حقيقت انسان چيست؟
بنا بر نظر برخى دانشمندان مانند الكسيس كارل، انسان موجودى ناشناخته است اما عظمت حقيقت انسان را شايد در اين كلام بلند بتوان نمايش داد كه امام صادق (ع) فرموده است: «من عرف نفسه فقد عرف ربه» هر كس خودش را شناخت همانا پروردگارش را شناخته است.»،(1)
با نگاهى نو به اين حديث مى توان گفت هر كس خداوند را به خوبى بشناسد، حقيقت انسان را به خوبى درك كرده است. حقيقت انسان نفخه اى از روح خداست كه قابليت تجلى صفات جمال و جلال را دارا مى باشد از اين رو از انسان به عنوان خليفه خدا ياد شده است و همان گونه كه ذات غيبى خداوند از دسترسى افكار و اوهام به دور است.
گستره توانمندي هاى روح آدمى نيز به آسانى قابل شمارش و شناخت نيست.تنها مى توانيم به انواع كاركردهاى روح آدمى و مراتب تدبير او اشاره كنيم.روح آدمى كه حقيقت او را تشكيل مى دهد. در يك مرتبه تدبير كننده رشد و فعاليت هاى فيزيولوژى بدن مى باشد.
در مرتبه فراتر حواس پنجگانه و ادراكات حسى را تدبير مى كند. در مرتبه فراتر نيروى شهوت و غضب و خيال آدمى را تدبير مى كند. و در مرتبه فراتر نيروى عقل و قوه تشخيص درستى و نادرستى را تدبير مى كند. و در مرتبه بالاتر قلب و نيروى گرايش به صورت شوق با تنفر را تدبير مى كند.
البته هر يك از صاحبان علوم براى انسان تعريفى دارند. به طور مثال برخى انسان را حيوان ناطق ناميده اند. كه در حقيقت جنس و فصل مميز منطقى او را از ديگر موجودات تبيين كرده اند. و برخى به شرح اسم انسان اكتفا كرده اند كه حقيقت او را از «انس يا نسيان» دانسته اند و برخى از نظريه پردازان غربى حقيقت انسان را تفكر او يا قدرت شكاكيت او دانسته اند.
براى آگاهى بيشتر در اين باره ر. ك به:
1 دهنوى، حسين، انسان شناسى، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى (قدس سره).
2 رجبى، محمود، انسان شناسى، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى (ره)، زمستان. 1379
3 واعظى احمد، انسان از ديدگاه اسلام، دفتر همكارى حوزه و دانشگاه، تهران. 1377
4 سبحانى، جعفر، منشور جاويد، ج 4، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، زمستان. 1375
5 نصرى، عبدالله، مبانى انسان شناسى در قرآن، مؤسسه فرهنگى دانش و انديشه معاصر، تابستان. 1379
منبع :
(1) (مصباح الشريعه، ص 13)
پرسمان
