انجام دادن چه كارهايى باقيات الصالحات است؟
پرسش: انجام دادن چه كارهايى باقيات الصالحات است؟
پاسخ:
در پاسخ نكات ذيل توجه كنيد:
1- باقيات صالحات موضوعى قرآنى است و مورد توجه قرآن كريم وروايات معصومين- ع- است.
2- به آيه اى از قرآن در باره باقيات صالحات يعنى آيه 46 سوره كهف و تفسير ومعنا و مصاديق و موارد آن توجه نماييد تا پاسخ پرسش شما در ضمن آن روشن گردد:
وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَياهِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيماً تَذْرُوهُ الرِّياحُ وَ كانَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَىْءٍ مُقْتَدِراً (45)
الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَهُ الْحَياهِ الدُّنْيا وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ أَمَلاً (46)
45- زندگى دنيا را براى آنها به آبى تشبيه كن كه از آسمان فرو مىفرستيم، و به وسيله آن گياهان زمين، سرسبز و درهم فرو مىروند، اما بعد از مدتى مىخشكند، به گونهاى بادها آنها را به هر سو پراكنده مىكنند، و خداوند بر هر چيز توانا است.
46- مال و فرزندان، زينت حيات دنيا هستند، و باقيات صالحات (ارزش هاى پايدار و شايسته) ثوابش نزد پروردگارت بهتر و اميدبخشتر است.
اين آيه موقعيت مال و ثروت و نيروى انسانى را كه دو ركن اصلى حيات دنياست در اين ميان مشخص مىكند، و مىگويد اموال و فرزندان زينت حيات دنيا هستند (الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَهُ الْحَياهِ الدُّنْيا)
شكوفهها و گلهايى مىباشند كه بر شاخههاى اين درخت آشكار مىشوند، زود، گذرند، كمدوامند و اگر از طريق قرار گرفتن در مسير اللَّه رنگ جاودانگى نگيرند بسيار بىاعتبارند.
در حقيقت در اين آيه انگشت روى دو قسمت از مهمترين سرمايههاى زندگى دنيا گذارده شده است كه بقيه به آن وابسته است، نيروى اقتصادى و نيروى انسانى چرا كه براى رسيدن به هر مقصودى از مقاصد مادى حتما اين دو نيرو لازم است، و به همين دليل آنها كه بر تخت قدرت مىنشينند سعى در جمعآورى اين دو نيرو مىكنند، مخصوصا در زمانهاى گذشته هر كس فرزندان بيشترى داشت خود را نيرومندتر احساس مىكرد، چرا كه آنها يكى از دو ركن اصلى قدرت او را تشكيل مىدادند، در آيات گذشته نيز ديديم كه آن مرد ثروتمند بى ايمان اموال و نفرات خود را به رخ ديگران مىكشيد و مىگفت أَنَا أَكْثَرُ مِنْكَ مالًا وَ أَعَزُّ نَفَراً.
و لذا روى بنون كه جمع ابن به معنى پسر است تكيه شده، چرا كه آنها پسران را سرمايه و نيروى فعال انسانى مىدانستند، نه دختران.
به هر حال همانگونه كه ديديم پابرجاترين اموال كه عبارت از باغ و زمين زراعتى و چشمه آب بود چگونه در چند لحظه نابود شد، در مورد فرزندان نيز گذشته از آنكه حيات و سلامتشان هميشه آسيب پذير است گاهى به صورت دشمنانى درمىآيند كه به جاى كمك بودن مزاحم سرسختى خواهند شد سپس اضافه مىكند باقيات صالحات يعنى ارزشهاى پايدار و شايسته، نزد پروردگارت ثوابش بهتر و اميدبخشتر است (وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ أَمَلًا)
گر چه جمعى از مفسران خواستهاند مفهوم باقيات صالحات را در دائره خاصى مانند نمازهاى پنجگانه، يا ذكر سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اكبر، و امثال آن محدود كنند ولى روشن است كه مفهوم اين تعبير آن چنان وسيع و گسترده است كه هر فكر و ايده و گفتار و كردار صالح و شايستهاى كه طبعا باقى مىماند و اثرات و بركاتش در اختيار افراد و جوامع قرار مىگيرد شامل مىشود.
اگر مىبينيم در بعضى از روايات به نماز شب، و يا مودت اهل بيت ع تفسير شده بدون شك منظور بيان مصداقهاى روشن است، نه منحصر ساختن مفهوم در اين امور، به خصوص اينكه در پارهاى از اين روايات من كه دلالت بر تبعيض مىكند بكار رفته است.
مثلا در روايتى از امام صادق ع مىخوانيم كه فرمود:
لا تستصغر مودتنا فانها من الباقيات الصالحات
دوستى ما را كوچك مشمر كه از باقيات صالحات است.
و در حديث ديگرى از پيامبر ص مىخوانيم كه فرمود: از گفتن تسبيحات اربع مضايقه نكنيد كه آنها از باقيات صالحات است.
حتى اگر همان اموال ناپايدار و فرزندانى كه گاهى فتنه و مايه آزمايش هستند در مسير اللَّه قرار بگيرند آنها هم به رنگ باقيات صالحات درمىآيند، چرا كه ذات پاك خداوند جاودانى است و هر چيزى براى او و در راه او قرار گيرد جاودانه خواهد بود.
تفسير نمونه، ج 12، ص: 446
پرسمان
