آيا شهود قلبى و چشم بصيرت يافتن لزوما از راه رياضت و دورى از لذتها حاصل مىشود؟
آيا شهود قلبى و چشم بصيرت يافتن لزوما از راه رياضت و دورى از لذتها حاصل مىشود؟
نخستين مسأله بايسته در سلوك الى الله، خروج از حجابهاى ظلمانى است. اين حجابها، عبارت است از: حجاب تعلّق به بدن مادى، كفر، شرك و دشمنى با حق و آيات الهى، عقايد و افكار باطل و نا صحيح، اخلاق و اوصاف رذيله، حجاب عادات، اوهام و تخيّلات، تعلق و اسارت به مظاهر مادى و آنچه غير حضرت حق است و در يك عبارت كوتاه هر خصوصيت و هر رنگى كه عارض روح انسان گشته و روح را به سوى غير خداى متعال سوق داده و در جهت غير او و دورى از او و فرار از او قرار مىدهد، حجابى است از حجابهاى ظلمانى و حجابهايى كه ذكر شد و آنهايى كه ذكر نشد همه و همه به همين نحو است.(1)
هر يك از اين حجابها داراى واقعيت عينى و ويژگى خاصى در روح انسان است و واقعيت عينى هيچ كدام از حجابها، مانند واقعيت عينى حجاب ديگر نيست و از اين رو توجه به امور ذيل ضرورى است:
يكم.
براى خروج از هر حجاب، راه مخصوصى لازم بوده و بايد طريق به خصوصى در پيش گرفته شود و امكان ندارد از همه حجابهاى ظلمانى از طريق واحدى نجات پيدا كرد. همچنين امكان ندارد در خروج از هر كدام از حجابها، طريقى را در پيش گرفت كه غير از طريق مخصوص و تعيين شده در نظام وجود است. مجاهدتهاى علمى و عملى لازم در خروج از آنها مجاهدتهاى به خصوصى است كه در نظام وجود و آفرينش تعيين و حساب شده است. اين مجاهدتها در حقيقت، طرق تكوينى خروج از حجابهاى ظلمانى است و نمىشود تكوين را عوض كرد.
دوم.
قرآن راههاى خروج از حجابهاى ظلمانى را- كه راههاى تكوينى، فطرى و تعيينشده در نظام خلقت است- دين حنيف اسلام مىداند.(2) آيات قرآن كريم تنها هدايت الهى را، راه تكوينى و فطرى خروج از اين حجابها مىداند(3) و اين راه را محكمترين رشتهاى مىداند كه بايد به آن چنگ زد.(4)
سوم.
با هر نوع مجاهدت و رياضت نمىشود از حجابهاى ظلمانى- آن چنان كه بايد- نجات پيدا كرد. با مجاهدتهاى انتخابى و رياضتهاى سليقهاى نمىتوان از انواع مختلف حجابها و از ابعاد و مراتب و ريزهكارىهاى متنوع و بى شمار آنها نجات يافت.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
اين قبيل مجاهدتها ممكن است به نظر خيلى سخت و تحمل آنها و مداومت بر آنها مشكل باشد ولى مسأله تنها اين نيست كه انسان رياضت بكشد و به سختى بيفتد بلكه نحوه مجاهدت و رياضت و كيفيت آن و نوع آن نيز داراى اهميت است.
چهارم.
در خروج از همه حجابهاى ظلمانى، مجاهدتهاى ناقص علمى و عملى نتيجه مطلوب نخواهد داد بلكه در خروج از همه آنها هم علم جامع و كامل به آنچه از طريق وحى ابلاغ گرديده لازم است و هم عمل كامل و همه جانبه به آن.
سالك الى الله بايد همه آنها را- كه از جانب خداى متعال ابلاغ گرديده- ياد بگيرد و علم و اطلاع كامل داشته و در تحصيل آنها و اطلاع كامل هيچگونه مسامحه و سستى نداشته باشد و در اين راه، مجاهدت پىگير و كامل كند و در اين مجاهدت (تلاش علمى) هر چه مىتواند سعىكند تا طريق الى الله را به خوبى و به نحو صحيح و جامع و به همان صورت كه از جانب خداى متعال ارائه شدهاست، بشناسد.
حضرت باقرعليه السلام فرمود: «الكمال كل الكمال التفقه فى الدين…»(5) «كمال يك انسان و نهايت كمال او، علم و بصيرت و تفقه در دين است».
در مرحله دوّم به همه آنچه ارائه شده، عمل كند و صراط مستقيم الى الله را در همه ابعاد آن پيش گيرد.
به هر روى، در سلوك الى الله تبعيت از طريق تعيين شده در نظام تكوين، بايسته بوده و انحراف از آن، انحراف از تكوين است.(6)
همچو آهن ز آهنى بيرنگ شو
در رياضت آينه بىرنگ شو
خويش را صافى كن از اوصاف خود
تاببينى ذات پاك صاف خود
(1) نگا: مقالات، ج 1، صص 63-. 73
000 (2) روم (30)، آيه. 30
000 (3) انعام (6)، آيه 71 بقره (2)، آيه. 120
000 (4) لقمان (31)، آيه. 22
000 (5) اصول كافى، ج 1، باب صفه العلم و فضله و فضل العلماء، ح. 4
000 (6) در باب رياضت و مجاهدت و ابعاد آن نگا: مقالات همان، صص 73-. 87
پرسمان
