مسخر سليمان بودند، و براى او فعاليتهاى مثبتى داشتند، منتها در بعضى از آيات مانند آيات مورد بحث و آيه 82 سوره انبياء تعبير به شياطين شده، در حالى كه در آيه 12 سوره سبأ تعبير به جن شده است.
تفسير نمونه، ج 19، ص: 287
اينك براى آگاهى بيشتر شما مطالبى در مورد ويژگى هاى جن عرضه مى داريم:
جن موجودى است كه از نظر ما پوشيده است، اما داراى عقل و شعور و قدرت مىباشد، همچنين مؤمن و كافر است، و هيچ مانعى ندارد كه به فرمان خدا در اختيار پيامبرى قرار گيرند و به كارهاى مفيدى مشغول شوند، اين احتمال نيز وجود دارد كه شياطين معنى گستردهاى داشته باشد كه هم انسانهاى سركش و هم غير آنها را شامل شود، و اطلاق شيطان بر اين مفهوم وسيع در قرآن مجيد آمده است (انعام- 112) و به اين ترتيب خداوند نيرويى به سليمان داد كه توانست همه متمردان را تسليم خود سازد. از مفهوم لغوى اين كلمه به دست مىآيد موجودى است ناپيدا كه وجود آن را قرآن كريم تصديق كرده و مشخصاتى را نيز براى آن معرفى كرده است از جمله اين كه:
1- از آتش خلق شدهاند
2- مانند انسان داراى تكليف و مسؤوليت هستند.
3- داراى علم و ادراك و تشخيص حق از باطل و استدلال مىباشند.
4- گروهى از آنها مومن و گروهى كافر و داراى افراد خوب و بد هستند.
5- آنها نيز مانند انسان مرگ و مير و توليد مثل دارند.
6- همانند انسان در قيامت برانگيخته مىشوند و جزاى اعمال خود را مىبينند. ولى آنچه در زبان مردم مرسوم است كه از آنها به از ما بهتران، پرى، همزاد و… تفسير مىكنند و آنها را موجوداتى داراى اشكال عجيب و غريب و موذى و مضر به حال انسان و بدخواه او معرفى مىكنند و گاهى مزاحم ديگران مىشوند هيچ گونه پايه و اساسى ندارد و نه مورد تأييد عقل است و نه مورد تأييد قرآن و روايات اسلامى و اينها بيشتر زاييده توهمات و خيالپردازى عدهاى خاص است كه مىخواهند بازار كسب و دعانويسى و امثال اينها را گرم نگه دارند.
در فلسفه آفرينش جن هر فلسفهاى كه براى آفرينش انسان وجود دارد، براى جن نيز هست. اما اين كه جن در كجاى زمين قرار دارد؟ به طور واضح و مشخص مطرح نشده است هر چند برخى از روايات به اماكنى كه جنيان در آنجا حضور بيشترى دارند اشاره شده است.
آنچه كه مسلم است جن نيز مانند انسان موجودى است جسمانى با اين تفاوت كه انسان از خاك و جن از آتش است. طبعا همانطور كه انسان داراى روح است جن نيز روح دارد و از آنجا كه ميان روح و بدن رابطهاى نزديك وجود دارد، مىتوان تصور كرد كه- چنان كه برخى از انسانها با رياضت واجد شرايط سير روحى در عوالم ديگر مىشوند- براى جن نيز در شرايط خاص روحى اين امكان هست كه روح آنها گاهى با عالم بالا تماس حاصل كند اما به هر روى مكان اصلى آنها همين زمين است و حتى تماس با عالم بالا نيز طبق برخى آيات قرآن پس از تولد حضرت رسول (ص) براى آنها ممنوع شده است.(1) و اما ارتباط با آنها
جن مىتواند با بعضى از انسانها ارتباط برقرار كند. چنان كه بعضى از آنها با انسان ارتباط برقرار مىكردند در مورد انبياء و ائمه (ع) در روايت آمده است كه چنين ارتباطى داشتند و گاهى نيز ارتباط جن مشرك و كافر با بعضى از انسان موجب افزايش گمراهى و طغيان آنها مىشدند «و انه كان رجال من الانس يعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا و اين كه مردانى از بشر به مردانى از جن پناه مىبردند و آنها سبب افزايش گمراهى و طغيان مىشوند (جن، آيه 6) بنابراين جن چه مؤمن و چه كافر از ايشان با انسان ارتباط برقرار مىكنند و اين موضوع به صراحت در قرآن و روايات و حكايات نيز وارد شده است. به نظر مراجع تقليد تسخير جن اگر چه در واقع امكان دارد ولى شرعا جايز نيست.
براى آگاهى بيشتر ر. ك: 1- جن و شيطان، عليرضا رجالى تهرانى، ص 153 ج 163
2- دانستنىهايى درباره جن، ابوعلى خداكرمى، ص 1 4
3 ج الجن فى الكتاب والسنه، اعداد ولى زاربن شاه زالدين، دارالبشائر الاسلاميه، بيروت، چاپ اول 1996 م، ص 94- 88 و بقيه كتاب در مورد مختصات و ماهيت جن.
4- الجن فى القرآن والسنه، عبدالامير على مهنّا، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1992 م، ص 33- 31 و بقيه مباحث هم خواندنى است.
5- الجن بين الاشارات القرآنيه وعلم الفيزياء، عبدالرحمن محمد الرفاعى، مكتبه مربوسى الصغير، چاپ اول 1997 م افزايش آگاهى و اطلاعات در مورد موجودات كار مطلوبى است ولى بيش از داشتن اطلاعات پيگيرى در اين زمينه كار مطلوبى نيست و سيره صالحان نيز چنين نبوده است. اطلاعات مفيد و معتبر را در منابع معرفى شده جستجو كنيد.
(1) (نگا: معارف قرآن، ص 311- 309)
پرسمان
