آیه 26 سوره بقره و پاسخ به تمسخر مشرکان درباره مثال های قرآنی
پرسش : قرآن کریم به این اشکال که این چگونه وحى آسمانى است که مثل به عنکبوت و مگس مى زند، چه پاسخ داده؟
پاسخ اجمالی:
منافقين و مشرکان زبان به انتقاد و مسخره گشودند که: خداوند برتر و بالاتر از اين است که مثال از عنکبوت، مگس و … بیاورد و از این طریق در وحیانی بودن قرآن اظهار ترديد و تشکیک کردند، آيه فوق نازل شد و به آنها جواب داد.
پاسخ تفصیلی:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
در آیه26 سوره بقره می خوانیم:
«اِنَّ اللّهَ لایَسْتَحْیی اَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً ما بَعُوضَهً فَما فَوْقَها فَاَمَّا الَّذینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ اَمَّا الَّذینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ ما ذا اَرادَ اللّهُ بِهذا مَثَلاً یُضِلُّ بِهِ کَثیراً وَ یَهْدی بِهِ کَثیراً وَ ما یُضِلُّ بِهِ اِلاَّ الْفاسِقینَ»؛
(خداوند از این که به [موجودات ظاهراً کوچکى مانند] پشه و حتى کمتر از آن، مثال بزند شرم نمى کند. [در این میان] آنها که ایمانآورده اند مى دانند که آن، حقیقتى است از طرف پروردگارشان؛ و اما آنها که راه کفر را پیموده اند، [این موضوع را بهانه کرده] مى گویند: «منظور خداوند از این مَثَل چه بوده است؟!» [آرى،] خداجمع زیادى را با آن گمراه و گروه بسیارى را هدایت مى کند؛ ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى سازد)!
شان نزول:
جمعى از مفسران از «ابن عباس» در شان نزول آیهف وق چنین نقل کرده اند:
هنگامى که خداوند در آیات گذشته پیرامون منافقین، دو مثال بیان کرد («مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ الَّذِی اسْتَوْقَدَ نارا…» و «اَوْ کَصَیِّب مِنَ السَّماءِ») منافقین گفتند: خداوند برتر و بالاتر از این است که چنین مثال هائى بزند، و از این راه در وحى بودن قرآن اظهار تردید کردند، در این موقع آیه فوق نازل شد و به آنها پاسخ گفت.(1)
بعضى دیگر گفته اند: هنگامى که در آیات قرآن، مثل هائى به «ذباب» (مگس) و «عنکبوت» زده مى شد، جمعى از مشرکان این موضوع را بهانه قرار داده، زبان به انتقاد گشودند و مسخره کردند که این چگونه وحى آسمانى است که سخن از «عنکبوت» و «مگس» مى گوید؟ آیه فوق نازل شد و با تعبیراتى زنده به آنها جواب داد.(2)، (3)
پی نوشت:
(1). «مجمع البیان»، ذیل آیه مورد بحث؛ «جوامع الجامع»، ج 1، ص 87، ذیل آیه؛ «درّ المنثور»، ج 1، ص 41.
(2). «بحار الانوار»، ج 9، ص177، ح 5، و ج 24، ص 388، ح 112؛ «تفسیر امام عسکرى»، ص 205 .
(3). گردآوري از کتاب: شان نزول آیات قرآن(برگرفته از تفسیر نمونه)، محمد جعفر امامی، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ اول ، ص 25.
