احکام شرعی مرگ مغزی
فهرست این نوشتار:
تفاوت‌های مرگ مغزی با کما در این است که در حالت کما شانس بهبود برای برخی بیماران وجود دارد، در صورتی که در مرگ مغزی بهبود بیمار غیرممکن و مرگ وی ظرف چند روز حتمی است. با این حال، تخریب اعضای بدن به فاصله کمی پس از مرگ مغزی شروع می‌شود و به همین علت است که پزشکان اذعان دارند فرایند پیوند اعضا باید هرچه زودتر انجام شود، در چنین حالتی احکام مهمی وجود دارد که وظیفه اطرافیان نسبت به بیمار را روشن می کند که در ادامه می خوانید.
حکم شرعي اهداي اعضاي بيماران مرگ مغزي
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
اهداء اعضا بیمار مرگ مغزی
س۱۲۰. بعضی از افراد دچار ضایعات مغزی غیر قابل درمان و برگشت می شوند که بر اثر آن، همه ی فعالیت های مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای کامل فرو می روند و همچنین فاقد تنفس و پاسخ به محرّکات نوری و فیزیکی می شوند، در این گونه موارد احتمال بازگشت فعالیت های مذکور به وضع طبیعی کاملاً از بین می رود و ضربان خودکار قلب مریض باقی می ماند که موقّت است و به کمک دستگاه تنفس مصنوعی انجام می گیرد و این حالت به مدّت چند ساعت و یا حداکثر چند روز ادامه پیدا می کند، وضعیت مزبور در علم پزشکی مرگ مغزی نامیده می شود که باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حرکت های ارادی می گردد و از طرفی بیمارانی وجود دارند که نجات جان آنان منوط به استفاده از اعضای مبتلایان به مرگ مغزی است، بنابراین آیا استفاده از اعضای مبتلا به مرگ برای نجات جان بیماران دیگر جایز است؟
ج. اگر استفاده از اعضای بدن بیمارانی که در سؤال توصیف شده اند، برای معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود، جایز نیست، در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد، اشکال ندارد.
[1]. مرگ مغزی به وضعیت غیر قابل بازگشت همه عملکردهای مغز اطلاق می شود. درچنین وضعیتی همه ی سلول های مغز در اثر نرسیدن اکسیژن تخریب می شوند.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
. احكام شرعى مرگ مغزى :
چون پزشكان تصريح مى‌كنند اين افراد، مانند كسى هستند كه مغز او متلاشى شده يا سر از تنش جدا كرده‌اند كه با وسايل تنفّس مصنوعى و تغذيه ممكن است تا مدّتى به حيات نباتى او ادامه داد، انسان زنده محسوب نمى‌شوند، در عين حال انسان كاملاً مرده هم نيستند؛ بنابراين، در احكام مربوط به حيات ومرگ بايد تفصيل داد.
مثلاً احكام مسّ ميّت، غسل ونماز ميّت و كفن و دفن درباره آنها جارى نيست، تا قلب از كار بيفتد وبدن سرد شود. اموال آنها را نمى‌توان در ميان ورثه تقسيم كرد وهمسر آنها عدّه وفات نگه نمى‌دارد تا اين مقدار حيات آنان نيز پايان پذيرد، ولى وكلاى آنها از وكالت ساقط مى‌شوند و حقّ خريد و فروش يا ازدواج براى آنها يا طلاق همسر از طرف آنان را ندارند و ادامه معالجات در مورد آنها واجب نيست و برداشتن برخى اعضا از بدن آنها هرگاه حفظ جان مسلمانى متوقّف بر آن باشد اشكالى ندارد، ولى بايد توجّه داشت كه اينها همه در صورتى است كه مرگ مغزى به طور كامل و قطعى ثابت شود و احتمال بازگشت مطلقاً وجود نداشته باشد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
. تجديد دستگاه‌هاى كسى كه مرگ مغزى شده است :
هرگاه مرگ مغزى او ثابت شود تجديد دستگاه‌ها لازم نيست.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی
مطابق نظر آيت الله سيستاني
مسئله358ـ به عقیده بعضی ،مرگ مغز برابر با مرگ انسان است،هر چند که نبض او بزند اما پس از مدتی نبض هم می ایستد ـ آنگونه که پزشکان می گویند ـ آیا چنان انسانی مرده حساب می شود و یا باید نبض از حرکت باز ایستد؟
جواب: در صدق عنوان ((مرده)) که موضوع عده ای از احکام شرعی است، نظر عرف شرط است که او را مرده نامند و در فرض سؤال چنین نیست.
پرسش: ۱ـ اهدای عضو از شخص زنده به شخص زنده دیگری چه حکمی دارد ؟
۲ـ اهدای اعضای افراد مرگ مغزی چه حکمی دارد ؟
۳ـ اگر خود شخص وصیت کرده باشند که بعد از مرگ چنین کاری انجام شود چی؟
۴ـ ثبت نام برای اهدای عضو در هنگام مرگ مغزی
پاسخ: ۱ـ برداشتن بخشى از بدن انسان زنده براى پیوند زدن در صورتى که قطع آن زیان مهمى داشته باشد مانند چشم ودست وامثال آنها جایز نیست ، ولى اگر زیان مهمى نداشته باشد مانند قطعه اى از پوست یا نخاع یا یک کلیه در صورت سالم بودن کلیه دیگر با فرض رضایت صاحبش جایز است اگر کودک یا دیوانه نباشد وگرنه به هیچ وجه جایز نیست وهرگاه قطع آن جایز بود گرفتن پولى به ازاى آن نیز جایز است .
و قطع عضو مسلمان مرده ، مانند چشم و دستش براى پیوند زدن به بدن زنده جایز نیست ، و اگر کسى چنین کند ، بر او دیه لازم می‌آید . و دفن آن عضو قطع شده واجب است ، ولى اگر پیوند زده شد و عضو جزو بدن زنده شد ، قطع آن واجب نیست .
۲ـ اگر کسى که از نظر مغزى مرده است در حالى که قلب وریه او هر چند به کمک دستگاه وظیفه خود را انجام می‌دهند شرعا مرده شمرده نمی‌شود وقطع اعضاى او براى الحاق به افراد زنده به هیچ وجه جایز نیست.
۳ـ نفوذ وصیت به اهداى عضو بعد از مرگ مشکل است.
۴ـ جایز نیست.
منبع: سایت هدانا برگرفته از کتاب فقه برای غرب نشینان، آیت الله العظمی سیستانی.
