*احکام دیگر مربوط به پرداخت زکات فطره

شرایط واجب شدن زكات فطره (فطریه)

مسأله ۲۶۴۵. بر مکلّفی که در موقع غروب شب عید فطر، شرایط ذیل را دارا ‌باشد، پرداخت زکات فطره خود و کسانی که عرفاً نان‌خور او محسوب می‌شوند، واجب است:

1. بالغ باشد. 2. عاقل باشد. 3. بیهوش نباشد. 4. فقیر نباشد. 5. بنده و عبد نباشد.

مسأله ۲۶۴۶. اگر پیش از غروب شب عید فطر شرایط وجوب برای فرد فراهم شود، مثل آنکه بچّه بالغ شود یا دیوانه عاقل گردد یا فقیر، غنیّ شود، در صورتی که سایر شرایط واجب شدن فطریه را دارا باشد، باید زکات فطره را بپردازد و همین‌طور بنابر احتیاط واجب اگر این شرایط در فاصله بین غروب شب عید فطر تا ظهر روز عید حاصل شود؛ امّا اگر این شرایط بعد از ظهر روز عید پدید آید، پرداخت زکات فطره بر او واجب نیست.

مسأله ۲۶۴۷. كسی كه فقیر^{[/fusion_builder_column][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][۱]}است، پرداخت زكات فطره بر او واجب نیست. بنابر این، شخصی که مخارج سال خود و خانواده‌اش را ندارد و شغلی هم ندارد كه بتواند مخارج سال خود و خانواده‌اش را از آن تأمین نماید، پرداخت زكات فطره بر او واجب نیست.

مسأله ۲۶۴۸. كسی كه شخص دیگری باید فطریه او را بدهد، واجب نیست فطریه خود را بدهد، ولی اگر آن شخص فطریه وی را ندهد، چنانچه شرایط واجب شدن زکات فطره وجود داشته باشد^[۲]، بر خود انسان، بنابر احتیاط، واجب می‌شود فطریه خویش را بپردازد و همچنین اگر فرد غنیّ، نان خور شخصی که فقیر است باشد، بر فقیر مذکور پرداخت زکات فطره واجب نیست و چنانچه فرد غنیّ دارای شرایط وجوب زکات فطره باشد، بر خود او، پرداخت زکات فطره لازم می‌شود.

مسأله ۲۶۴۹. در وجوب زکات فطره، مسلمان بودن شرط نیست و بر کافر نیز پرداخت آن واجب است امّا چنانچه کافر بعد از غروب شب عید فطر، مسلمان شود، زکات فطره از او ساقط می‌شود و بر وی، پرداخت زکات فطره واجب نیست؛ ولی مسلمانی كه شیعه نبوده، اگر بعد از دیده شدن هلال ماه شوّال (بعد از غروب شب عید فطر)، شیعه شود، فطریه از او ساقط نمی‌شود و باید آن را بپردازد.

احکام کسانی که پرداخت فطریّه‌شان بر انسان واجب است

مسأله ۲۶۵۰. كسی كه موقع غروب شب عید فطر، بالغ و عاقل است و بیهوش و فقیر و برده نیست، باید برای خودش و كسانی كه نان خور او هستند، نفری یک صاع – كه گفته می‌شود تقریباً سه كیلو گرم است- از غذاهای معمول در شهرش مانند گندم یا جو یا خرما یا كشمش یا برنج یا ذرّت به مستحق بدهد و اگر به جای آن پول هم بدهد، كافی است و احتیاط لازم آن است كه از غذاهایی كه در شهرش معمول نیست ندهد هرچند گندم یا جو یا خرما یا كشمش باشد.

مسأله ۲۶۵۱. انسان باید فطریه كسانی را كه در غروب شب عید فطر نان‌‌خور او محسوب می‌شوند پرداخت کند، كوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا كافر، دادن نفقه و خرج آنها بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر ساکن باشند.

مسأله ۲۶۵۲. فطریه مهمانی كه پیش از غروب شب عید فطر وارد بر میزبان شده و نان‌خور وی – هرچند موقّتاً – محسوب می‌شود، بر میزبان واجب است مثل مهمانی كه قبل از غروب آفتاب وارد منزل میزبان شده و شب نیز در منزل او می‌ماند و میزبان هم امكانات رفاهی لازم را برایش فراهم نموده و عهده‌دار مخارج او شده است هرچند مهمان چیزی نخورد یا با غذای خودش افطار نماید؛ اما به مهمانی كه تنها برای افطاری دعوت شده و شب نمی‌ماند، نان‌خور صدق نمی‌كند و زكات فطره‌اش بر عهده میزبان نیست.

مسأله ۲۶۵۳. فطریه مهمانی كه بعد از غروب آفتاب در شب عید فطر وارد بر میزبان می‌شود در صورتی كه نان‌خور او محسوب نشود، بر ميزبان واجب نيست و اگر نان‌خور او حساب شود (بنا بر احتياط واجب) مراعات مقتضای احتياط ترک نشود مانند اين كه يكی با اجازه ديگری فطريه را بدهد.^[۳]

مسأله ۲۶۵۴. در هتل‌ها، مهمان‌خانه‌ها، رستوران‌ها و مانند آنها معمول و متعارف است كاركنانی که اجیر کارفرما می‌باشند، از غذای تهیّه شده توسّط کارفرما، استفاده می‌کنند، در این موارد، چنانچه غذای اجیر به عنوان حقوق یا به عنوان شرط ضمن عقد، بر عهده کارفرما نباشد و کارفرما غذای اجیر را ارفاقاً بپردازد، به طوری که اجیر، نان خور کارفرما محسوب شود، کارفرما باید فطریّه او را بدهد.

امّا چنانچه غذای اجیر جزء حقوق (حقّ الزحمه) او محسوب شود، یا آنکه در ضمن عقد اجاره، اجیر با کارفرما شرط نماید که کارفرما علاوه بر پرداخت مال‌الاجاره، باید غذای روزانه او را نیز بدهد، صدق نان خور بودنِ اجیر نسبت به کارفرما، محلّ اشکال است؛ بنابر این رعایت مقتضای احتیاط نظير آن چه در مسأله (2653) ذكر شد ترک نشود؛ مانند اینکه اجیر با اجازه کارفرما فطریّه خود را بدهد یا اینکه کارفرما با اجازه اجیر فطریّه وی را بپردازد.

مسأله ۲۶۵۵. زكات فطره سربازانی كه در خدمت سربازی هستند یا افرادی كه زندانی هستند و دولت مخارج آنان را تأمین می‌كند، بر عهده دولت نیست و در صورت وجود شرایط بر خودشان واجب است.

مسأله ۲۶۵۶. فطریه طفلی كه از مادر یا دایه شیر می‌خورد، بر كسی است كه مخارج مادر یا دایه را می‌دهد ولی اگر مادر یا دایه مخارج خود را از اموال طفل بر می‌دارد، فطریه طفل بر كسی واجب نیست.

مسأله ۲۶۵۷. جنینی که در رحم مادر قرار دارد، زكات فطره ندارد مگر آنكه قبل از غروب آفتاب متولّد شود و نان‌خور محسوب شود كه در این صورت، زكات فطره‌اش واجب است و اگر بعد از غروب آفتاب در شب عید فطر متولّد شود و نان‌خور به حساب آید، بنابر احتیاط لازم، باید زكات فطره او پرداخته شود و اگر نوزاد متولّد شده، نان‌خور كسی نباشد مثل اینكه اموالی به نوزاد ارث رسیده و نفقاتش از همان اموال تأمین می‌شود، فطریه طفل بر كسی واجب نیست.

مسأله ۲۶۵۸. اگر فرد پیش از غروب شبِ عید فطر با زنی ازدواج كند، اگر آن زن نان‌خور او شمرده شود باید فطریه او را بدهد و اگر آن زن نان‌خور فرد دیگری مثل پدرش باشد، فطریه وی بر شوهرش واجب نیست و بر همان شخص دیگر واجب می‌باشد و اگر زن، نان‌خور كسی نباشد، فطریه‌اش با دارا بودن شرایط، بر خودش واجب است همچنین اگر فرد، بعد از غروب آفتاب در شبِ عید فطر با زنی ازدواج كند و آن زن نان‌خور او شمرده شود، بنابر ‌احتیاط واجب، رعايت مقتضای احتياط نظير آن چه در مسأله ۲۶۵۳ ذكر شد ترک نشود.

مسأله ۲۶۵۹. اگر فرد پیش از غروب شبِ عید فطر بمیرد، واجب نیست فطریه او و خانواده‌اش را از مال او بدهند ولی اگر بعد از غروب بمیرد، مشهور فرموده‏اند: باید فطریه او و خانواده‌اش را از مال او بدهند ولی این حكم، خالی از اشكال نیست و مراعات مقتضای احتیاط ترک نشود.

مسأله ۲۶۶۰. اگر انسان نان‌خور كسی باشد و پیش از غروبِ شبِ عید فطر، نان‌خور فرد دیگری شود، فطریه او بر كسی كه فعلاً نان‌خور او شده، واجب است؛ مثلاً اگر دختر پیش از غروب آفتاب شب عید به خانه شوهر برود، باید شوهرش فطریه او را بدهد.

پرداخت فطریه دیگری

مسأله ۲۶۶۱. اگر كسی كه فطریه او بر دیگری واجب است، خودش فطریه را بدهد، از كسی كه فطریه بر او واجب شده ساقط نمی‌شود ولی اگر از طرف كسی كه فطریه بر او واجب شده با اجازه او بدهد، كفایت می‌كند.

مسأله ۲۶۶۲. در موارد مشكوک كه معلوم نیست مثلاً زكات فطره بر عهده میزبان است یا مهمان، چنانچه یكی از آن دو با اجازه دیگری زكات فطره را به نیّت كسی كه واقعاً زكات فطره برعهده اوست بدهد كافی است و بر دیگری پرداخت مجدّد زكات فطره لازم نیست. همچنین است حكم، در مواردی كه معلوم است زكات فطره بر عهده مثلاً دو نفر است ولی سهم هر كدام معلوم نیست که در این صورت، یکی از آن دو می‌تواند با اجازه از دیگری به قصد ما فی‌الذمّه زكات را بپردازد.

مسأله ۲۶۶۳. اگر فرد كسی را كه نان‌خور اوست و در شهر دیگری می‌باشد وكیل كند كه از مال آن فرد فطریه خود را بدهد، چنانچه یقین یا اطمینان داشته باشد كه فطریه را می‌دهد، لازم نیست خودش فطریه او را بپردازد.

مصرف زکات فطره

مسأله ۲۶۶۴. زكات فطره را – بنابر احتیاط واجب، فقط – باید به فقرای شیعه که شرایط مذکور در مستحقّین زکات مال را دارا هستند، پرداخت کرد و در سایر مصارف زکات مال نمی‌توان مصرف نمود و چنانچه در شهر از فقرای شیعه كسی نباشد می‌تواند آن را به فقرای دیگر مسلمانان بدهد ولی در هر صورت، نباید به ناصبی داده شود.

مسأله ۲۶۶۵. اگر طفل شیعه‏ای فقیر باشد، انسان می‌تواند فطریه را به مصرف او برساند، یا اینکه به ولیِّ او بدهد تا آن را ملکِ طفل نماید.

مسأله ۲۶۶۶. فقیری كه فطریه به او می‌دهند، لازم نیست عادل باشد، ولی همان طور که در زکات مال گفته شد احتیاط واجب آن است كه به شراب‌خوار و بی‌نماز و كسی كه معصیت را آشكارا به جا می‌آورد و متجاهر به فسق است، فطریه ندهند همچنین به كسی كه فطریه را در معصیت مصرف می‌كند، نباید فطریه بدهند.

مسأله ۲۶۶۷. احتیاط مستحب آن است كه به یک فقیر كمتر از یک صاع فطریه ندهند، مگر اینكه به فقرایی كه جمع شده‏اند نرسد ولی اگر چند صاع به یک فقیر بدهند، اشكال ندارد.

مسأله ۲۶۶۸. كسی كه سید نیست، نمی‌تواند به سید زكات فطره بدهد، حتّی اگر سیدی نان‌خور او باشد، نمی‌تواند فطریه او را به سید دیگری بدهد امّا فردی که سید است می‌تواند زکات فطره خویش را به فقیر سید یا غیر سید بپردازد حتّی اگر کسانی که نان‌خور او محسوب می‌شوند و زکات فطره آنان بر سید مذکور واجب شده، سید نباشند.

احکام دیگر مربوط به پرداخت زکات فطره

مسأله ۲۶۶۹. اگر از جنسی كه قیمتش دو برابر قیمت معمولی آن است، مثلاً از گندمی كه قیمت آن دو برابر قیمت گندم معمولی است، نصف صاع بدهد كافی نیست، بلكه اگر آن را به قصد قیمت فطریه هم بدهد كافی نیست.

مسأله ۲۶۷۰. انسان نمی‌تواند نصف صاع را از یک جنس مثلاً گندم و نصف دیگر آن را از جنسی دیگر، مثلاً برنج بدهد، بلكه اگر آن را به قصد قیمت فطریه هم بدهد كافی نیست ولی کسی که فطریه چند نفر را می‌دهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد، مثلاً اگر فطریه بعضی را گندم و فطریه بعض دیگر را برنج بدهد، كافی است.

مسأله ۲۶۷۱. گندم یا شیء دیگری را كه فرد برای فطریه می‌دهد باید با جنس دیگر، یا خاک مخلوط نباشد و چنانچه مخلوط باشد، اگر خالص آن به یک صاع برسد و بدون جدا كردن قابل استفاده باشد، یا جدا كردن آن زحمت فوق العاده نداشته باشد، یا آنچه مخلوط شده به قدری كم باشد كه قابل اعتنا نباشد، اشكال ندارد.

مسأله ۲۶۷۲. اگر فرد زکات فطره را از شیء معیوب بدهد، بنابر احتیاط واجب كافی نیست.

مسأله ۲۶۷۳. انسان باید فطریه خود و خانواده‌اش را از مال حلال بدهد هرچند برای تأمین مخارج خود و خانواده‌اش معصیت کرده و آن را از راه حرام تأمین نموده باشد.

مسأله ۲۶۷۴. اگر انسان مالی داشته باشد كه قیمتش از فطریه بیشتر است، چنانچه فطریه را ندهد و نیّت كند كه مقداری از آن مال برای فطریه باشد، بنابر احتیاط واجب كافی نیست.

مسأله ۲۶۷۵. اگر انسان به خیال اینكه كسی فقیر است به او فطریه بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، چنانچه مالی را كه او داده از بین نرفته باشد، باید پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نتواند بگیرد، باید از مال خودش عوض فطریه را بدهد و اگر از بین رفته باشد، در صورتی كه گیرنده فطریه می‌دانسته آنچه را كه گرفته فطریه است، باید عوض آن را بدهد و اگر نمی‌دانسته، دادن عوض بر او واجب نیست و انسان باید عوض فطریه را بدهد.

مسأله ۲۶۷۶. انسان باید زكات فطره را به قصد قربت یعنی برای تذلّل و اظهار بندگی در پیشگاه خداوند متعال و با اخلاص بدهد و موقعی كه آن را می‌دهد نیّت دادن فطریه نماید و اگر بدون قصد قربت یا بدون رعایت اخلاص، فطریه بپردازد كافی است و زكات فطره محسوب می‌شود هرچند به علّت نداشتن قصد قربت یا عدم رعایت اخلاص، گناهكار است.

مسأله ۲۶۷۷. اگر فرد پیش از ماه رمضان، زکات فطره را بدهد صحیح نیست ولی بعد از فرا رسیدن ماه رمضان می‌تواند زکات فطره را بدهد هرچند احتیاط مستحب آن است كه در ماه رمضان هم فطریه را ندهد و پرداخت آن را تا شب عید فطر به تأخیر اندازد، ولی اگر فرد، پیش از ماه رمضان به فقیر قرض بدهد و بعد از آنكه فطریه بر او واجب شد، فقیر مذکور هنوز هم استحقاق دریافت زکات فطره را دارا باشد می‌تواند طلب خود را از فقیر بابت زکات فطره حساب كند.

مسأله ۲۶۷۸. كسی كه قصد دارد نماز عید فطر را بخواند، بنابر احتیاط واجب، باید فطریّه را پیش از نماز عید بدهد و اگر قصد خواندن نماز عید فطر را ندارد، می‌تواند پرداخت فطریه را تا قبل از اذان ظهر روز عید، به تأخیر بیندازد.

مسأله ۲۶۷۹. اگر به نیّت فطریه مقداری از مال خود را كنار بگذارد و تا ظهر روز عید فطر به مستحق ندهد، هر وقت آن را به وی می‌دهد، باید نیّت زکات فطره نماید و تأخیر در پرداخت زکات فطره‌ای که کنار گذاشته شده، اگر برای غرض عقلایی باشد و سهل انگاری در پرداخت زكات محسوب نشود، اشكال ندارد. بنابراین اگر زكات فطره را برای پرداخت به فقیر معیّنی كنار بگذارد و دسترسی به آن فقیر فعلاً ممكن نباشد مثل اینكه فقیر مسافرت باشد می‌تواند پرداخت زكات فطره را به تأخیر بیاندازد.

مسأله ۲۶۸۰. اگر فرد تا اذان ظهر روز عید فطر، فطریه را نپردازد و كنار هم نگذارد، بعداً بنابر احتیاط واجب، بدون اینكه نیّت ادا و قضا كند به نیّت ما فی الذمّه، فطریه را بدهد.

مسأله ۲۶۸۱. اگر فرد فطریه را كنار بگذارد، نمی‌تواند آن را برای خودش بردارد و مالی دیگر را به جای آن بگذارد.

مسأله ۲۶۸۲. اگر مالی را كه فرد به عنوان زکات فطره كنار گذاشته از بین برود، حکم تلف شدن آن همانند تلف شدن زکات مال می‌باشد که تفصیل احکام مربوط به آن، در مسأله (2625) بیان شده است.

مسأله ۲۶۸۳. انتقال زکات فطره به سوی امام(علیه‌السلام) یا نائب خاص آن حضرت یا نائب عام ایشان یعنی حاکم شرع، جایز است هرچند برای انجام این کار مجبور شود آن را به شهر دیگری ببرد و این در حالی است که در شهر محلّ سکونت فرد (محلی که فطریه را از مالش جدا نموده است)، مستحق زکات وجود داشته باشد و در غیر این مورد، اگر فرد بتواند در محل یا شهر خودش مستحق پیدا کند، احتیاط واجب آن است كه فطریه را به جای دیگر نبرد ولی چنانچه برده و به مستحق رسانده كافی است و نیاز به پرداخت مجدّد زکات فطره نیست هرچند خلاف احتیاط واجب رفتار نموده است و در همین صورت، اگر به جای دیگر ببرد و تلف شود، باید عوض آن را بدهد.

مسأله ۲۶۸۴.  پرداخت زکات فطره بر فقیر، واجب نیست؛ امّا مستحب است زکات فطره را بپردازد و چنانچه فقط به اندازه یک صاع گندم و مانند آن در نزد فقیر موجود باشد و افرادی هم نان‌خور او باشند – مثل اعضای خانواده‌اش- و بخواهد فطریّه آنان را هم بدهد، می‌تواند به قصد فطریّه، آن یک صاع را به یکی از آنان بدهد و او هم به همین قصد به دیگری بدهد و این عمل تکرار شود تا به نفر آخر برسد و بهتر است نفر آخر، چیزی را که می‌گیرد، به قصد فطریّه، به کسی بدهد که از خودشان نباشد.

و اگر یکی از آنان صغیر یا دیوانه باشد، ولیّ او به جای وی، آن را می‌گیرد و احتیاط مستحب آن است که به قصد او نگیرد، بلکه ولیّ، آن را برای خودش بگیرد و آنچه را برای خود گرفته، برای صغیر یا دیوانه، به عنوان زکات فطره به دیگری بپردازد.

مسأله ۲۶۸۵. مستحب است فرد در پرداخت زكات فطره، خویشان و فامیل و همسایگان فقیر خود را بر دیگران مقدّم دارد و سزاوار است كه اهل علم و دین و فضل را در دادن زکات فطره بر دیگران مقدّم دارد.

اللّهمّ صل علی محمّد و آل محمّد و عجّل فرجهم والعن اعدائهم اجمعین

مسأله ۲۰۰۸ ـ فطره مهمانی که بعد از غروب شب عید فطر وارد می‌شود در صورتی که نان‌خور او حساب شود ـ بنا بر احتیاط ـ بر او واجب است و الاّ واجب نیست، و کسی را که انسان برای افطار شب عید دعوت می‌کند نان‌خور به حساب نمیآید، و فطره‌اش بر صاحب‌خانه نیست.مسأله ۲۰۰۹ ـ اگر کسی موقع غروب شب عید فطر دیوانه باشد، در صورتی که دیوانگی او تا ظهر روز عید فطر باقی باشد، زکات فطره بر او واجب نیست، و الاّ ـ بنا بر احتیاط واجب ـ لازم است فطره را بدهد.مسأله ۲۰۱۰ ـ اگر پیش از غروب بچه بالغ شود، یا دیوانه عاقل گردد، یا فقیر غنی شود، در صورتی که شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد.مسأله ۲۰۱۱ ـ اگر در موقع غروب شب عید فطر، شرایط وجوب زکات فطره نباشد ولی پیش از ظهر روز عید آن شرایط پیدا شود، احتیاط واجب آن است که زکات فطره را بدهد.مسأله ۲۰۱۲ ـ کافری که بعد از غروب شب عید فطر مسلمان شده، فطره بر او واجب نیست. ولی مسلمانی که شیعه نبوده، اگر بعد از دیدن ماه شیعه شود، باید زکات فطره را بدهد.مسأله ۲۰۱۳ ـ کسی که فقط به‌اندازه یک صاع گندم و مانند آن را دارد، مستحب است زکات فطره را بدهد، و چنانچه عیالی داشته باشد و بخواهد فطره آنها را هم بدهد می‌تواند به قصد فطره، آن یک صاع را به یکی از عیالش بدهد، و او هم به همین قصد به دیگری بدهد، و همچنین تا به نفر آخر برسد، و بهتر است نفر آخر چیزی را که میگیرد به کسی بدهد که از خودشان نباشد، و اگر یکی از آنها صغیر یا دیوانه باشد، ولی او به‌جای او میگیرد، و احتیاط مستحب آن است که به قصد او نگیرد، بلکه برای خودش بگیرد.مسأله ۲۰۱۴ ـ اگر بعد از غروب شب عید فطر بچه‌دار شود، واجب نیست فطره او را بدهد، ولی اگر پیش از غروب بچه‌دار شود، یا ازدواج کند اگر نان‌خور او شمرده شوند باید فطره آنها را بدهد، و اگر نان‌خور دیگری باشند بر او واجب نیست، و اگر نان‌خور کسی نباشند فطره زن بر خودش واجب است، و بر بچه چیزی نیست.مسأله ۲۰۱۵ ـ اگر انسان نان‌خور کسی باشد و پیش از غروب نان‌خور کس دیگر شود، فطره او بر کسی که نان‌خور او شده واجب است، مثلاً اگر دختر پیش از غروب به خانه شوهر رود، باید شوهرش فطره او را بدهد.مسأله ۲۰۱۶ ـ کسی که دیگری باید فطره او را بدهد، واجب نیست فطره خود را بدهد، ولی اگر او فطره را ندهد یا نتواند بدهد، بر خود انسان ـ بنا بر احتیاط ـ واجب می‌شود که چنانچه دارای شرایط گذشته در مسأله (۲۰۰۳) باشد فطره خویش را بدهد.مسأله ۲۰۱۷ ـ اگر کسی که فطره او بر دیگری واجب است خودش فطره را بدهد، از کسی که فطره بر او واجب شده ساقط نمیشود.مسأله ۲۰۱۸ ـ کسی که سید نیست، نمی‌تواند به سید فطره بدهد، حتی اگر سیدی نان‌خور او باشد، نمی‌تواند فطره او را به سید دیگری بدهد.مسأله ۲۰۱۹ ـ فطره طفلی که از مادر یا دایه شیر میخورد، بر کسی است که مخارج مادر یا دایه را میدهد، ولی اگر مادر یا دایه مخارج خود را از مال طفل برمی‌دارد، فطره طفل بر کسی واجب نیست.مسأله ۲۰۲۰ ـ انسان اگرچه مخارج عیالش را از مال حرام بدهد، باید فطره آنان را از مال حلال بدهد.مسأله ۲۰۲۱ ـ اگر انسان کسی را که اجیر مینماید مانند بنّا، و نجّار، و خادم، مخارج او را بدهد به‌طوری که نان‌خور او محسوب شود، باید فطره او را هم بدهد، ولی چنانچه فقط مزد کارش را بدهد، واجب نیست فطره او را بدهد.مسأله ۲۰۲۲ ـ اگر پیش از غروب شب عید فطر بمیرد، واجب نیست فطره او و عیالش را از مال او بدهند، ولی اگر بعد از غروب بمیرد، مشهور فرموده‌اند باید فطره او و عیالش را از مال او بدهند، ولی این حکم خالی از اشکال نیست، و مقتضای احتیاط ترک نشود.

مصرف زکات فطره