حکم روزه ماه رمضان در روزهای انتشار ویروس کرونا

 

حکم روزه ماه رمضان هنگام شیوع بیماری کرونا مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای

دفتر استفتائات حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای حکم روزه ماه رمضان هنگام شیوع بیماری کرونا را مطابق با فتاوای ایشان منتشر کرد.
متن پرسش و پاسخ به شرح زیر است.

سؤال: در شرایط کنونی که بیماری کرونا شیوع پیدا کرده است، روزه گرفتن در ماه رمضان چه حکمی دارد؟

پاسخ: روزه به عنوان یک تکلیف الهی در حقیقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پایه های تکامل و اعتلاء روحی انسان به شمار می رود و بر امت های پیشین نیز واجب بوده است.
از آثار روزه پدید آمدن حالت معنوی و صفای باطن، تقوای فردی و اجتماعی، تقویت اراده و روحیه مقاومت در برابر سختی هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نیز روشن است و خداوند اجر عظیمی برای روزه داران قرار داده است.
روزه از ضروریات دین و ارکان شریعت اسلام است و ترک روزه ماه مبارک رمضان جایز نیست مگر آنکه فرد، گمان عقلایی پیدا کند که روزه گرفتن موجب:

ایجاد بیماری
و یا تشدید بیماری
و یا افزایش طول بیماری و تأخیر در سلامتی می شود.

در این موارد روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.
بدیهی است در صورتی که این اطمینان از گفته پزشک متخصص و متدین نیز به دست آید، کفایت می کند.
بنابراین اگر فردی نسبت به امور یاد شده خوف و نگرانی داشته و این خوف منشأ عقلایی داشته باشد، روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

---

سوال: حکم روزه در شرایط شیوع بیماری کروناچیست؟

پاسخ: در صورتی که واقعا روزه گرفتن خوف ضرر داشته باشد (آن هم به تصدیق اطباء حاذق و متدین)، در این صورت می توانند روزه نگیرند. البته مبادا اشخاص این موضوع را بهانه ای برای روزه خواری قرار دهند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

---

سوال: ماه مبارک رمضان در حالی نزدیک می‌شود که ویروس کرونا همچنان در مناطق مختلف جهان در حال انتشار است. برخی از پزشکان برای کاهش احتمال ابتلا به این ویروس خطرناک، نوشیدن آب را در فاصله‌های نزدیک توصیه می‌کنند؛ زیرا کمبود آب موجب کاهش سیستم ایمنی و دفاعی بدن می‌شود، و در صورت رسیدن ویروس به گلوی خشک، شرایط مساعدی برای انتقال آن به دستگاه تنفسی فراهم می‌شود، در حالی که نوشیدن مکرر مایعات به انتقال ویروس به معده و از بین بردن آن کمک می‌کند.

آیا مطالب ذکرشده موجب می‌شود که امسال روزه ماه رمضان از مسلمانان ساقط شود؟

پاسخ: وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است، و هر کس شرایط وجوب روزه را دارا باشد با صرف نظر از وجوب یا عدم وجوب آن بر دیگران، موظف است روزه بگیرد.

بنابراین اگر مسلمانی وارد ماه رمضان آینده شود و ترس آن را داشته باشد که در صورت روزه گرفتن به بیماری کرونا مبتلا خواهد شد هرچند تمام اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی را مراعات کند، نسبت به هر روز که چنین ترسی وجود داشته باشد وجوب روزه از او ساقط می‌گردد و بعدا باید قضا کند، ولی اگر بتواند با مراعات اقدامات احتیاطی احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهد تا آنجا که ازنظر عقلا دیگر چنین احتمالی مورد اعتنا نباشد، و لو به اینکه در خانه بماند و از اختلاط با دیگران در فاصله نزدیک پرهیز کند و از ماسک و دستکش استفاده کند و دست‌هایش را مکرراً ضدعفونی کند، و انجام این کارها او را در مشقت شدید و فوق‌العاده قرار ندهد، در این صورت وجوب روزه از او ساقط نمی‌گردد.

و اما اینکه گفته شد برخی از پزشکان جهت جلوگیری از کاهش آب بدن و خشکی گلو، نوشیدن مکرر آب در فاصله زمانی نزدیک به هم را توصیه می‌کنند، چراکه عارض شدن این دو امر احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش می‌دهد؛ این مطلب ـ بر فرض صحت ـ مانع از وجوب روزه نمی‌شود، مگر برای کسی که پس از رسیدن این مطلب به او بر خود بترسد که اگر روزه بگیرد به این بیماری مبتلا خواهد شد و راهی برای کاهش احتمال ابتلا وجود نداشته باشد به طوری که [عنوان] ترس از بیماری بر او صدق نکند ـ هرچند با ماندن در خانه و به کارگیری سایر اقدامات احتیاطی یادشده ـ و اما افراد دیگر باید روزه بگیرند. و چه بسا ممکن است شخص روزه‌دار پیش از سحر با مصرف سبزیجات و میوه‌های سرشار از آب ـ مانند خیار و هندوانه ـ کاهش آب بدنِ ناشی از روزه‌داری را جبران کند؛ همچنان که می‌تواند با جویدن آدامسِ بدون شکر از خشک شدن گلو جلوگیری کند ـ البته به شرط اینکه ذرات آدامس پس از جدا شدن وارد حلق نشود ـ چراکه جویدن آدامس باعث افزایش ترشح بزاق دهان می‌شود و بلعیدن بزاق دهان در حال روزه بلامانع است.

 بنابراین افرادی که می‌توانند کار خود را در ماه رمضان رها کنند و در منزل باقی بمانند و از ابتلا به ویروس در امان باشند، وجوب روزه از آنان ساقط نمی‌شود؛ ولی افرادی که ـ بنا به هر دلیلی ـ نمی‌توانند کار خود را رها کنند اگر به واسطه نخوردن آب در فاصله‌های زمانی نزدیک در روز، ترس از ابتلا به کرونا داشته باشند و راه دیگری برای در امان بودن از آن نداشته باشند، روزه بر آنان واجب نیست، ولی با این وجود مجاز به روزه خواری درملأ عام هم نیستند. بدون شک روزه ماه رمضان یکی از مهم ترین فریضه‌های شرعی است و ترک آن بدون داشتن عذر واقعی جایز نیست، و هر شخص نسبت به وضعیت خود آگاه تر است که آیا عذر واقعی برای ترک روزه دارد یا خیر؟

خلاصه کلام اینکه وجوب روزه در ماه رمضان از کسی ساقط می‌شود که عذر شرعی داشته باشد، مانند بیمار و کسی که به خاطر نصیحت پزشک ـ مثلاً ـ بر خود بترسد که روزه گرفتن موجب ابتلایش به بیماری شود و اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی که او را از ابتلا به بیماری ایمن سازند برایش میسّر نباشد، و در غیر این صورت باید این اقدامات را انجام دهد و مجاز به ترک روزه نیست.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی سیستانی.

---

سؤال: با توجه به شیوع ویروس خطرناک کرونا و گفته های پزشکان مبنی بر تقویت بدن برای جلوگیری از اثر کردن ویروس، آیا در ماه رمضان امسال می شود روزه نگرفت؟

جواب: اگر بنا به گفته پزشکان متخصص، روزه گرفتن برای فردی، احتمال ابتلای او به این بیماری و آسیب دیدن وی را افزایش دهد، نباید روزه بگیرد و این مسأله در رساله عملیه هم آمده است. البته نباید مرتکب تظاهر به روزه خواری شده و به ماه مبارک بی احترامی کند.
همچنین اگر با تغییر شرایط؛ مثلاً با ماندن در منزل، تحرک کمتر، رعایت نکات بهداشتی و مصرف غذاها و نوشیدنی های تقویتی، بتواند احتمال متعارف ضرر را دفع کند و ایجاد چنین شرایطی موجب مشقت شدید نشود، باید چنین کند و روزه بگیرد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی

---

 

احتمال ضرر با کرونا ویروس و حکم روزه

سؤال: با توجه به شیوع بیماری کرونا در این روزها، اگر خدای ناکرده این وضعیت ادامه داشته باشد، حکم روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان امسال چیست؟

جواب: کسی که می‌داند روزه برای او ضرر ندارد اگرچه پزشک بگوید ضرر دارد، باید روزه بگیرد. و کسی که یقین یا گمان به ضرر مورد اعتنا یا ترس آن را که منشاء عقلایی [علت بجایی] داشته باشد دارد اگر چه پزشک بگوید ضرر ندارد نباید روزه بگیرد و اگر هم روزه بگیرد صحیح نیست مگر اینکه روزه برای او ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد که در این صورت روزه اش صحیح است.
اگر انسان احتمال بدهد که روزه برایش ضرر قابل اعتنا دارد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود چنانچه احتمال او عقلایی باشد[احتمال بجا] نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد باطل است مگر در صورتی که ضرر نداشته و قصد قربت کرده باشد.

نظر پزشک در مورد کرونا ویروس و حکم روزه

سؤال: با توجه به این که پزشکان متخصص تاکید میکنند که مردم باید ایمنی بدن خود را در مقابل بیماری کرونا بالا ببرند (که یا اصلا مبتلا نشوند و یا اگر مبتلا شدند زودتر خوب بشوند) حکم روزه گرفتن در این شرایط چیست؟

جواب: البته وجود این بیماری نباید بهانه ای برای خوردن روزه باشد ولی اگر به گفته پزشکان انسان گمان کند که روزه برای او ضرر [قابل اعتنایی] دارد و یا بیماری او شدیدتر یا طولانی‌تر می‌شود یا این که از گفته آنها بترسد که روزه گرفتن به او ضرر [قابل اعتنایی] بزند، نباید روزه بگیرد.
و اگر پزشک حاذق و مورد اطمینانی بگوید که روزه برای انسان ضرر [قابل اعتنایی] دارد و یا بیماری او شدیدتر یا طولانی تر می‌شود، نباید روزه بگیرد [حتی اگر از گفته او گمان یا ترس از ضرر هم برای انسان حاصل نشود]. بلی، اگر انسان مطمئن باشد که آن پزشک حاذق تشخیص اشتباهی داده است باید روزه بگیرد.
پس اگر از گفته پزشکان گمان و ترس از ضرر برای انسان حاصل نشود و یا آن پزشک، حاذق یا ثقه نباشد انسان باید روزه بگیرد.
و اگر پزشک بگوید که روزه گرفتن ضرر [قابل اعتنایی] ندارد ولی خود مکلف می‌ترسد که به خاطر روزه گرفتن به او ضرر برسد نباید روزه بگیرد. (البته ترس به جا از ضرر قابل اعتناء).

خطر ابتلاء به کرونا ویروس و حکم روزه

سؤال: اگر پزشکان متخصص بگویند که خشک شدن دهان و حلق به مدت زیاد ، خطر ابتلاء به بیماری کرونا را زیاد میکند، وظیفه ما نسبت به روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان امسال چیست؟

جواب: [اگر چنین مطلبی از نظر پزشکی ثابت باشد] در صورتی که انسان نتواند به طور دیگری جلوی خطر ابتلا به بیماری را بگیرد و روزه گرفتن هم متوقف بر نوشیدن آب در بین روز باشد شخص باید روزه بگیرد و [ هر وقت دهان و حلق او خشک شد] به مقدار ضرورت آب بیاشامد و بنابر احتیاط واجب از سایر مفطرات [مبطلات] روزه اجتناب نماید و باید بعداً قضای آن را به جا آورد.

کرونا ویروس و حکم روزه مستحبی و روزه قضا

سؤال۱: با توجه به شیوع بیماری کرونا در این مقطع زمانی، حکم گرفتن روزه‌ی مستحبی چیست؟
سؤال۲: با توجه به شیوع بیماری کرونا در این ایام، حکم گرفتن روزه ی قضا چیست؟

جواب سؤال۱: حکم روزه واجب را دارد که در مسائل قبل حکم آن آمد و چنانچه گرفتن روزه مستحبی باعث ضعف انسان بشود که نتواند روزه واجب خود را بگیرد جایز نیست.

جواب سؤال۲:در صورتی که وقت روزه قضا تنگ شده باشد همان حکم روزه واجب ماه رمضان را دارد که حکم آن در مسائل قبل بیان شد و در صورتی که وقت آن تنگ نباشد بعداً قضای این روزه ها را به جا آورد.

مشاغل اجتماعی در وضعیت کرونا ویروس و حکم روزه

سؤال: من شاغل هستم و نمیتوانم زیاد در خانه بمانم. با توجه به این که کسانی که زیاد بیرون میروند خطر ابتلاء به بیماری کرونا برای آنها بیشتر است، وظیفه ی من برای روزه گرفتن چیست؟

جواب: البته وجود این بیماری نباید بهانه ای برای خوردن روزه باشد ولی اگر به گفته پزشکان انسان گمان کند که روزه برای او ضرر [قابل اعتنایی] دارد و یا بیماری او شدیدتر یا طولانی‌تر می‌شود یا این که از گفته آنها بترسد که روزه گرفتن به او ضرر [قابل اعتنایی] بزند، نباید روزه بگیرد.
و اگر پزشک حاذق و مورد اطمینانی بگوید که روزه برای انسان ضرر [قابل اعتنایی] دارد و یا بیماری او شدیدتر یا طولانی تر می‌شود، نباید روزه بگیرد [حتی اگر از گفته او گمان یا ترس از ضرر هم برای انسان حاصل نشود]. بلی، اگر انسان مطمئن باشد که آن پزشک حاذق تشخیص اشتباهی داده است باید روزه بگیرد.
پس اگر از گفته پزشکان گمان و ترس از ضرر برای انسان حاصل نشود و یا آن پزشک، حاذق یا ثقه نباشد انسان باید روزه بگیرد.
و اگر پزشک بگوید که روزه گرفتن ضرر [قابل اعتنایی] ندارد ولی خود مکلف می‌ترسد که به خاطر روزه گرفتن به او ضرر برسد نباید روزه بگیرد. (البته ترس به جا از ضرر قابل اعتناء).

آگاهی شخصی به مبتلا نشدن به کرونا ویروس و حکم روزه

سؤال: اگر من خودم می‌دانم که با استفاده کردن از مواد غذایی مفید ، زمان سحر و افطار و با استراحتی که در بین روز دارم سیستم ایمنی بدنم ضعیف نمیشود ، حکم روزه گرفتن برای من چگونه است؟

جواب: شما باید روزه بگیرید.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی