در چه صورتي غيبت اشكال ندارد
در چه صورتي غيبت اشكال ندارد
فقها و علماى اخلاق در این مطلب اتفاق نظر دارند که مواردى پیش مى آید که غیبت کردن در آن موارد جایز است ، ولى در ذکر موارد آن باهم اختلاف نظر دارند . این اختلاف گاهى فقط در ذکر امثله و مصادیق است بدون اینکه در اساس مطلب اختلافى باشد ، ولى گاهى جنبه معنوى و واقعى دارد .
اما آنچه از ادله مسأله و مدارک مختلف برمى آید این است که غیبت در دو مورد جایز است :
الف ـ در مواردى که پاى مصلحت مهمترى در میان باشد که در آنجا غیبت ـ با حفظ موضوع ـ جایز مى گردد و مصداق آن متعدد است :
1 ـ در مورد مشورت ، مثل اینکه کسى مى خواهد با دیگرى معامله یا شرکت یا ازدواج کند و از ما تحقیق مى کند ، در اینجا تردیدى نیست که مى توان عیوب پنهانى آن شخص را تا آنجا که در کار مورد نظر دخالت دارد بر ملا ساخت و شخص مشورت کننده را از خطرهاى احتمالى رهایى بخشید .
2 ـ در مورد نهى از منکر .
3 ـ در مورد دفع بدعت شخص بدعتگزار .
4 ـ در مورد آگاه ساختن مسلمانى از خطر و ضررى که در کمین اوست ( ولو بدون مشورت طرف ) .
5 ـ دادخواهى و رفع ظلم و گرفتن حق .
و بطور کلى در تمام مواردى که مصلحت افشاى عیب پنهانى شخص از نظر شرع بیش از مفسده آن باشد .
دلیل استثناى این موضوعات روشن است ، زیرا متکى به یک دلیل عقلى روشن و آن « قاعده اهم و مهم » مى باشد ، بعلاوه در آیات و روایات نیز اشاراتى به برخى از موارد این مسأله شده است ( مانند مورد دادخواهى و رفع ظلم و دفع بدعت ) .
باید مراقب بود ، انحرافات و لغزشها غالباً در استثناها و از طریق سوء استفاده یا اشتباه و غفلت در تعیین حد و حدود آن بوجود مى آید
ولى نکته اى که ـ از نظر علم اخلاق ـ ذکر آن در اینجا لازم مى باشد این است که باید مراقب بود ، انحرافات و لغزشها غالباً در استثناها و از طریق سوء استفاده یا اشتباه و غفلت در تعیین حد و حدود آن بوجود مى آید . زیرا همه افراد حاضر به شکستن قوانین و ارتکاب گناه بطور صریح و آشکار نیستند ، بلکه بسیارى از آنها مقاصد خود را با تظاهر به استفاده از تبصره ها و استثناها انجام مى دهند ، حتى در بسیارى از موارد ، انسان وجدان خود را از این طریق فریب مى دهد و براى فرار از مجازات وجدان و عدم لطمه به شخصیت درونى و ذاتى خویش ، خود را در پناه این تبصره ها و استثناها قرار مى دهد .
و این یکى از موارد تضاد وجدان ناآگاه و وجدان آگاه و پیروزى اول بر دوم است ; دقت کنید .
لذا باید به دقت ، مصلحت موجود در غیبت را در این موارد با در نظر گرفتن تمام خصوصیات و جوانب امر و دور از هرگونه حبّ و بغض و اغراض دیگر ، ارزیابى نمود و برترى آن را بر مفسده غیبت آشکارا دریافت و به بهانه وجود مجوز ، خود را به غیبتهاى خطرناک آلوده نساخت .
ب ـ مواردى که بدون وجود مصلحت خاصى غیبت جایز مى گردد و مورد آن منحصراً افراد متجاهر به فسق مى باشند زیرا مسأله دادخواهى را اگرچه بعضى در این قسمت شمرده اند ، ولى همانطور که اشاره شد این مورد از موارد وجود مصلحت اهم شرعى یعنى گرفتن حق و جلوگیرى از ظلم ظالم و حمایت از حق مظلوم مى باشد .
دلیل استثناى این موضوع علاوه بر دلیل عقل احادیث متعددى است که از طرق شیعه و اهل سنت نقل شده است مانند :
1 ـ عَنْ جَعْفَر عَنْ اَبِیهِ قالَ : ثَلاثَةٌ لَیْسَتْ لَهُمْ حُرْمَةٌ : صاحِبُ هَوىً مُبتَدِعٌ ، وَالاِْمامُ الْجائِرُ ، وَالْفاسِقُ الْمُعْلِنُ الْفِسْقَ »(1)
سه نفرند که احترام ندارند : کسى که داراى هوسهاى بدعت آمیز است ، و زمامدار ستمگر ، و کسى که آشکارا معصیت مى کند .
و در بعضى از روایات همین موضوع چنین آمده است :
« ثَلاثَةٌ لا غِیبَةَ لَهُمْ : صاحِبُ الْهَوى وَالْفاسِقُ الْمُعْلِنُ بِفِسْقِهِ ، وَالاِْمامُ الْجائِرُ »(2)
2 ـ و نیز در حدیث دیگرى از حضرت رسول (صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده :
« لَیْسَ لِفاسِق غِیبَةٌ »(3)
شخص فاسق غیبت ندارد .
3 ـ و نیز در حدیث دیگرى از آن حضرت (صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده :
« مَنْ اَلْقى جِلْبابَ الْحَیاءِ عَنْ وَجْهِهِ فَلا غِیبَةَ لَهُ »(4)
کسى که پرده حیا را کنار بگذارد غیبت ندارد .
4 ـ روایات متعددى که در باب عدالت در « وسائل الشیعه » نقل شده است ، از جمله ، از امام صادق (علیه السلام) نقل شده :
« مَنْ عامَلَ النّاسَ فَلَمْ یَظْلِمْهُمْ وَحَدَّثَهُمْ فَلَمْ یَکَذِبْهُمْ وَواعَدَهُمْ فَلَمْ یُخْلِفْهُمْ کانَ مِمَّنْ حَرُمَتْ غِیبَتُهُ وَکَمُلَتْ مُرُوَّتُهُ وَظَهَرَ عَدْلُهُ وَوَجَبَتْ اُخُوَّتُهُ »(5)
کسى که در معامله با مردم ستم نکند و در سخن با آنان دروغ نگوید و در وعده تخلّف نکند ، جزو کسانى است که غیبتش حرام ، شخصیتش کامل ، عدالت او آشکار و برادرى با وى واجب است .
- 1 . مجلسى ، بحار الانوار 75 / 253 .
- 2 . غزالى ، احیاءالعلوم ; و بحار الانوار 72 / 253 .
- 3 . مجلسى ، بحار الانوار 75 / 236 .
- 4 . مجلسى ، بحار الانوار 75 / 232 .
- 5 حرّ عاملى ، وسائل الشیعه ، جلد5 ، صفحه393 .
- زندگی در پرتو اخلاق > مستثنیات غیبت، حضرت آيت الله مكارم شيرازي.
مطابق نظر آيت الله سيستاني
۶پرسش: ۱ـ می خواستم بدانم اگر شخصی نظر ما را در مورد اخلاقیات و خصوصیات شخص دیگر بپرسد جواب دادن به آن غیبت محسوب می شود؟
۲ـ اگر مادرم بد برادرم را نزد من بگوید غیبت محسوب می شودیا خیر؟
پاسخ:
۱ـ اگر در مورد مشورت است برای امر مهمی مانند ازدواج یا مشارکت و امثال آنها غیبت جایزاست.
۲ـ غیبت است.
۵پرسش: در مورد غیبت از فاسق لطفا فاسق را معرفی کنید به صورت کامل ؟
پاسخ: فاسق کسی است که مرتکب معصیت بشود و غیبت هر فاسقی جایز نیست مگر متجاهر به فسقی باشد که در خصوص همان امر غیبت او اشکال ندارد .
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.
حکم غیبت فاسق که علنی گناه می کند
در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد در چه صورتي غيبت اشكال ندارد موارد جواز غیبت کدام است؟ در چه مواردی “غیبت” مجاز است ؟ غیبت چه کسی مجاز است؟ مواردی که غیبت آزاد است غیبت کردن از چه کسانی ایراد ندارد؟ موارد جواز غیبت کدامند احکام غيبت کردن
