احکام شیر دادن

احکام شیر دادن

[fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][با رضاع چه کسانی محرم می شوند]

مسأله 2464 اگر زنی بچه‌ای را با شرایطی که در مسأله 2474 گفته خواهد شد، شیر دهد، آن بچه به این عدّه محرم می‌شود (1):

اوّل: خود زن و آن را مادر رضاعی می گویند.

دوم: شوهر زن که شیر مال اوست و او را پدر رضاعی می گویند.

سوم: پدر و مادر آن زن هر چه بالا روند، اگر چه پدر و مادر رضاعی او باشند.

چهارم: بچه‌هایی که از آن زن به دنیا آمده‌اند، یا به دنیا می‌آیند (2).

پنجم: بچه‌های اولاد آن زن هر چه پایین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن بچه‌ها را شیر داده باشند (3).

ششم: خواهر و برادر آن زن اگر چه رضاعی باشند (4)، یعنی بواسطه شیر خوردن، با آن زن خواهر و برادر شده باشند.

هفتم: عمو و عمه آن زن اگر چه رضاعی باشند.

هشتم: دایی و خاله آن زن اگر چه رضاعی باشند.

نهم: اولاد شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه پایین روند (5) اگر چه اولاد رضاعی او باشند (6).

دهم: پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه بالا روند (7).

یازدهم: خواهر و برادر شوهری که شیر مال اوست اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند (8).

دوازدهم: عمو و عمه و دایی و خاله شوهری که شیر مال اوست (9) هر چه بالا روند، اگر چه رضاعی باشند. و نیز عدّه دیگری هم که در مسائل بعد گفته می‌شود، بواسطه شیر دادن محرم می‌شوند.

(1) (اراکی): آن بچه و فرزندها و نوه‌های او، حتّی اگر رضاعی باشند به این عدّه محرم می‌شوند..

(سیستانی): آن بچه اگر پسر باشد به این عده از زنها و اگر دختر باشد به این عده از مردها محرم می‌شود..

(بهجت): آن بچه بواسطه شیر خوردن به افراد ذیل محرم می‌شود..

(مکارم): هرگاه زنی کودکی را با شرایطی که در مسائل آینده گفته می‌شود شیر دهد، آن زن به حکم مادر او است و آن مرد که شیر مربوط به اوست، به حکم پدر او، پدر آن مرد به حکم جدّ و مادرش به حکم جدّه و برادرش عمو و خواهرش عمه و فرزندانش برادر و خواهر او محسوب می‌شوند، همچنین پدر آن زن به حکم جدّ مادری و مادرش جدّه مادری و برادرش دایی و خواهرش خاله، همچنین دختری را که زن شیر داده بر شوهر او حرام است (به شرط این که با آن زن نزدیکی کرده باشد) و نیز انسان نمی‌تواند با مادر رضاعی زن خود ازدواج کند زیرا به حکم مادر زن او است. و به عبارت دیگر هنگامی که بچه‌ای را با شرایطی که می‌آید شیر دهد آن بچه به این عده محرم می‌شود.. (2) (اراکی): و همچنین فرزندان رضاعی او در صورتی که از همین شوهر به آنها شیر داده باشد.. (3) (سیستانی): پنجم: بچه‌های اولاد نسبی آن زن هر چه پائین روند، چه بچه‌های نسبی آنها باشند و چه بچه‌های رضاعی.. (4) (گلپایگانی)، (صافی)، (مکارم): [پایان شرط ششم] (5) (بهجت): [پایان شرط نهم] (6) (اراکی): و مادر رضاعی آنها یکی نباشد..

(7) (اراکی): اگر چه رضاعی باشند..

(سیستانی): دهم: پدر و مادر آن مرد هر چه بالا روند.. (8) (سیستانی): یازدهم: خواهر و برادر آن مرد، اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند.. (9) (فاضل): خاله مادر و شوهری که شیر مال اوست..

(سیستانی): دوازدهم: عمو و عمه و دایی و خاله آن مرد..

[ازدواج پدر شیرخوار با مادری که بچه را شیر داده و یا فرزندان او]

مسأله 2465 اگر زنی بچه‌ای را با شرایطی که در مسأله 2474 گفته می‌شود شیر دهد (1) پدر آن بچه نمی‌تواند با دخترهایی که از آن زن به دنیا آمده‌اند ازدواج کند (2) و نیز نمی‌تواند (3) دخترهای شوهری را که شیر مال اوست (4) برای خود عقد نماید (5) (بلکه احتیاط واجب آن است که دخترهای رضاعی او را هم برای خود عقد ننماید (6) ولی جایز است با دخترهای رضاعی آن زن ازدواج کند (7) اگر چه احتیاط مستحب ّ آن است که با آنان ازدواج نکند (8) و نگاه محرمانه، یعنی نگاهی که انسان می‌تواند به محرم‌های خود کند به آنان ننماید.

(1) (فاضل): بچه‌های زنی که بچه‌ای را با شرایطی که در مسأله [2474] گفته می‌شود شیر دهد، فرزندان پدر بچه شیرخوار محسوب می‌شوند، بنا بر این..

(2) (اراکی): پدر آن بچه نمی‌تواند با دخترها و نوه‌هایی که از آن به دنیا آمده‌اند ازدواج کند، بلکه احتیاط واجب آن است که دخترهای رضاعی آن زن و شوهر را هم برای خود عقد ننماید و نگاه محرمانه، یعنی نگاهی که انسان می‌تواند به محرمهای خود کند به آنان ننماید.

(خوئی)، (سیستانی): ((سیستانی): و چنانچه یکی از آنها فعلًا زن او باشد، عقد او باطل می‌شود) ولی جایز است با دخترهای رضاعی آن زن ازدواج کند اگر چه احتیاط مستحب ّ آن است که با آنان ازدواج نکند.. (3) (مکارم)، (سیستانی): بنا بر احتیاط واجب..

(4) (خوئی)، (گلپایگانی)، (صافی)، (تبریزی)، (سیستانی): اگر چه دخترهای رضاعی او باشند..

(5) (خوئی): و در هر دو صورت چنانچه یکی از آنها فعلًا زن او باشد عقد او باطل می‌شود. [پایان مسأله] (سیستانی): و چنانچه یکی از آنها فعلًا زن او باشند عقد او بنا بر احتیاط واجب باطل می‌شود. [پایان مسأله] (بهجت): پدر آن بچه بنا بر أظهر و أحوط نمی‌تواند با دخترهایی که از آن زن به دنیا آمده‌اند ازدواج کند. همچنین نمی‌تواند با دخترهای شوهر که شیر مال اوست ازدواج نماید..

(6) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (گلپایگانی)، (صافی) و (تبریزی) نیست]

(7) (مکارم): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(8) (صافی)، (بهجت)، (تبریزی): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(گلپایگانی): و نگاه محرمانه هم به آنان ننماید.

[ عدم محرمیت شوهر شیر دهنده با خواهرهای بچه]

مسأله 2466 اگر زنی بچه‌ای را با شرایطی که در مسأله 2474 گفته می‌شود شیر دهد، شوهر آن زن که صاحب شیر است به خواهرهای آن بچه محرم نمی‌شود (1) (ولی احتیاط مستحب ّ آن است که با آنان ازدواج ننماید (2) و نیز خویشان ِ شوهر به خواهر و برادر آن بچه محرم نمی‌شوند.

(1) (بهجت): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (سیستانی) نیست]

[عدم محرمیت شیرده با برادران بچه]

مسأله 2467 اگر زنی بچه‌ای را شیر دهد، به برادرهای آن بچه محرم نمی‌شود. و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهر بچه‌ای که شیر خورده محرم نمی‌شوند.

[ازدواج با زن شیرده و دختری که از او شیر خورده]

مسأله 2468 اگر انسان با زنی که دختری را شیر کامل داده ازدواج کند و با آن زن نزدیکی نماید، دیگر نمی‌تواند آن دختر را برای خود عقد کند.

این مسأله در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست.

[مسأله 2469]

مسأله 2469 اگر انسان با دختری ازدواج کند، دیگر نمی‌تواند (1) با زنی که آن دختر را شیر کامل داده ازدواج نماید.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست.

(1) (بهجت): بنا بر احتیاط واجب..

[ازدواج با کسی که مادر انسان او را شیر داده]

مسأله 2470 انسان نمی‌تواند با دختری که مادر یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند. و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد، انسان نمی‌تواند با آن دختر ازدواج نماید (1) و چنانچه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند بعد مادر یا مادر بزرگ یا زن پدر او (از شیر همان پدر (2)، آن دختر را شیر دهد، عقد باطل می‌شود.

(1) (مکارم): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (خوئی)، (گلپایگانی)، (تبریزی)، (سیستانی) و (صافی) نیست]

[ دختری که خواهر یا زن برادر انسان شیر بدهد]

مسأله 2471 با دختری که خواهر، یا زن برادر انسان (از شیر برادرش (1) او را شیر کامل داده نمی‌شود ازدواج کرد و همچنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده، یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.

(1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (خوئی) و (تبریزی) نیست].

[ اگر زنی بچه دختر خود را شیر دهد ]

مسأله 2472 اگر زنی بچه دختر خود را شیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود. و همچنین است اگر بچه‌ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد. ولی اگر بچه پسر خود را شیر دهد، زن ِ پسرش که مادر آن طفل شیرخوار است بر شوهر خود حرام نمی‌شود.

[اگر زن پدر، بچه دختر شوهرش را شیر دهد]

مسأله 2473 اگر زن پدرِ دختری، بچه شوهر آن دختر را (1) از شیر آن پدرشیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود (2) چه بچه از همان دختر یا از زن دیگر شوهر او باشد.

(1) (اراکی): بچه آن دختر را..

(2) (سیستانی): بنا بر احتیاط [مذکور] در مسأله [2465] آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود؛ چه بچه از همان دختر، چه از زن دیگر باشد.

شرایط شیر دادنی که علت محرم شدن است

[شرایط شیر دادن موجب محرمیت]

مسأله 2474 شیر دادنی که علت محرم شدن است هشت شرط دارد (1):

اوّل (2): بچه شیر زن زنده را بخورد (3) پس اگر (4) از پستان زنی که مرده است شیر بخورد فایده ندارد.

دوم (5): شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر (6) شیر بچه‌ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، بواسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمی‌شود.

سوم: بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد (7)

چهارم: شیر، خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد (8)

پنجم (9): شیر از یک شوهر باشد (10) پس اگر زن شیردهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زاییدن، شیری که از شوهر اوّل داشته باقی باشد و مثلًا هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اوّل و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچه‌ای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی‌شود (11).

ششم (12): بچه بواسطه مرض، شیر را قی نکند و اگر قی کند (13) بنا بر احتیاط واجب کسانی که بواسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می‌شوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند (14).

هفتم (15): پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز به طوری که در مسأله بعد گفته می‌شود شیر سیر بخورد (16) یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحب ّ آن است (17) کسانی که بواسطه شیر خوردن او به او محرم می‌شوند، با او ازدواج نکنند (18) و نگاه محرمانه هم به او ننمایند (19).

هشتم (20): دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال، او را شیر دهند به کسی محرم نمی‌شود، بلکه اگر مثلًا پیش از تمام شدن دو سال، چهارده مرتبه و بعد از آن، یک مرتبه (21) شیر بخورد، به کسی محرم نمی‌شود، ولی چنانچه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه‌ای را شیر دهد (22) آن بچه به کسانی که گفته شد، محرم می‌شود (23).

(1) (مکارم): نُه شرط دارد: اوّل: شیر، از ولادت باشد، بنا بر این اگر پستان بدون تولد فرزندی شیر پیدا کند و کودکی از آن شیر بخورد سبب محرمیت نمی‌شود..

(2) (مکارم): دوم:.. (3) (اراکی): اوّل: بچه از زنی که زایمان کرده و شیر در پستانش بخاطر زایمان جمع شده و زنده است شیر بخورد..

(4) (سیستانی): بعضی از مقدار معتبر در رضاع را.. (5) (مکارم): سوم:..

(6) (سیستانی): دوم: شیر آن زن از زائیدن شرعی بوجود آمده باشد هر چند وطی شبهه باشد، پس اگر فرضاً شیر بدون زائیدن بوجود بیاید یا.

(7) (مکارم): چهارم: شیر را از پستان بمکد، ولی احتیاط واجب آن است اگر شیر را در گلوی بچه بریزند با آن زن و محارم او ازدواج نکند..

(نوری): اگر شیر را در گلوی او بریزند، لازم است کسانی که بواسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می‌شوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند..

(8) (اراکی): مگر آنچه باشیر مخلوط شده به قدری کم باشد که چیزی به حساب نیاید (مستهلک شود)..

(مکارم): پنجم: شیر را با چیز دیگر مخلوط نکنند..

(فاضل): [چهارم:] شیر، از ولادت باشد، بنا بر این اگر پستان بدون تولّد فرزندی شیر پیدا کند و بچه از آن شیر بخورد، سبب محرمیّت نمی‌شود.. (9) (مکارم): ششم:.. (10) (بهجت): [پایان شرط پنجم] (سیستانی): پنجم: مقدار شیری که موجب حرمت است، همه مربوط به یک شوهر باشد.. (11) (مکارم): همچنین اگر زنی از شیر مربوط به شوهر اوّل، کودکی را بطور کامل شیر دهد و بعد، از شیر مربوط به شوهر دوم، کودک دیگری را شیر دهد آن دو به یکدیگر محرم نمی‌شوند.. (12) (مکارم): هفتم:.. (13) (بهجت): ولی اگر قی کند باز هم.. (14) (سیستانی): ششم: بچه شیر را قی نکند و اگر قی کند اثری ندارد.. (15) (مکارم): هشتم:.. (16) (بهجت): به طوری که در مسأله [2475] گفته می‌شود، شیر کامل بخورد.. (17) (خوئی)، (تبریزی): اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، در صورتی که بین آن ده مرتبه هیچ فاصله حتی به طعام دادن نباشد احتیاط واجب آن است..

(فاضل): اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، در صورتی که بین آن ده مرتبه هیچ فاصله‌ای نباشد یعنی کودک شیر فرد دیگر یا طعام نخورده باشد احتیاط واجب آن است..

(بهجت): اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، بنا بر أظهر کافی است، ولی أحوط این است که اگر بخواهند محرمیّت بوجود آید پانزده مرتبه شیر بدهند [پایان شرط هفتم] (18) (صافی): [پایان شرط هفتم]

(19) (سیستانی): هفتم: شیر دادن بچه به مقداری باشد که استخوانش از آن شیر محکم شده و گوشت بدنش بروید، و اگر معلوم نباشد که آیا به این حد رسیده یا نه، چنانچه یک شبانه روز یا پانزده مرتبه بطوری که در مسأله آینده گفته می‌شود شیر سیر بخورد باز هم کافی است؛ ولی اگر معلوم باشد که آن شیر در محکم شدن استخوان بچه و روئیدن گوشت بدنش مؤثر نبوده، در حالی که بچه یک شبانه روز یا پانزده مرتبه شیر خورده باید مراعات احتیاط واجب در چنین مورد ترک نشود؛ پس در موارد ذکر شده ازدواج نکند و نگاه محرمانه نیز نکند.. (20) (مکارم): نهم:.. (21) (خوئی)، (سیستانی)، (تبریزی)، (فاضل): پیش از تمام شدن دو سال، هشت مرتبه و بعد از آن، هفت مرتبه..

(بهجت): پیش از تمام شدن دو سال، نُه مرتبه و بعد از آن، شش مرتبه.. (22) (مکارم): احتیاط واجب آن است که با زنانی که بواسطه شیر خوردن با او محرم می‌شوند ازدواج نکند و نگاه محرمانه هم ننماید.

(فاضل): احتیاط واجب در ترک ازدواج و ترک معامله محرمیّت است.

(23) (گلپایگانی)، (صافی): بنا بر احتیاط لازم محرم می‌شود، ولی احتیاط، به ترک نظر کسانی که به این رضاع به او محرم شده‌اند، ترک نشود. (بهجت): بنا بر أظهر.

[خوردن غذا در بین شیر یا خوردن شیر دیگری]

مسأله 2475 باید بچه در بین یک شبانه روز غذا یا شیر کس دیگر را نخورد ولی اگر کمی غذا بخورد که نگویند در بین (1) غذا خورده اشکال ندارد و نیز باید پانزده مرتبه (2) را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه (3) شیر کس دیگر را نخورد (4) و در هر دفعه بدون فاصله (5) شیر بخورد، ولی اگر در بین شیر خوردن نفس تازه کند، یا کمی صبر کند، که از اولی که پستان در دهان می‌گیرد تا وقتی سیر می‌شود، یک دفعه حساب شود اشکال ندارد.

(1) (فاضل): در بین شیر دادن..

(بهجت): در بین دفعات شیر خوردن.. (2) و (3) (تبریزی): ده مرتبه..

(4) (اراکی): ولی خوردن غذا مانع ندارد..

(فاضل): حتّی اگر به طور ناقص باشد بنا بر احتیاط واجب..

(5) (اراکی): و به طور کامل..

(مکارم): مسأله همان طور که در مسأله سابق گفته شد اگر کودکی یک شبانه روز شیر زنی را بخورد باعث محرمیّت می‌شود، ولی باید در بین یک شبانه روز غذا یا شیر زن دیگری را نخورد، مگر این که غذا به قدری کم باشد که به حساب نیاید، همچنین در بین پانزده مرتبه شیر خوردن باید شیر زن دیگری را نخورد، و در هر مرتبه باید به قدری بخورد که سیر شود و بنا بر احتیاط دو دفعه به طور ناقص، نه دو دفعه حساب می‌شود و نه یک دفعه.

(سیستانی): مسأله از مسأله قبل روشن شد، مقدار شیری که موجب محرم شدن است سه معیار دارد:

1 اینکه به حدی باشد که عرفاً موجب روئیدن گوشت و محکم شدن استخوان باشد، و شرط آن این است که مستند به شیر باشد و غذایی با آن نباشد ولی غذای کم که مؤثر نیست ضرر ندارد؛ و اگر از دو زن شیر بخورد، اگر طوری باشد که مقداری از روئیدن گوشت و محکم شدن استخوان مستند به این و مقداری مستند به آن باشد، هر دو مادر رضاعی خواهند بود، و اگر به هر دو با هم مستند باشد موجب حرمت نخواهد شد.

2 محاسبه زمانی، و شرط آن این است که بچه در بین یک شبانه روز غذا یا شیر کس دیگر را نخورد، ولی اگر آب یا دارو یا غذا بخورد که نگویند در بین، غذا خورده اشکال ندارد و باید در طول شبانه روز مرتب در موقع احتیاج یا تمایل شیر خورده باشد و از او دریغ نشده باشد، بلکه به احتیاط واجب باید اوّل شبانه روز را وقتی حساب کنند که بچه گرسنه باشد و آخر آن وقتی که سیر باشد.

3 محاسبه عددی، و شرط آن این است که پانزده مرتبه را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه، شیر کس دیگر را نخورد، ولی خوردن غذا در میان آنها ضرر ندارد و فاصله زمانی میان پانزده بار نیز ضرری ندارد و باید در هر دفعه شیر کامل بخورد به این معنی که گرسنه باشد و تا سیر شدن کامل بدون فاصله شیر بخورد، ولی اگر در بین شیر خوردن نفس تازه کند یا کمی صبر کند که از ابتدای پستان در دهان گرفتن تا زمان سیر شدن، یک دفعه حساب شود، اشکال ندارد.

مسأله اختصاصی

(بهجت): مسأله 1968 اگر زنی بچه ّای را شیر داد که شیر از شوهر اوّلش بود ولی هنوز ده مرتبه نشده، مثلًا بعد از طلاق از شوهر اوّل و تمام شدن عدّه با کسی ازدواج نمود و از او آبستن و دارای شیر شد، اگر بقیه شیر را از این شیر دوم به بچه بدهد، موجب محرم شدن نمی‌شود.

[ اگر زن از شیر دو شوهر دو نفر را شیر بدهد]

مسأله 2476 اگر زن از شیر شوهر خود بچه‌ای را شیر دهد، بعد شوهر دیگر کند و از شیر آن شوهر هم بچه دیگر را شیر دهد آن دو بچه به یکدیگر محرم نمی‌شوند (1) اگر چه بهتر است با هم ازدواج نکنند (2) و نگاه محرمانه به یکدیگر ننمایند.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست.

(1) (بهجت)، (سیستانی): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(2) (خوئی)، (تبریزی)، (صافی): بقیّه مسأله ذکر نشده.

[از شیر یک شوهر چندین بچه را شیر دهد]

مسأله 2477 اگر زن از شیر یک شوهر چندین بچه را شیر دهد، همه آنان به یکدیگر و به شوهر و به زنی که آنان را شیر داده محرم می‌شوند.

[ شیر دادن چند زن از یک شوهر]

مسأله 2478 اگر کسی چند زن داشته باشد و هر کدام آنان با شرایطی که گفتیم، بچه‌ای را (1) شیر دهد، همه آن بچه‌ها به یکدیگر و به آن مرد و به همه آن زنها محرم می‌شوند.

(1) (گلپایگانی)، (صافی): بچه‌هایی را..

[دو زن شیرده]

مسأله 2479 اگر کسی دو زن شیرده داشته باشد و یکی از آنان بچه‌ای را مثلًا هشت مرتبه و دیگری هفت مرتبه شیر بدهد آن بچه به کسی محرم نمی‌شود.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست.

[عدم محرمیت خواهر و برادر دختر و پسر شیرخوار]

مسأله 2480 اگر زنی از شیر یک شوهر پسر و دختری را شیر کامل بدهد (1) خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمی‌شوند (2) .

(1) (فاضل): آن‌ها با هم محرم می‌شوند ولی..

(مکارم): آن‌ها به هم محرم می‌شوند، ولی خواهر و برادر آنها به یکدیگر محرم نمی‌شوند.

(2) (گلپایگانی)، (صافی): ولی احتیاط مستحب ّ آن است که با یکدیگر ازدواج نکنند.

[بواسطه شیر خوردن]

مسأله 2481 انسان نمی‌تواند بدون اذن زن خود، با زنهایی که بواسطه شیر خوردن، خواهرزاده یا برادرزاده زن او شده‌اند ازدواج کند (1) و نیز اگر با پسری (2) لواط کند، نمی‌تواند با دختر و خواهر و مادر (و مادر بزرگ (3)) آن پسر که رضاعی هستند یعنی بواسطه شیر خوردن، دختر و خواهر و مادر او شده‌اند ازدواج نماید (4)

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست

(1) (مکارم): و نیز احتیاط واجب آن است که اگر با پسری (العیاذ باللّه) لواط کرده، با دختر و خواهر و مادر رضاعی آن پسر ازدواج نکند. (2) (سیستانی): پسر نابالغی.. (3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (اراکی) نیست]

(4) (اراکی): و احتیاط واجب آن است که با نوه‌های دختری و پسری و مادر بزرگ آن پسر که رضاعی هستند ازدواج نکند.

(سیستانی): و این حکم بنا بر احتیاط واجب در موردی که لواط کننده بالغ نباشد و یا لواط دهنده بالغ باشد نیز جاری است.

(گلپایگانی)، (تبریزی)، (صافی): اگر با پسری لواط کند، احتیاط واجب آن است که دختر و خواهر و مادر و مادر بزرگ آن پسر را که رضاعی هستند، یعنی بواسطه شیر خوردن، دختر و خواهر و مادر او شده‌اند، برای خود عقد نکند.

(فاضل): به همان نحو که سابقاً در دختر و خواهر و مادر نسبی گفته شد.

[زنی که برادر انسان را شیر داده ]

مسأله 2482 زنی که برادر انسان را شیر داده به انسان محرم نمی‌شود (1) اگر چه احتیاط مستحب ّ آن است که با او ازدواج نکند.

(1) (بهجت)، (سیستانی): بقیّه مسأله ذکر نشده.

[ ازدواج با دوخواهر رضاعی]

مسأله 2483 انسان نمی‌تواند با دو خواهر، اگر چه رضاعی باشند یعنی بواسطه شیر خوردن، خواهر یکدیگر شده باشند ازدواج کند و چنانچه دو زن را عقد کند و بعد بفهمد خواهر بوده‌اند، در صورتی که عقد آنان در یک وقت بوده هر دو باطل است (1) و اگر در یک وقت نبوده، عقد اولی صحیح و عقد دوّمی باطل می‌باشد.

(1) (اراکی)، (خوئی)، (تبریزی): در صورتی که عقد آنان در یک وقت بوده شوهر مخیّر است هر کدام را بخواهد اختیار کند..

(صافی): در صورتی که عقد آنان در یک وقت بوده در اختیار هر یک از آنها مخیّر است ولی احتیاط ترک نشود به طلاق هر دو و عقد جدید به یکی از آنها..

[مواردی که شوهر حرام می شود]

مسأله 2484 اگر زن از شیر شوهر خود کسانی را که بعداً گفته می‌شود شیر دهد، شوهرش بر او حرام نمی‌شود، اگر چه بهتر آن است که احتیاط کنند (1):

اوّل: برادر و خواهر خود را.

دوم: عمو و عمه و دایی و خاله خود را (2)

سوم: اولاد عمو و اولاد دایی خود را.

چهارم: برادرزاده خود را.

پنجم: برادر شوهر، یا خواهر شوهر خود را.

ششم: خواهرزاده خود، یا خواهرزاده شوهرش را.

هفتم: عمو و عمه و دایی و خاله شوهرش را.

هشتم: نوه زن دیگر شوهر خود را.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست.

(1) (فاضل)، (مکارم): اگر چه بهتر آن است که این کار را نکند..

(2) (سیستانی): و اولاد آنها. سوم: نوه‌های خود اگر چه در مورد نوه دختری موجب حرام شدن دخترش بر شوهر خود می‌شود. چهارم: برادرزاده یا خواهر زاده خود. پنجم: برادر یا خواهر شوهر. ششم: خواهرزاده یا برادرزاده شوهر. هفتم: عمو و عمه و دایی و خاله شوهر. هشتم: نوه شوهر از زن دیگر.

[شیردادن دختر عمه یا دختر خاله]

مسأله 2485 اگر کسی دختر عمه یا دختر خاله انسان را شیر دهد به انسان محرم نمی‌شود (1) ولی احتیاط مستحب ّ آن است که از ازدواج با او خودداری نماید.

(1) (بهجت)، (سیستانی): بقیّه مسأله ذکر نشده.

[مردی که دو زن دارد]

مسأله 2486 مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمی‌شود.

این مسأله، در رساله آیات عظام: (نوری) و (بهجت) نیست.

آداب شیر دادن

[شیر مادر]

مسأله 2487 برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر اوست و سزاوار است که مادر برای شیر دادن از شوهر خود مزد نگیرد و خوب است که شوهر مزد بدهد (1). و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر می‌تواند بچه را از او گرفته و به دایه بدهد.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست.

(1) (فاضل): و مادر می‌تواند برای شیر دادن بچه خود از شوهر طلب مزد کند و اگر زن دیگری که راضی باشد به کمتر از آن مبلغ به کودک شیر بدهد نباشد، شوهر باید مزد مادر را بدهد تا کودک خود را شیر بدهد.

(مکارم): هیچ کس برای شیر دادن فرزند، بهتر از مادر و سزاوارتر از او نیست و بهتر است در برابر شیر دادن مزدی از شوهر خود نگیرد، ولی حق ّ دارد بگیرد..

(سیستانی): مسأله شیر دادن بچه ابتداءً حق ّ مادر اوست، و پدر حق ّ ندارد به دیگری واگذار کند مگر اینکه مادر مزد بخواهد و پدر دایه‌ای پیدا کند که مجّانی است یا مزد کمتر می‌گیرد، که در این صورت پدر می‌تواند به دایه بسپارد و پس از آن، اگر مادر نپذیرفت و خواست خود شیر بدهد، حق ّ مطالبه مزد ندارد.

[شرایط دایه]

مسأله 2488 مستحب ّ است دایه‌ای که برای طفل می‌گیرند، (دوازده امامی و (1) دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل (یا غیر دوازده امامی (2) یا بد صورت، یا بد خلق، یا زنازاده باشد و نیز مکروه است دایه‌ای بگیرند که بچه‌ای که دارد از زنا به دنیا آمده باشد (3).

(1) و (2) [قسمت‌های داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (نوری) نیست]

(3) (گلپایگانی)، (خوئی)، (تبریزی)، (صافی): مکروه است دایه‌ای بگیرند که شیرش از بچه‌ای است که از زنا به دنیا آمده باشد.

(فاضل): مکروه است دایه‌ای بگیرند که از زنا بچه دار شده و شیر او از زنا است.

(مکارم): مسأله در روایات آمده است دایه‌ای را باید برای طفل انتخاب کرد که دارای عقل و ایمان و عفت و صورت نیکو باشد و از گرفتن دایه کم عقل یا غیر مؤمنه یا بد صورت و کج خلق یا زنازاده خودداری شود و همچنین از انتخاب دایه‌ای که بچه او از زنا به دنیا آمده و شیرش شیر زنازاده است پرهیز شود.

(سیستانی): مسأله مستحب ّ است دایه‌ای که برای طفل می‌گیرند، مسلمان عاقل و دارای صفات پسندیده از نظر جسمی و روانی و اخلاقی باشد و سزاوار نیست دایه‌ای بگیرند که کافر یا کم عقل یا بزرگسال یا زشت رو باشد، و مکروه است دایه‌ای بگیرند که زنازاده است یا شیرش از بچه‌ای است که از زنا به دنیا آمده است.

مسائل متفرقه شیر دادن

[شیر ندادن به بچه های متعدد]

مسأله 2489 مستحب ّ است از زنها جلوگیری کنند (1) که هر بچه‌ای را شیر ندهند (2) زیرا ممکن است فراموش شود که به چه کسانی شیر داده‌اند و بعداً دو نفر محرم با یکدیگر ازدواج نمایند (3).

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست

(1) (فاضل): مستحب ّ است زنها مواظب باشند.. (2) (سیستانی): بهتر آن است که از شیر دادن ِ زنها به هر بچه‌ای جلوگیری شود..

(مکارم): خوب است زنها هر بچه‌ای را شیر ندهند.. (3) (مکارم): مخصوصاً در این ایّام که با وجود امکان استفاده از شیر خشک و امثال آن کمتر ضرورتی برای شیر دادن به بچه‌های دیگر وجود دارد.

[احترام در رضاع]

مسأله 2490 کسانی که بواسطه شیر خوردن، خویشی پیدا می‌کنند مستحب ّ است یکدیگر را احترام نمایند، ولی از یکدیگر ارث نمی‌برند و حقهای خویشی که انسان با خویشان خود دارد برای آنان نیست.

این مسأله، در رساله آیات عظام: (بهجت) و (سیستانی) نیست.

[شیر دادن دو سال]

مسأله 2491 در صورتی که ممکن باشد، مستحب ّ است بچه را دو سال تمام شیر بدهند (1) .

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست.

(1) (اراکی): ولی بنا بر مشهور از بیست و یک ماه کمتر نباشد.

(سیستانی): مسأله مستحب ّ است بچه را بیست و یک ماه تمام شیر بدهند، و شایسته نیست که بیش از دو سال شیر بدهند.

[اجازه شوهر در شیر دادن]

مسأله 2492 اگر بواسطه شیر دادن، حق شوهر از بین نرود، زن می‌تواند بدون اجازه شوهر، بچه کس دیگر را شیر دهد، ولی جایز نیست بچه‌ای را شیر دهد که بواسطه شیر دادن به آن بچه، به شوهر خود حرام شود (1) مثلًا اگر شوهر او دختر شیرخواری را برای خود عقد کرده باشد زن نباید آن دختر را شیر دهد، چون اگر آن دختر را شیر دهد خودش مادر زن شوهر می‌شود و بر او حرام می‌گردد.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست

(1) (مکارم): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(سیستانی): مسأله اگر بواسطه شیر دادن به بچه کسی دیگر، حق ّ شوهر از بین برود، زن نمی‌تواند بدون اجازه او شیر دهد. اگر شوهر زنی دختر شیرخواری را برای خود عقد کرده باشد، چنانچه زن آن دختر شیرخوار را شیر دهد، بنا بر احتیاط واجب آن زن بر او حرام ابدی می‌شود، و احتیاطاً باید او را طلاق دهد، و هرگز با او ازدواج نکند، و اگر شیر مربوط به خود او باشد، دختر شیرخوار نیز بر او حرام ابدی می‌شود، و اگر شیر از شوهر سابق باشد، بنا بر احتیاط عقد او باطل می‌شود.

[ محرم شدن زن برادر]

مسأله 2493 اگر کسی بخواهد زن برادرش به او محرم شود (1) باید دختر شیرخواری را مثلًا دو روزه (2) برای خود صیغه کند و در آن دو روز (3) با شرایطی که در مسأله 2474 گفته شد زن برادرش آن دختر را شیر دهد (4).

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست.

(1) (سیستانی): بعضی فرموده‌اند که.. (2) (تبریزی): مثلًا مدّتی.. (3) (تبریزی): در آن مدّت.. (4) (فاضل): که در این صورت عقد دختر باطل و برای او محرم و حرام ابدی می‌گردد و زن برادرش به او محرم می‌شود.

(سیستانی): تا مادر زنش شود، ولی این حکم در صورتی که زن برادر از شیر مربوط به آن برادر به آن دختر شیر دهد محل ّ اشکال است.

(مکارم): مسأله هرگاه مردی بخواهد زن برادرش به او محرم شود، می‌تواند دختر شیرخواری را با اجازه ولی ّ او به عقد موقّت خود درآورد و در همان حال زن برادرش آن دختر را شیر کامل دهد و بنا بر احتیاط واجب باید مدّت عقد موقّت به قدری باشد که دختر به حدّ قابلیت بهره گیری جنسی برسد و چنین عقدی موافق مصلحت دختر نیز باشد.

[اگر بعد از نزدیکی بفهمد که بر آن مرد حرام بوده]

مسأله 2494 اگر مرد پیش از آن که زنی را برای خود عقد کند بگوید بواسطه شیر خوردن، آن زن بر او حرام شده، مثلًا بگوید شیر مادر او را خورده، (چنانچه تصدیق او ممکن باشد (1)، نمی‌تواند با آن زن ازدواج کند، و اگر بعد از عقد بگوید و خود زن هم حرف او را قبول نماید عقد باطل است، پس اگر مرد با او نزدیکی نکرده باشد، یا نزدیکی کرده باشد، ولی در وقت نزدیکی کردن، زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد و اگر بعد از نزدیکی بفهمد که بر آن مرد حرام بوده، شوهر باید مهر او را مطابق زنهایی که مثل او هستند بدهد.(2)

این مسأله، در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست (1) (اراکی): چنانچه معلوم نباشد که دروغ می‌گوید..

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست] (

2) (اراکی): شوهر باید مهر او را بدهد. و بنا بر احتیاط واجب اگر مهر قرار داده شده با مهر زنهایی که مثل او هستند تفاوت دارد، مقدار تفاوت آن را با یکدیگر مصالحه کنند.

(گلپایگانی)، (صافی): شوهر باید مهر او را بدهد و اگر مهر المثل او با مهر المسمّی تفاوت دارد، در مقدار تفاوت با هم مصالحه نمایند.

(فاضل): مسأله اگر مرد بداند که با زنی خواهر و برادر رضاعی می‌باشند، حق ّ ازدواج با او را ندارد و اگر ازدواج کند، باطل است و اگر بعد از ازدواج بگوید که با زن خود خواهر و برادر رضاعی می‌باشند، اگر زن نیز قبول کند، عقد آنها باطل است و باید بلا فاصله از یکدیگر جدا شوند و در فرض سابق اگر با هم همبستر نشده باشند، زن استحقاق مهریه را ندارد و اگر همبستر شده باشند، چنانچه زن نمی‌دانسته یا فراموش کرده، استحقاق گرفتن مهر المثل را دارد. و اگر بعد از ازدواج، مرد بگوید با زن خود خواهر و برادر رضاعی است و زن قبول نکند، مرد باید ادّعای خود را در دادگاه ثابت کند و حتّی اگر نتواند ثابت کند، اگر می‌داند که واقعاً همسرش خواهر رضاعی اوست، باید زن را طلاق دهد و دیگر با او زندگی نکند.

[مسأله 2495]

مسأله 2495 اگر زن پیش از عقد بگوید بواسطه شیر خوردن بر مردی حرام شده، (چنانچه تصدیق او ممکن باشد (1) نمی‌تواند با آن مرد ازدواج کند و اگر بعد از عقد بگوید، مثل صورتی است که مرد بعد از عقد بگوید که زن بر او حرام است و حکم آن در مسأله پیش گفته شد.

این مسأله در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست

(1) (اراکی): چنانچه معلوم نباشد که دروغ می‌گوید..

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست] (فاضل): مسأله اگر زن بداند مردی برادر رضاعی اوست، نمی‌تواند با او ازدواج کند و اگر ازدواج کند، باطل است و اگر زن بعد از ازدواج بگوید مرد برادر رضاعی او است و مرد نیز آن را قبول کند، باید بلا فاصله از یکدیگر جدا شوند و در این فرض اگر همبستر نشده باشند، زن استحقاق مهریه را ندارد ولی اگر همبستر شده باشند، چنانچه زن نمی‌دانسته ازدواج با برادر رضاعی باطل است یا فراموش کرده، استحقاق مهر المثل را دارد و الّا خیر. اگر زن بعد از ازدواج ادّعا کند که مرد، برادر رضاعی اوست و شوهر انکار کند، زن باید ادّعای خود را ثابت کند و اگر نتواند ادّعای خود را ثابت کند، همسر او باقی می‌ماند، ولی در این فرض هم اگر می‌تواند، باید همسر خود را به طلاق خلع راضی کند که او را طلاق دهد.

[راه ثبوت شیر دادنی که سبب محرمیت است]

مسأله 2496 شیر دادنی که علت محرم شدن است به دو چیز ثابت می‌شود:

اوّل: خبر دادن عدّه‌ای که انسان از گفته آنان یقین پیدا کند (1)

دوم: شهادت دو مرد عادل (2) یا چهار زن که عادل باشند (3)، ولی باید شرایط شیر دادن را هم بگویند، مثلًا بگویند ما دیده‌ایم که فلان بچه بیست و چهار ساعت از پستان فلان زن شیر خورده و چیزی هم در بین نخورده (4) و همچنین سایر شرطها را که در مسأله 2474 گفته شد شرح دهند (5) ولی اگر معلوم باشد که شرایط را می‌دانند و در عقیده با هم مخالف نیستند و با مرد و زن هم در عقیده مخالفت ندارند لازم نیست شرایط را شرح دهند.

(1) (گلپایگانی)، (صافی)، (فاضل)، (بهجت): یقین یا اطمینان پیدا کند..

(اراکی): اوّل: یقین یا اطمینان پیدا کند..

(سیستانی): اوّل: خبر دادن کس یا کسانی که انسان از گفته او یا آنها، یقین یا اطمینان پیدا کند.. (2) (خوئی)، (فاضل)، (تبریزی)، (صافی): یا یک مرد و دو زن.. (3) (مکارم): بلکه احتیاط واجب آن است که به شهادت یک مرد با یک زن هم اکتفا کند، ولی شاهدها باید شرایط شیر دادن را هم بگویند، مثلًا بگویند ما دیده‌ایم که فلان بچه پانزده بار از پستان فلان زن شیر کامل با شرایطی که در مسأله [2474] گفته شده خورده است و اگر بدانیم همه آنها شرایط را می‌دانند و در آن توافق دارند، شرح دادن آن لازم نیست.

(سیستانی): دوم: شهادت دو مرد عادل.. (4) (بهجت): و همچنین سایر شرطها را که قبلًا گفته شد شرح دهند، ولی اگر معلوم باشد که شرایط را می‌دانند و در مورد این شرایط، هم عقیده هستند و همچنین با مرد و زنی که هم شیر بوده‌اند در اعتقاد به محرمیت موافق باشند لازم نیست، شرایط را شرح دهند و اگر کمتر از این تعداد شهادت دهند در قبول کردن حرف آنها تأمل است، اگر چه موافق احتیاط است. (5) (اراکی)، (گلپایگانی)، (خوئی)، (صافی)، (تبریزی): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(سیستانی): و امّا ثابت شدن شیر دادن به شهادت یک مرد و دو زن، یا چهار زن که عادل باشند، محل ّ اشکال است؛ پس باید احتیاط شود.

[شک در رضاع]

مسأله 2497 اگر شک کنند بچه به مقداری که علت محرم شدن است (1) شیر خورده یا نه، یا گمان داشته باشند که به آن مقدار شیر خورده بچه به کسی محرم نمی‌شود ولی بهتر آن است که احتیاط کنند.

(1) (بهجت): و با سایر شرایط شیر خورده یا نه، بچه به کسی محرم نمی‌شود و همچنین است اگر گمان داشته باشند ولی گمان به حدّ اطمینان نرسد.

(مکارم): مسأله هرگاه ندانند آیا کودک به مقداری که سبب محرم شدن است شیر خورده یا نه، محرم بودن ثابت نمی‌شود و باید یقین حاصل شود.

مسائل اختصاصی احکام اولاد، حضانت و نفقه

(بهجت): مسأله 1982 فرزندی که از زن متولد می‌شود ملحق به شوهر می‌شود، به شرط آن که بین نزدیکی و زایمان، حدّ اقل شش ماه هلالی که کمترین مدّت حمل است فاصله شده باشد و نیز بیشتر از نه ماه فاصله نشود، اگر چه رعایت احتیاط متناسب با یکسال است.

(بهجت): مسأله 1983 اگر زن شوهردار زنا کند، در صورتی که امکان داشته باشد بچه متولّد از او و از شوهرش باشد ملحق به شوهر می‌شود و متولّد از زنا حساب نمی‌شود.

(بهجت): مسأله 1984 حق ّ سرپرستی طفل، پسر باشد یا دختر، بنا بر أظهر تا دو سال برای مادر است، امّا بعد از دو سال تا هفت سال پدر هم حق ّ سرپرستی دارد، و در این پنج سال أحوط آن است که حق ّ سرپرستی پسر با پدر و دختر با مادر است، ولی بعد از هفت سال حق ّ سرپرستی، فقط از آن ِ پدر است.

(بهجت): مسأله 1986 در ایّام سرپرستی هر کدام از پدر و مادر، اگر دیگری خواست بچه‌اش را ببیند یا این که به او چیزی برساند یا مشکل و ضرری از او برطرف کند و یا این که مدّتی در کنار هم باشند، دیگری نباید مانع شود.

(بهجت): مسأله 1987 هر یک از پدر و مادر اگر چه مثل پدر قبل از رسیدن نوبت سر پرستیش از دنیا برود، حق ّ سرپرستی مخصوص دیگری می‌شود، نه وصی ّ یا نزدیکان متوفی ّ، و در صورت وفات پدر، اگر مادر ازدواج کند در حق ّ سرپرستی او تأمّل است، و أحوط رعایت رضایت کسی است که شرعاً بعد از پدر و مادر صاحب حق ّ است.

(بهجت): مسأله 1988 اگر پدر و مادر مفقود شوند، بنا بر أظهر حق ّ سرپرستی برای جدّ پدری به جای پدر و جدّه مادری به جای مادر به همان صورتی که در پدر و مادر گفته شد ثابت است، و احتیاط در رعایت رضایت جدّ پدری است، و اگر اینها هم مفقود شوند، حق ّ سرپرستی برای کسی که از نظر ارث به بچه نزدیکتر است، یعنی اگر بچه بمیرد از او ارث می‌برد، خالی از وجه نیست.

(بهجت): مسأله 1989 انفاق و تأمین مخارج زندگی پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ هر چه بالا روند بر فرزند واجب است و همچنین تأمین مخارج فرزندان و اولاد آنها هر چه پایین آیند؛ و این دو حکم، در صورتی است که آنها فقیر باشند. و انفاق بر غیر اینها، از برادران و خواهران و عموها و دائی‌ها واجب نیست، اگر چه مستحب ّ مؤکّد است.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

*- ويژه نامه احکام ازدواج و طلاق

---

---

کلید:  احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادناحکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن   احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادناحکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن احکام شیر دادن[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]