خمس فیش حج و عمره

خمس فيش حج

پرسش 68 . آيا به پولى كه براى ثبت نام حج واجب، به حساب ريخته مى شود (از درآمد همان سال) و سال هم بر آن مى گذرد، خمس تعلق مى گيرد؟

آيات عظام امام و فاضل: اگر حج بر او مستقر بوده و راه رفتن به حج، جز با ثبت نام و واريز كردن پول به حساب ممكن نيست، خمس ندارد و در غير اين صورت، بايد خمس آن را بپردازد.

آيات عظام بهجت، صافى و مكارم: خمس ندارد.[2]

آيات عظام تبريزى و وحيد: خمس دارد.[3]

آيه اللّه خامنه اى: مبلغ واريز شده، اگر به عنوان قيمت يا اجرت سفر حج بر اساس قرارداد منعقده با سازمان حج و زيارت باشد، خمس ندارد.[4]

آيه اللّه سيستانى: چنانچه رفتن به حج از راه ديگرى (بدون زحمت) ممكن نباشد، خمس ندارد.[5]

آيه اللّه نورى: چنانچه از درآمد آن سالى است كه در آن مستطيع شده، خمس ندارد.[6]

خمس فيش عمره

پرسش 69 . كسانى كه قصد تشرف به حج و عمره دارند، براى حفظ نوبت بايد مبلغ مقررى را به بانك بسپارند كه اين مبلغ مطابق قرارداد مضاربه است و سودى نيز به آن تعلق مى گيرد. زمانى كه نوبت تشرف آنان فرا مى رسد، اصل پول و سود را دريافت و به سازمان حج و زيارت مى سپارند و به عمره و حج مشرف مى شوند و چنانچه كسى اين پول را به بانك نسپارد، نوبتى براى تشرف او منظور نخواهد شد؛ آيا در اين فرض به اصل پول و سود آن خمس تعلق مى گيرد؟

همه مراجع (به جز بهجت و مكارم): اگر در سال سپرده گذارى پول به بانك (همان سال خمسى) به حج مشرف شود، خمس ندارد؛ ولى اگر نوبت حج پس از آن سال است، به اصل پول و سود آن خمس تعلق مى گيرد.[7]

آيه اللّه بهجت: اگر براى رفتن به حج و عمره چاره اى جز سپرده گذارى و ثبت نام ندارد، به آن خمس تعلق نمى گيرد.[8]

آيه اللّه مكارم: اگر پول سپرده گذارى از درآمد سالى باشد كه نام نويسى كرده، خمس ندارد (نه اصل و نه سود آن).[9]

تبصره. حكم ياد شده در صورتى است كه شخص با بانك قرارداد شرعى (مانند مضاربه و…) انجام دهد.

• 1-امام، استفتائات، ج 1، س 43؛ فاضل، جامع المسائل، ج 2، س 493.
• 2-مكارم، استفتائات، ج 2، س 541؛ صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 700؛ دفتر: بهجت.
• 3-تبريزى، استفتائات، س 873؛ دفتر: وحيد.
• 4-خامنه اى، اجوبة، س 972.
• 5-دفتر: سيستانى.
• 6-نورى، استفتائات، ج 2، س 324.
• 7-دفتر: همه مراجع.
• 8-دفتر: بهجت.
• 9-استفتائات، ج 3، س 336. (احكام خمس،پرسمان).

---

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

س42: آیا به پولی که برای هزینه حج یا عمره کنار گذاشته شده، خمس تعلّق می‌گیرد؟

ج) اگر از درآمدِ کاری بين سال باشد و تا سر سال خمسی هزينه نشده باشد، پرداخت خمس آن واجب است.

س184: آیا قرضی که برای حج تمتع گرفته می‏‌شود باید خمس آن داده شده باشد و بعد از پرداخت خمس، باقی‌مانده آن برای مخارج حج پرداخت شود؟

ج) در فرض سؤال مالی که قرض گرفته می‏‌شود خمس ندارد، مگر آن مقدار از اقساط آن كه تا سر سال خمسی پرداخت شده باشد و آن مال صرف در مؤونه نشده باشد.

 

س142: شخصی برای رفتن به حج استحبابی مبلغی را به حساب سازمان حج واریز کرده، ولی قبل از تشرف به زیارت خانه خدا، فوت نموده است، این مبلغ چه حکمی دارد؟ آیا مصرف کردن آن در نیابت از حج میت واجب است؟ آیا خمس به آن تعلّق می‏‌‌گیرد؟

ج) فيش حج که در قبال مبلغی که به حساب سازمان حج واريز کرده، دريافت نموده، به قيمت فعلی‏‌اش از ترکه ميت محسوب می‏‌‌شود، و ميت اگر حج برذمّه ندارد و وصيت به حج هم نکرده، صرف آن در حج نيابی برای ميت واجب نيست، و خمس آن اگر پرداخت نشده‏ باشد، در فرض سؤال واجب است پرداخت شود.

 

س41: اخیراً طی توافقی که سازمان حج و زیارت با بانک ملی ایران بعمل آورده، متقاضیانِ حج تمتع با مراجعه به بانک، مبلغ یک میلیون تومان به صورت قرارداد مضاربه‌ای به نام خود به حسابی در بانک ملی واریز نموده، فیش آن را دریافت می‌دارند، این پول تا هنگام تشرف به نام واریز کننده و در حساب شخصی او باقی می‌ماند و طبق قرارداد مکتوب مبلغی به دارنده حساب در پایان هر سال منفعت مضاربه تعلّق می‌گیرد. سازمان حج و زیارت فقط برای کسانی که زودتر ثبت نام کرده‌اند اولویت قائل شده و پس از حدود سه سال نوبت اشخاص را اعلام و در صورت تمایل آنها را به حج اعزام می‌دارد. زمان اعزام که فرا رسید واریز کننده، پولی را که در حساب مضاربه‌ای خود دارد از بانک اخذ و همراه با مانده هزینه‌‌ها به حساب حج و زیارت واریز می‌نماید و سپس به حج مشرف می‌شود. حال خواهشمند است با عنایت به اینکه قرارداد مذکور به صورت کتبی بوده و شفاهی گفتگویی بین صاحب پول و بانک رد و بدل نمی‌‌شود. بفرمایید مبلغ درصدی که صاحب مال به عنوان منفعت مضاربه دریافت می‌کند چه صورتی دارد؟

ج) عمليات بانکی به صورت قرارداد کتبی به نحو فوق‌الاشاره بی‌اشکال است و سود حاصله از معامله‌‌ی مضاربه‌ای برای سپرده‌‌گذار حلال است، و اصل سپرده اگر از درآمد کسب غير مخمّس بوده خمس دارد، و سود حاصله اگر پيش از سال عزيمت به سفر حج قابل وصول نبوده، جزو درآمد سال وصول محسوب است، که اگر در همان سال هزينه سفر حج شود خمس ندارد.

اجوبه الاستفتائات.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

---

 

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

خمس فیش ثبت نامی حج عمره

پرسش :حضرت آیت الله من دانشجو هستم و امسال ان شاالله به سفر عمره مشرف می شوم. با توجه به اینکه از تاریخ ثبت نام من برای عمره ۳ سال می گذرد آیا خمس به این فیش تعلق می گیرد؟ و آیا به سود متعلقه هم خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ :اگر از پولی که خمس آن داده شده و یا در بین سال جمع شده ثبت نام کرده اید خمس ندارد.استفتائات.

خمس مبالغ ثبت نامی حج

پرسش :شخصی برای حج ثبت نام کرده وچندسال درنوبت بوده آیا برای پول او خمس شامل میشود؟

پاسخ :در صورتیکه از درآمد همان سال نام نویسی بوده، خمس ندارد.

تعلق خمس به سود سپرده های حج

پرسش :در سالهاى اخیر بانک به سپرده هاى مربوط به حجّ و عمره سود مى دهد. لطفاً بفرمایید:
الف) گرفتن این سودها چه حکمى دارد؟
ب) آیا به سودهاى مذکور که سال خمسى بر آن مى گذرد خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ :با توجّه به این که قراردادى بین مردم و سازمان حج در مورد سود منعقد نشده، و آنها با میل خود آن را مى پردازند اشکالى ندارد. و هرگاه سود را جزء هزینه حج به حساب آورند، خمس نیز به آن تعلّق نمى گیرد. استفتائات.

روش محاسبه خمس هزينه حج و عمره كسانى كه سال خمسى دارند : چنانچه بين سال خمسى براى حج يا عمره ثبت نام كرده اصل پول و سود آن خمس ندارد.
. روش محاسبه خمس هزينه حج و عمره كسانى كه سال خمسى ندارند : كسانى كه سال خمسى ندارند و داراى سرمايه‌اى هستند كه خمس آن را نپرداخته‌اند، بايد خمس پولى را كه براى حج يا عمره هزينه كرده‌اند و خمس سود آن را بپردازند.
. روش محاسبه خمس هزينه حج و عمره كارمندان و كارگرانى كه سال خمسى ندارند و زمان اوّلين دريافت حقوق را به ياد دارند: اگر زمان اوّلين دريافت حقوق را به‌ياد دارد سال خمسى بر اساس زمان دريافت اوّلين حقوق روشن مى‌شود؛ چنانچه بر مبالغى كه هزينه شده سال خمسى گذشته به اصل وسودآن خمس تعلّق مى‌گيرد.
. روش محاسبه خمس هزينه حج و عمره كارمندان و كارگرانى كه سال خمسى ندارند و زمان دريافت اوّلين حقوق را به ياد ندارد: اگر زمان دريافت اوّلين حقوق را به‌ياد ندارند و از درآمد يازده ماه منتهى به ثبت نام هزينه كرده است (يعنى دوازده ماه تمام از زمان دريافت حقوق نگذشته باشد)به اصل وسودآن خمس تعلّق نمى‌گيرد واگر از ذخيره قبل از آن بوده، اصل و سود آن خمس دارد.احکام ویژه ( 600 مسئله كثير الابتلاء) > خمس

مسأله 734ـ هرگاه شخصى هزینه حجّ دیگرى را بپردازد، و باذل اهل وجوهات شرعیّه نباشد، چنانچه یقین به وجود خمس در پول مزبور نباشد حجّ او اشکالى ندارد، و اگر یقین به وجود خمس در آن دارد، لازم است خمس آن را بپردازد.

مسأله 735ـ هرگاه کسى بدون این که خمس مال خود را بپردازد به عمره یا حج برود، و پس از بازگشت متوجّه خطاى خود شود، حج یا عمره او صحیح است، ولى در اوّلین فرصت اقدام به پاکسازى اموال خود کند.

مسأله 736ـ شخصى که حساب خمسى ندارد هرگاه بخواهد به حج مشرّف شود باید به اموال خود رسیدگى کند. چنانچه تاریخ اوّلین درآمدش را بداند، آنچه از اموال و دارایى ها که بر مبناى اوّلین در آمد، سال بر آن گذشته خمس دارد، و اگر تاریخ اوّلین درآمد را نداند، آنچه در طول سال نزد او بوده خمس دارد، و آنچه مشکوک است خمس ندارد، و تخمیس لباس احرام کفایت نمى کند، بلکه باید تمام هزینه حج یا عمره تخمیس گردد. و بسیار بجاست که حجاج محترم از این فرصت الهى استفاده کرده و آنها که تا کنون تمام اموالشان را تخمیس نکرده اند خمس آن را بپردازند تا هم به وظیفه واجب خویش عمل کنند و هم مشمول برکات الهى شوند.

---

آيت الله شبيري زنجاني

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی شبیری زنجانی.

 

 

*- ويژه نامه احكام خمس