عوامل قساوت قلب

پرسش: امورى را كه موجب قساوت قلب و كارهايى را كه موجب لطافت قلب مى‏گردد بيان كنيد؟

پاسخ:

قرآن كريم درباره صاحب رقت قلب (به قول قرآن شرح صدور) و صاحب قساوت قلب در آيه 125 سوره انعام با تعبيرى جالب مى‏فرمايد:

آن كس را كه خدا مى‏خواهد هدايتش كند سينه‏اش را براى اسلام گشاده مى‏سازد و آن كس را كه بخواهد گمراه نمايد سينه‏اش را چنان تنگ مى‏كند كه گويى مى‏خواهد به آسمان بالا رود. آنچه كه روشن است اين خواستن و نخواستن از سوى خدا بى‏ دليل نيست، سرچشمه‏ هاى آن از خود ما شروع مى‏شود.

اما عواملى كه موجب قساوت قلب مى‏گردند به اختصار اشاره مى‏كنيم:

جهل و گناه و لجاجت و جدال و مراء و همنشينى با بدان و فاجران و مجرمان و دنياپرستى و هواپرستى و ساير افعال ناپسنديده…

در حديثى از امام صادق (ع) مى‏خوانيم: «فزونى مال و ترك ياد خدا قلب را سخت مى‏كند»،(1) و در حديثى از امام على (ع) چنين آمده: «دل‏ها سخت و سنگين نمى‏شود مگر به خاطر فزونى گناه»،(2).

و در حديث ديگرى آمده است كه از جمله پيام‏هاى پروردگار به موسى (ع) اين بود: اى موسى آرزوهايت را در دنيا دراز مكن كه قلبت سخت مى‏گردد،(3).

و بالاخره در حديث ديگرى از زبان حضرت عيسى (ع) مى‏خوانيم: «بدون ذكر خدا زياد سخن مگوييد كه موجب قساوت قلب است»،(4). و اما عواملى كه موجب رقت قلب مى‏گردد به اجمال چنين است: مطالعات پى‏گير و مستمر، ارتباط مداوم با دانشمندان و علماى صالح، خودسازى و تهذيب نفس، پرهيز از گناه و مخصوصاً غذاى حرام و ياد خدا كردن از ديگر عوامل شرح صدر است.

(1) (بحارالانوار، ج 70، ص 55، ح 23)
000 (2) (همان مدرك، حديث 24)
000 (3) (اصول كافى، ج 2، باب القسوه، ح 1)
000 (4) (مجمع‏البيان، ح 9، ص 238)

پرسمان