راه های دستیابی به فتوای مرجع تقلید

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

راه های آگاهی از فتوای مجتهد [fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : چگونه فتاوای مرجع تقلید خود را به دست آوریم؟

پاسخ : راى آگاهى از فتواى مجتهد چند راه وجود دارد:

اوّل، شنیدن از خود مجتهد یا ملاحظه دستخطّ او؛

دوم، دیدن در رساله‏اى که مورد اطمینان باشد؛

سوم، شنیدن از کسى که مورد اعتماد است؛

چهارم، مشهور بودن در میان مردم بطورى که سبب اطمینان شود.

تغییر فتوای مجتهد [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : اگر کسی احتمال دهد فتواى مرجع تقلید اش تغییر کرده است، تکلیف اش چیست؟

پاسخ : اگر احتمال دهد فتواى مجتهد عوض شده، مى‏تواند به فتواى سابق عمل کند و جستجو لازم نیست.

لزوم یاد گرفتن احکام [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : آیا بر هر مکلفی واجب است از تمامی احکام اطلاع داشته باشد و آنها را یاد بگیرد؟

پاسخ : هرکس باید مسائلى را که معمولًا مورد احتیاج او واقع مى‏شود یاد گیرد یا طریقه احتیاط آن را بداند.

تکلیف مکلف اگر حکم مساله ای نداند [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : تکلیف مکلف در صورتی که برایش مسأله ای پیش آید و او تکلیف خود را برای عمل کردن یا نکردن نداند چیست؟

پاسخ : اگر مساله‏ اى پیش آید که حکم آن را نمى‏داند مى‏تواند عمل به احتیاط نماید، یا اگر وقت آن نمى‏گذرد صبر کند تا دسترسى به مجتهد پیدا کند، و اگر دسترسى ندارد یک طرف را که بیشتر احتمال صحّت مى‏دهد انجام مى‏دهد و بعداً سوال مى‏کند، اگر مطابق فتواى مجتهد بود صحیح است وگرنه باید اعاده ‏کند.

اشتباه در بیان فتوای مجتهد [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : اگر بعد از نقل فتوای مرجع تقلید بفهمد که نظر مرجع تقلید تغییر کرده تکلیف چیست؟

پاسخ : اگر فتواى آن مجتهد تغییر کرده، اعلام تغییر بر او لازم نیست.

تغيير فتواى مجتهد بعد از اعلام به دیگری [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : اگر فتواى مجتهدی بعد از اعلام به دیگری تغيير کند تکلیف آن فرد که مسئله را اعلام کرده چیست؟

پاسخ : گر فتواى مجتهد بعد از اعلام به دیگری تغییر کرده باشد ، اعلام تغییر بر او لازم نیست.

عمل به فتوای جدید مرجع تقلید خود [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : وظیفه مکلف در صورت تغییر فتوای مرجع تقلید چیست؟

پاسخ : هرگاه فتواى مجتهد تغییر کند باید به فتواى جدید عمل شود، امّا اعمالى را که مطابق فتواى سابق عمل کرده (مانند عبادات یا معاملاتى که انجام داده) صحیح است و اعاده لازم ندارد

اظهار نظر یا فتوا دادن توسط غیر مجتهد [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : اظهار نظر و یا فتوا دادن برای غیر مجتهد چه حکمی دارد؟

پاسخ : فتوا دادن و اظهار نظر کردن در مسائل شرعى براى کسى که مجتهد نیست (یعنى قادر به استنباط احکام از مدارک و دلایل آن نمى‏ باشد) حرام است و هرگاه بدون اطّلاع اظهار نظر کند، مسوول اعمال تمام کسانى است که به گفته او عمل مى‏کنند.

بررسی مرجع تقلید سوال کننده [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : آیا کسی که از ما سوال شرعی می پرسد حتما باید مرجعش را بپرسیم و اگر ندانیم که مقلد کدام مرجع بوده فتوای مرجع تقلید خود را بگوییم و او عمل کند مدیون هستیم؟

پاسخ : نپرسیدن مرجع تقلید سوال کننده و بیان جواب مسئله مطابق نظر مرجع تقلید پاسخگو اشکالی ندارد .

وظیفه کسی که به حکمی که غلط بیان شده عمل کرده [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : اگر حکم مساله ای را جویا شویم ولی ندانیم پاسخی که داده اند خلاف نظر مرجع تقلید است ولی پاسخ دهنده به ما اطمینان دهد که پاسخش مطابق نظر مرجع است مثلا بگوید نماز و روزه ما در سفر خاصی ناتمام است ولی مرجع بگوید نماز و روزه کامل است و نظر مرجع را پس از گذشتن از موقع سفر فهمیده باشیم وبه نظر پاسخ دهنده عمل کرده باشیم تکلیف چیست؟

پاسخ : احتیاط آن است که آن اعمال را قضا کند.

بیان نکردن احتیاط های واجب توسط روحانی کاروان [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : با توجه به تعدد فتاوای مراجع معظم تقلید و مشکل شدن کار روحانیون کاروانها در تفهیم مردم ، آیا معظم له اجازه می فرمائید که ماهم به عنوان مسئول شرعی اعمال مردم احتیاط های واجب را بیان نکرده و به جای آنها فتوای مراجع مساوی و یا اعلم را به صورت یکدست برای مردم بیان کنیم؟

پاسخ : سعی کنید اینگونه برنامه ها را به حداقل برسانید ولی در مواردی که لازم است بگوئید این کار با نظر آیت الله مکارم شیرازی مطابق می شود.

قطع یا شک به خطا بودن حکم حاکم شرع یا مرجع تقلید [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : در چه صورت حکم کسی را که به عنوان حاکم شرع حکم می دهد نباید پذیرفت؟

پاسخ : تنها در موردی که یقین قطعی و از طریق صحیح به خلاف بودن فتوا پیدا کنید می توانید آن را رها کنید.

بیان فتاواى مراجع معروف در جلسات عمومی [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : در جلساتی که به شرح و تبیین احکام مى‌پردازند، علیرغم این که حاضران در جلسه، مقلّد مراجع مختلف هستند، بیان فتواى یکى از مراجع محترم، بدون این که نام آن مرجع تقلید را برده شودبر گزار می گردد حال اگر کسانى که مقلّد آن مرجع تقلید نیستند، بدون توجّه به آن فتوا عمل کنند، آیا مسئولیّتى متوجّه گوینده مى‌باشد؟ راه جبرانش چگونه است؟

پاسخ : در چنین جلساتى، که مقلّدین مراجع مختلف وجود دارند، لازم است فتاواى مراجع معروف را، اگر با هم تفاوتى دارد، تبیین کند؛ در غیر این صورت مسئولیّت دارد

اعتماد به گفته های کسی که احکام را بازگویی می کند [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : آیا مى‌توان به احکامى که توسّط خانم جلسه‌ای ها بیان مى‌شود، عمل کرد؟

پاسخ : هر گاه افراد آگاهى باشند، و رعایت احتیاط را در نقل مسائل بنمایند، مانعى ندارد.

جاهل قاصر و مقصر در شرایط کنونی [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : با عنایت به اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در تمامی نقاط ایران رسانه هایی مثل صدا و سیما وجود داشته و همچنین با توجه به حضور روحانیت در اقصی نقاط ایران و دسترسی به رساله احکام عملیه مراجع و امکان ارتباط تلفنی حتی با برخی مراجع عظام تقلید از نقاط مختلف ایران و همچنین وجود سایت های اینترنتی مراجع عظام تقلید وجود دارد، در شرایط کنونی تعریف جاهل قاصر و جاهل مقصر چیست؟

پاسخ : جاهل قاصر ممکن است در کنار حوزه های علمیه هم وجود داشته باشد و آن کسی است که مسئله ای را اشتباه فهمیده یا اصلاً به ذهنش نمی آمده که چنین مسئله ای وجود داشته باشد یا اهل مطالعه بوده و در مطالعه به خطا رفته، همه اینها جاهل قاصر هستند.

فراگیری مسائل دینی از غیر عالم دینی [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : آیا مى شود به حرف مردم، که هر کس در مورد مطالب دینى نظرى مى دهد، گوش داد، و طبق آن عمل کرد؟

پاسخ : مسائل دینى را باید از مجتهدین و علماى دین فرا گرفت.

جایگزینی مفهوم [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : باتوجه به اینکه ازلحاظ منطقی مسوولیت کیفری واعمال مجازات برمبنای قوه تشخیص فرد می باشد وصرف رسیدن به یک سن خاص ویا بلوغ جنسی وجسمی که در اکثر موارد ممکن است با رشد عقلی وقدرت تشخیص مسایل همراه نباشد نمی تواند مبنای مسوولیت فرد قرار گیرد نظر شما در مورد پذیرش مفهومی به نام”رشد کیفری”- به معنای رسیدن به آن اندازه از رشد عقلی که فرد قادر به درک صحیح امر ونهی شارع(یاقانونگذار) باشد- به جای مفهوم بلوغ چیست؟

پاسخ : از نظر ما بلوغ مراحل مختلفی دارد کسی ممکن است در سن و سال معینی بلوغ برای انجام وظائف عبادات و مانند آن داشته باشد ولی بلوغ جهت ازدواج ندارد ، یا هر دو را دارد ولی بلوغ در جهت اقتصادی ندارد یا هر سه را دارد ولی بلوغ کیفری ندارد، این جهات قابل تفکیک هستند ولی روی حساب.

اعتبار سن خاص در بلوغ [راه های دستیابی به فتوای مرجع ]

پرسش : آیا در بلوغ، سنّ خاصّى را معتبر مى دانید؟ بر فرض اعتبار سنّ خاص، آیا معیار شناسنامه افراد است، یا از طرق دیگر نیز مى توان آن را احراز کرد؟

پاسخ : در بلوغ سنّ خاصّى معتبر است، و باید از طرق معتبر اثبات شود. البتّه بلوغ علائم دیگرى نیز دارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

ویژه نامه احکام تقلید و بلوغ[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]