در محیط خانواده چه زمانی سکوت بهتر است چه زمانی سخن گفتن؟!

با توجه به روايات سكوت(بجا) يك امر ستودني است. آيا اين مورد در خانه و خانواده نيز مطرح است؟

با سلام و عرض اردات خدمت شما پرسشگر گرامي از اينكه با ما در ارتباط هستيد از شما قدرداني مي كنيم و اميدواريم كه ارتباط شما با اين مركز تداوم داشته باشد.
براي اينكه بتوان نظر اسلام را درباره يك موضوع بدست آورد، لازم است تمام آيات و رواياتي كه درباره موضوع مورد نظر وارد شده است را مورد مطالعه و بررسي قرار داد. پس به صرف مطالعه يك روايت نمي توان ادعا كرد كه نظر اسلام را بدست آورده ايم، بلكه بايد با ريز بيني و دقت در اين باره قضاوت كرد و تمام آيات و روايات موضوع مورد نظر را مورد بررسي قرار داد. به عنوان مثال درباره موضوع مورد نظر شما روايات بسياري وجود دارد كه سخن گفتن را بر سكوت كردن برتر مي داند مانند روايات زير:
-امام سجاد عليه السلام در پاسخ به اين سوال كه سخن گفتن برتر است يا خاموشي گزيدن، فرمود: هر يك از دو را آفاتي است. اگر هر دو از آفات به دور باشند، آن گاه سخن گفتن برتر از خاموشي گزيدن است.(ميزان الحكمه جلد11صفحه 2551)
– امام علي عليه السلام: سخن حق گفتن، برتر از درماندگي در سخن و خاموش ماندن است.(همان)
همانطور كه مي بينيد به صورت مطلق نمي توان ادعا كرد كه سكوت بر سخن گفتن برتري دارد؛ بلكه بايد به اين نكته توجه كرد كه انسان در انتخاب سكوت يا سخن گفتن بايد شرايط و موقعيتي كه در آن حضور دارد را در نظر بگيرد و با توجه به آن سكوت و يا لب به سخن باز كند به قول معروف هر سخن جايي و هر نكته مكاني دارد. يكي از جاهايي كه سخن گفتن مورد تاييد اسلام مي باشد محيط خانواده است. سخن گفتن با اعضا خانواده به ويژه همسر موجب استحكام خانواده و بر قراري ارتباط عاطفي بين اعضا خانواده مي شود و در رشد و تعالي اعضا خانواده نقش اساسي دارد. براي روشن شدن نقش ازتباط كلامي اعضا خانواده لحظه اي با خود تصور كنيد كه هيچ نوع ارتباط كلامي بين اعضاء خانواده نباشد. آيا اعضا اين خانواده در چنين فضايي مي توانند با يكديگر ارتباط عاطفي بر قرار كنند؟ آيا اعضا چنين خانواده اي در كنار هم احساس خوشبختي مي كنند؟
در اينجا لازم است تا به روايتي از پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم اشاره كنم :
جُلوسُ المَرءِ عندَ عِيالِهِ‏ أحَبُّ إلى اللّه تعالى مِنِ اعتِكافٍ في مَسجِدِي هذا ؛
نشستن مرد نزد زن و فرزندش ، نزد خداوند متعال محبوبتر است از اعتكاف در اين مسجد من .(تنبيه الخواطر : 2 / 122 منتخب ميزان الحكمة : 254 )
بديهي است كه كنار همسر و فرزند بودن به خودي خود ثواب ندارد و آنچه كه در اين روايت مورد نظر است ارتباط عاطفي و كلامي است كه فرد در پرتو حضور در خانه به آن دست مي يابد. با توجه به مطالب بالا روشن شد كه نه تنها سكوت در خانواده مورد تاييد اسلام نمي باشد بلكه اسلام بر ارتباط كلامي و عاطفي اعضاي خانواده تاكيد فراوان دارد و براي آن ثوابي مانند اعتكاف در مسجد پيامبر(صلي الله عليه و آله) در نظر گرفته است.

چند نكته:

1. با توجه به اينكه ارتباط كلامي بين اعضا خانواده مقدمه ارتباط عاطفي محسوب مي شود؛ به هيچ عنوان سكوت به جا (در شرايط عادي) در محيط خانواده مصداق پيدا نمي كند چراكه ارتباط كلامي(هر چند در ظاهر بي فايده به نظر آيد) در بين اعضا خانواده فوايد زيادي دارد بنابراين اعضا خانواده بايد در بر قراري ارتباط كلامي بين يكديگر سعي و كوشش فراوان داشته باشند. البته در جايي كه سخن گفتن موجب بروز اختلافات و يا تشديد آن مي شود، سكوت بهتر است.
2. همانطور كه بيان شد ارتباط كلامي مقدمه ارتباط عاطفي بين اعضا خانواده مي باشد، از سوي ديگر ارتباط كلامي موجب بيان احساسات و عواطف اعضا خانواده مي شود و در كاهش فشارهاي رواني آنان و حل مشكلات بين فردي آنان تاثير زيادي دارد ؛ بنابراين مي توان گفت از اين جهت سخن گفتن با اعضا خانواده(درباره موضوعات مختلف و پيش پا افتاده) نه تنها اشكالي ندارد بلكه داراي ثواب بسيار مي باشد.
3. ارتباط كلامي در محيط خانواده به خودي خود مورد تاكيد مي باشد و سخن گفتن اعضاي خانواده با يكديگر داراي ثواب مي باشد هر چند محتواي آن در ظاهر براي دو طرف فايده چنداني نداشته باشد. البته اين مطلب بدان معنا نيست كه اعضا خانواده به بهانه ارتباط كلامي حدود شرعي را زير پا گذاشته و دچار غيبت و تهمت و يا ساير گناهان زبان گردند

پرسمان