تسخیر کرات آسمانی در قرآن

تسخیر کرات آسمانی توسّط انسان، در قرآن

پرسش : آیا در قرآن کریم راجع به کرات آسمانى که فعلا دانشمندان تا حدودى موفّق به تسخیر آن شده اند تذکّرى داده شده یا نه و آیا توفیق بیشتر در این باره پیدا خواهند نمود یا خیر؟

پاسخ اجمالی:

 قرآن می گوید: خورشید و ماه و زمین، از روز اوّل براى بشر مسخّر و رام شده اند، در صورتى که بشر به منابع و منافع آنها یکجا دست نیافته است، بلکه تدریجاً و در هر عصرى تا حدودى از آن آگاه می شود. بنابراین، چه مانعى دارد در عین این که سیّارات از روز اوّل براى بشر رام بوده، ولى بشر در طول زمان از آن استفاده بیشترى بنماید و به کرات آسمانى دست یابد و آنچه قرآن فرموده: «وَسَخَّرَ لَکُمْ مَا فِى السَّماوَاتِ» بطور اَتَم و اکمل مصداق پیدا کند.

پاسخ تفصیلی:

شکّى نیست که بشر از آن روزى که قدم به دایره وجود نهاده رو به تکامل است؛ هم اکنون نیز مى بینیم که روزى نمى گذرد مگر این که قدم هاى برجسته اى به سوى تکامل و به منظور کشف رازهاى نهفته در عالم آفرینش بر مى دارد. از این نظر هیچ مانعى ندارد که روزى فرا رسد که با نیرو و قدرت خدادادى دامنه زندگى خود را در کرات آسمانى نیز گسترش دهد.
آیاتى که در قرآنکریم درباره مسخّر نمودن آسمان و زمین براى بشر وارد شده است، شاید خالى از اشاره به این مطلب نباشد؛ زیرا خورشید و ماه و آنچه در آسمانهاست اگر چه از روز اوّل براى بشر مسخّر و رام شده اند ولى تسخیر و یا بهره بردارى از این تسخیر نیز درجاتى دارد؛ کاملتر از همه آن است که مهد زندگى گردد.

اینک پاره اى از آیات در این زمینه:

1- «وَ سَخَّرَ لَکُمْ مَا فِى السماوَاتِ وَ مَا فِى الاَرْضِ جَمِیعاً مِنْهُ اِنَّ فى ذلِکَ لآیات لِقَوْم یَتَفَکَّرُونَ»؛ (او آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است همه را از سوى خودش مسخّر شما ساخته؛ در این نشانه هاى (مهمّى) است براى کسانى که اندیشه مى کنند).(1)

2- «اَلَمْ تَرَوا اَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُمْ مَا فِى السَّماوَاتِ و مَا فِى الاَرْضِ وَ اَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَهً و باطِنَهً»؛ (آیا ندیدید خداوند آنچه را در آسمان ها و زمین است مسخّر شما کرده، و نعمت هاى آشکار و پنهان خود را بطور فراوان بر شما ارزانى داشته است!)(2)
3- «وَ سَخَّرَ لَکُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ»؛ (و خورشید و ماه را – که با برنامه منظّمى در کارند – به تسخیر شما در آورده)(3) و این جمله در سورههاى مختلف قرآن وارد شده است.

طبق آیات فوق قرآن مى فرماید:

ما آنچه در زمین است از روز اوّل در اختیار شما گذارده ایم، در صورتى که بشر به منابع تحت الارضى یک جا و یک مرتبه دست نیافته است، بلکه تدریجاً و در هر عصرى تا حدودى از این دفاین آگاهى یافته و آن را استخراج کرده است.

از این جا معلوم مى شود این که قرآن مى فرماید: «ما آنچه در زمین است در اختیار بشر نهادیم» مقصود از آن این نیست که تمام ذخایر زمین در اختیار تمام افراد بشر قرار داده شده است، زیرا بسیارى از این معادن با مرور زمان کشف شده و در هر قرن یک طبقه ممتاز موفّق به کشف منابع تحت الارضى شده اند؛ بلکه مقصود مجموع اجتماع بشرى است که در طول زمان به وجود مى آیند – اگر چه بعضى از آنها فقط به برخى از معادن پى برده اند.
و هیچ گونه بُعدى ندارد که در آینده، بشر به کشف منابع تازه اى در زمین موفّق گردد که در قرن حاضر از آن کوچکترین اطّلاعى در دست نیست. بنابراین، چه مانعى دارد در عین این که سیّارات از روز اوّل براى بشر رام بوده، ولى بشر در طول زمان از آن استفاده بیشترى بنماید و به کرات آسمانى دست یابد و آنچه قرآنفرموده: «وَسَخَّرَ لَکُمْ مَا فِى السَّماوَاتِ» بطور اَتَم و اکمل مصداق پیدا کند.(4)
علاوه بر این، از آیه33 سورهالرّحمن نیز استفاده مى شود که بشر با استفاده از قدرت و امکانات موجودى علمى و صنعتى، قادر به مسافرت به فضا خواهد بود؛ آن جا که مى فرماید: «یَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الاِنْسِ اِنِ اسْتَطَعْتُمْ اَنْ تَنْفُذُوا مِنْ اَقْطَارِ السَّماوَاتِ وَ الاَرضِ فَانْفُذُوا لاَتَنْفُذُونَ اِلاَّ بِسُلْطان»؛ (اى گروه جنّ و انس! اگر مى توانید از مرزهاى آسمانها و زمین بگذرید، ولى هرگز نمى توانید، مگر با نیرویى (فوق العاده!))(5)

پی نوشت:
(1). سوره جاثیة، آیه 13.
(2). سوره لقمان، آیه 20.
(3). سوره ابراهیم، آیه 34.
(4). توجّه به این نکته لازم است که سؤال و پاسخ فوق را پیش از تسخیر کره ماه منتشر ساختیم و هنوز دانشمندان، اوّلین فضانورد جهان را به فضا نفرستاده بودند، تنها گامى که در این راه برداشته بودند، همان پرتاب کردن قمرهاى مصنوعى بوده است.
(5). گرد آوري از کتاب: پاسخ به پرسش های مذهبی، آیات عظام مکارم شیرازی و جعفر سبحانی، مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(ع)، چاپ دوم، ص 505.