آیا حجاب فقط مخصوص همسران پیامبر است

همسران پیامبر(ص) و حجاب

 

 

چرا خدا در آیات ۳۲ و ۳۳ سوره احزاب برای رعایت حجاب فقط همسران پیامبر را مخاطب خودش قرار داده آیا از این خطاب بر نمی آید که حکم وجوب حجاب فقط مخصوص این گروه باشد؟

 

در خصوص حجاب از دلایل متعدد قرآنی و غیر آن می توان دریافت که دستور رعایت حجاب منحصر به همسران پیامبر نبوده و همه زنان مسلمان را شامل می شود از جمله:

الف. مورد خطاب واقع شدن زنان پیامبر(ص) در آیات ۳۲ و ۳۳ سوره احزاب، جهت تأکید است نه اختصاص داشتن حکم به آنان؛ چون در این آیات دستورهایی آمده است که به زنان پیامبر اختصاص ندارد؛ مانند: به پاداشتن نماز، پرداخت زکات، اطاعت از خدا و رسول و…؛ بنابراین، حکم حجاب و دوری از نامحرم نیز به آنان اختصاص ندارد، بلکه همانند نماز، زکات و… بین آنان و دیگران مشترک است .

ب. در برخی از آیات حجاب، پس از بیان دستور الهی، علت آن نیز مطرح گردیده و هرگاه علت حکمی در مسائل دینی ذکر شده باشد آن حکم قابل تعمیم به دیگران می باشد[131] چرا که همان علت نسبت به دیگران نیز وجود دارد به عنوان نمونه خداوند متعال خطاب به زنان پیامبر(ص) فرموده است:

«وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِن»[132]؛ «و هنگامی که چیزی از وسایل زندگی را (به عنوان عاریت) از آنان  [همسران پیامبر] می خواهید از پشت پرده بخواهید؛ این کار برای پاکی دلهای شما و آنها بهتر است!»

در فراز اخیر این آیه، علت این حکم بیان شده است و از آنجا که اگر تمامی زنان نیز اگر چنین رفتار نمایند باعث پاکی دل آنها از وسوسه خواهد بود لذا می توان این حکم را نسبت به تمام زن ها تعمیم داد.

ج. در آیات دیگر مربوط به حجاب، همه زنان مسلمان مورد خطاب واقع شده اند؛ مانند آیه ۵۹ سوره احزاب که در کنار همسران پیامبر دیگر زنان نیز مورد خطاب واقع شده و آمده است:

«یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنین…»[133]؛ «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو:…»

و همچنین آیه ۳۱ سوره نور که فقط زنان مؤمن مورد خطاب آیات حجاب واقع شده اند آنجا که خداوند خطاب به زنان مؤمن فرموده است:

«وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ…»؛ «و به آنان با ایمان بگو چشم‌های خود را (از نگاه هوس آلود) فروگیرند، و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را- جز آن مقدار که نمایان است- آشکار ننمایند…»

د. به جز آیات، روایات بسیاری که به حد تواتر معنوی می رسد، بر لزوم حجاب برای زنان مسلمان دلالت دارد. به خصوص این که در برخی از این‌ روایات شخص پیامبر اکرم(ص)، به دیگر زنان توصیه رعایت حجاب اسلامی نموده اند.[134]

هـ. علاوه بر این، اجماع فقهای اسلامی از آغاز تاکنون بر رعایت حجاب و پوشش برای تمام بانوان تأکید دارد.

بنابراین می توان گفت رعایت حجاب و پوشش اسلامی مخصوص همسران پیامبر(ص) نبوده بلکه برای تمامی زنان مؤمن و مسلمان، تکلیف الهی است.

اما این که چرا در در آیات ۳۲ و ۳۳ سوره احزاب گروه خاصی همچون زنان پیامبر و دختران ایشان مورد خطاب واقع گردیده می تواند به دلایل متعددی همچون موارد ذیل باشد:

 

1. اولویت داشتن اصلاح از خانواده

همان‌گونه که در آیه 6 سوره تحریم[135] به مؤمنان سفارش می کند، هرگونه اصلاحی را باید از خود و خانواده خویش آغاز کنند، در اینجا نیز خداوند خواست، دستور پوشش را ابتدا از خانواده پیامبر(ص) شروع کند و سپس زنان مؤمن و از میان همسران و دختران پیامبر(ص) نیز نخست همسران آن حضرت را عنوان می کند، چرا که همسر نسبت به مرد نزدیک تر از دختر است.[136]

 

2. تأکید بیشتر بر زنان و دختران پیامبر

همسران پیامبر(ص) به سبب انتساب به ایشان و قرار گرفتن در کانون وحی الهی دارای موقعیت ویژه ای بودند. چنان که در آیه 32 احزاب می فرماید: « ای همسران پیامبر! شما مانند هیچ یک از دیگر زنان نیستند» لذا نسبت به پوشش و دوری از نامحرم مورد تأکید بیشتری قرار داشتند.[137]

 

3. الگو سازی در جامعه

رعایت حجاب اسلامی از سوی همسران پیامبر از بهترین روش های الگوسازی و ترویج عملی این دستور الهی می بود چرا که دیگر زنان همواره با همسران پیامبر(ص) ارتباط داشته و از جایگاه همسران ایشان مطلع بودند و به طور طبیعی از رفتار آنها الگو پذیری داشتند.

[131]. این مسئله در علم اصول فقه به تفصیل مطرح شده است.

[132]. احزاب (33)، آیه 53.

[133]. همان، آیه 59.

[134]. ابن جریر طبری، جامع البیان، ج 9، ص 305.

[135]. «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ…»؛ «ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها و سنگهاست نگه دارید؛…».

[136]. رهبری، روح الله، چند پرسش و پاسخ اساسی درباره حجاب، قم، پیام مقدس، 1389ش، دوم.

[137]. همان.

منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها «نگاهی دوباره به مسئله حجاب»

ویژه نامه موضوعات گوناگون و متفرقه