حفظ نظام از اهم واجبات است از کیست

آيا اين جمله در هر شرايطى درست است؟ «امروز حفظ حكومت اسلامى از اهم واجبات است.»اگر جواب مثبت است چرا؟ و اگر منفى باز هم چرا؟ (با معرفى منبع)

حفظ حكومت اسلامى، يكى از اساسى ترين موضوعات فقه سياسى مى باشد. تبيين چرايى اين موضوع و حدود و ضوابط آن، نيازمند ارائه مباحث مفصلى است كه فقهاء و انديشمندان اسلامى در منابع مربوط بدان پرداخته اند. به صورت مختصرى مطالبى در اين زمينه ارائه مى شود:

يكم: حفظ حكومت اسلامى و لزوم دفاع از آن به دو گونه قابل تصور است:

حفظ حكومت اسلامى در صورتى كه داراى تمامى ويژگى هاى اساسى يك نظام اسلامى از نظر شرايط حاكمان، ساختارهاى حقوقى سياسى، اجرايى، عمكردها و… بوده باشد. به عنوان نمونه، اگر در زمانى حضور معصومين است، امام معصوم در رأس آن نظام بوده باشد يا اين كه در غير اين صورت امام معصوم آن حكومت را مورد تأييد قرار داده مى باشد يا اين كه تضعيف آن را بنابر مصالحى مهم تر جايز نداند. و هم چنين در زمان غيبت معصومين، نايبان خاص يا عام معصومين، اداره حكومت را در دست داشته باشد يا اين كه حكومت حاكم را مورد تاييد قرار داده يا بنابر مصالحى تضعيف آن را جايز ندانند. و هم چنين از نظر ساختارهاى حقوقى، سياسى، اجرايى و… آن نظام و حكومت، مطابق با قوانين و آموزه هاى اسلامى بو ده و هدف اصلى حكومت برپايى آموزه ها و ارزش هاى اسلامى در جامعه باشد، مسلما در چنين صورت هايى، حفظ چنين حكومتى در تمامى شرايط از اهم واجبات مى باشد.

2- در صورتى كه حكومت اسلامى، تنها در ظاهر اسلامى بود، و در حقيقت داراى ويژگى هاى اساسى يك حكومت اسلامى نباشد. در چنين صورتى حفظ حكومت اسلامى، نيازمند بررسى شرايط زمانى و مكانى و ساير موضوعات مرتبط مى باشد.

دوم- به صورت منطقى تمامى دلايلى كه وجوب تشكيل حكومت اسلامى و ضرورت آن را اثبات مى نمايند، بر لزوم حفظ و استمرار آن نيز دلالت دارند. برخى از اين دلايل عقلى بوده و برخى دلايل نقلى و با استناد به آيات و روايات و سيره معصومين ثابت مى شود. كه در پاسخ سؤال بعدى اين موضوع را مورد بررسى قرار مى دهيم، حضرت امام «ره» حفظ نظام اسلامى را از اهم واجبات برشمرده و مى فرمايند:

«مساله حفظ نظام جمهورى اسلامى در اين عصر و با وضعى كه در دنيا مشاهده مى شود و با اين نشانه گيري هايى كه از چپ و راست و دور و نزديك نسبت به اين مولود شريف مى شود، از اهم واجبات عقلى و شرعى است كه هيچ چيز به آن مزاحمت نمى كند».(1)

هم چنين ايشان حفظ نظام را يكى از فلسفه هاى تشكيل حكومت دانسته، مى نويسد:

«احكام الهى، خواه احكام مالى يا سياسى يا حقوقى، نسخ نشده اند، بلكه تا روز قيامت باقى خواهند ماند و نفس بقاى اين احكام، مقتضى وجود حكومتى و ولايتى است كه ضامن نگه دارى سرورى و سيادت قانون الهى و متكفل اجراى آن باشد. و اجراى احكام خداوند امكان ندارد مگر با تأسيس حكومت تا اين كه هرج و مرج لازم نيايد، علاوه بر اين كه، حفظ نظام از واجبات مؤكد بوده و اختلال و نابسامانى امور مسلمانان از امور ناخوشايند است و نظام حفظ نمى شود و از هرج و مرج جلوگيرى نمى شود، مگر به واسطه والى و برقرارى حكومت».(2)

نتيجه اين كه:

حفظ حكومت اسلامى در تمامى شرايط، از اهم واجبات الهى است و همه مسلمانان مكلفند نسبت به دفاع از حكومت اسلامى چه در مقابل تهديدات خارجى وچه نسبت به كاركردهاى داخلى آن اقدام نموده و از تضعيف و يا نابودى آن جلوگيرى نمائيد. مگر زمانى كه يك حكومت به ظاهر اسلامى بود، و كاركردها و ويژگى هاى حكومت اسلامى را نداشته باشد و حفظ آن در تعارض با اساس اسلام باشد. كه در چنين وضعيتى، تعيين تكليف مسلمانان نيازمند توجه به شرايط و مقتضيات زمانى و مكانى مى باشد.

جهت مطالعه بيشتر ر. ك:

1- امام خمينى و حكومت اسلامى، نشر موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1378، ج 7، ص 90

2- امام خمينى و حكومت اسلامى، نشر موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، 1378، ج 5، ص 506

3- انديشه هاى فقهى- سياسى، امام خمينى، كاظم قاضى زاده، مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهورى، ص 230

4- فصلنامه حكومت اسلامى، مقاله حفظ نظام، محمدحسين مهورى، ش 20 و 21

(1) (صحيفه نور، ج 19، ص 106)
000 (2) (كتاب البيع، قم: اسماعيليان، ج 2، ص 461) /پرسمان