شرایط تحقق صلح در فقه

 

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

حق شفعه در صلح [شرایط تحقق صلح]

پرسش :آیا حق شفعه در صلح نیز جاری است و می توان از آن استفاده نمود؟

پاسخ :آن دسته از صلح ها که عملا به معنای بیع است تمام احکام بیع را دارد، بنابراین حق شفعه جاری است.

 

 

عدم لزوم قبول بدهکار در بخشیدن طلب [شرایط تحقق صلح]

پرسش :آیا می شود بدون قبول بدهکار از طلب يا حقّ خود گذشت ؟

پاسخ :اگرشخص بخواهد از طلب یا حقّ خود بگذرد قبول کردن طرف لازم نیست و این یعنی ابراء که عبارت است از صرف نظر کردن از طلبی که دارد بی آنکه صلح مصطلح باشد.

 

 

استفاده از خیارتاخیر در مصالحه [شرایط تحقق صلح]

پرسش :اگر جنسى را نقداً مصالحه كند چنانچه در پرداختن عوض تأخير نمايد آیا می تواند از خیار تاخیر استفاده کند؟

پاسخ :اگر جنسى را نقداً مصالحه کند چنانچه در پرداختن عوض تاخیر نماید در همان روز اوّل حقّ فسخ براى طرف دیگر ثابت است و احتیاج به گذشتن سه‏روز ندارد مگر این که در ضمن قرار داد صلح شرط فسخ کنند و یا فسخ با رضایت طرفین باشد.

 

 

استفاده از خیار حیوان درصلح حیوان [شرایط تحقق صلح]

پرسش :آیا در مصالحه حیوان خیار حیوان جاری می باشد؟

پاسخ :در مصالحه حیوان حقِّ فسخ در سه روز اوّل ثابت نیست مگر این که در ضمن قرار داد صلح شرط فسخ کنند و یا فسخ با رضایت طرفین باشد.

 

 

فسخ معامله درمجلس مصالحه [شرایط تحقق صلح]

پرسش :اگر در مجلس مصالحه بعد از تمام شدن صلح يكى از دو طرف پشيمان شود می تواند مصالحه را فسخ کند؟

پاسخ :اگر در مجلس مصالحه بعد از تمام شدن صلح یکى از دو طرف پشیمان شود حقِّ فسخ ندارد مگر این که در ضمن قرار داد صلح شرط فسخ کنند.

 

 

صلح کردن اموالی که قبلا با دیگری مصالحه کرده [شرایط تحقق صلح]

پرسش :اگر شخصی اموال خود را به کسی صلح کند به این شرط که او بعد از وفات صلح کننده مال را بین ورثه او تقسیم نماید؛حال آیا این شخص می تواند آن مال را به شخص دیگری صلح نماید؟

پاسخ :اگر منافع آن را در حال حیات به او صلح کرده و شرط نموده که بعد از وفات او، در میان ورثه تقسیم شود، حق نداشته است عین آن را به کسى بدهد.

 

 

مصالحه طلب با فردی غیر از بدهکار [شرایط تحقق صلح]

پرسش :آیا می شود طلب را در برابر چیزی یا بدون عوض به دیگری (غیر از بدهکار) صلح کرد ؟

پاسخ :اگر کسى بخواهد طلب خود را در برابر چیزى یا بدون عوض، به دیگرى ( غیر از بدهکار) صلح کند، درصورتى صحیح است که بدهکار قبول نماید.

 

 

مصالحه با طلبکار با ادعای بدهکار مبنی بر عدم آگاهی از میزان بدهی [شرایط تحقق صلح]

پرسش :اگربدهکاربدهی خود را در صورتی که اظهار ناآگاهی به مقدار آن می کرده به مقدار کمتر از بدهی با طلبکار صلح کند تکلیف چیست؟

پاسخ :صلح صحیح نیست و بدهکار نسبت به مقدار اضافى مدیون است، مگر این‏که چنان چه طبکار مقدار طلب خود را هم مى‏دانست باز به این صلح راضى می بود.

 

 

صلح تمام اموال در زمان حیات با شروط متعدد [شرایط تحقق صلح]

پرسش :شخصى در زمان حیات خویش، تمام اموال خود را با شرایط زیر به همسرش صلح نموده است.

الف) تا زمانی که زنده است اختیار منافع آن، حتّى خیار فسخ، با شخص صلح کننده باشد.

ب) بعد از فوت صلح کننده، کسی که با او صلح کرده (همسرش) هزینه تجهیز و انجام وصایاى او را بپردازد.

ج) کسی که با او صلح کرده (همسرش) حقّ واگذارى املاک مورد مصالحه را به غیر در زمان حیات خود ندارد.

د) بعد از وفات کسی که با او صلح کرده (همسرش) نصف آن چیزی که به واسطه صلح مالک شده بین ورثه صلح کننده تقسیم شود و نصف دیگر با اذن ورثه در کار های نیک و خیرات مصرف شود. با توجّه به اجمالى که گذشت; آیا این صلح با شرایط مذکور صحیح است؟

پاسخ :اینگونه صلح با شرایط مذکور خالى از اشکال نیست.

 

 

صلح منافع مال به صورت دائم [شرایط تحقق صلح]

پرسش :در صورتی که به موجب عقد صلح منافع مال به دیگری به صورت دائم منتقل شود چه حکمی دارد؟ آیا مورد مذکور مصداقی از قاعد “غرر” می باشد؟

پاسخ :اگر دائم باشد مانعی ندارد.

 

 

صلح منافع مال بدون تعیین مدت [شرایط تحقق صلح]

پرسش :اینجانب عقد صلحی منعقد نموده ام که به موجب آن منافع مال موضوع عقد به دیگری منتقل شود لیکن مدت زمان واگذاری منافع معلوم نگردیده. آیا این عقد باطل است؟

پاسخ :در صورتیکه مدت تعیین نشود باطل است.

 

 

صلح بدون خواندن صیغه [شرایط تحقق صلح]

پرسش :آیا صلح کردن بدون خواندن صیغه جایز است یا باید صیغه خوانده شود ؟

پاسخ :هر اقدام عملى که به وضوح نشان دهد طرفین مى‏خواهند به وسیله آن صلح و سازش کنند کافى است.

 

 

نحوه ی خواندن صیغه صلح [شرایط تحقق صلح]

پرسش :صیغه صلح را باید به چه زبانی خواند؟

پاسخ :صلح را مى‏توان با صیغه عربى یا فارسى یا هر زبان دیگرى خواند.

 

 

صلح کردن اموال به مسجد با وجود ورثه [شرایط تحقق صلح]

پرسش :شخصی اموال خود را به مسجد مصالحه نموده است، در حالى كه وارث طبقه دوّم او (برادر و خواهر) موجودند، آيا اموال مختصر او به مسجد مى‏رسد، يا ورثه او نيز حقّى دارند؟

پاسخ :اگر این صلح‏ را به عنوان بعد از مرگ سفارش کرده، وصیّت محسوب مى‏شود و فقط در یک سوّم اموالش موثّر است. و اگر صلح‏ قطعى در حال حیات کرده و تحویل داده، کسى در آن حقّى ندارد؛ زیرا انسان تا زنده است حقّ تصمیم‏گیرى در اموال خود را دارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی .

*- ويژه نامه احكام خريد و فروش

ویژه نامه احکام جامع سایت هدانا