تغییر رای مردم و حکومت اسلامی

تغییر رای مردم و حکومت اسلامی
اگر حكومت و حاكميت اسلامى خواست مردم است؛ چنانچه رأى مردم عوض شد، حاكميت اسلامى چه جايگاهى پيدا مى كند؟
بر اساس آيات و روايات متعدّد، مشروعيت حكومت و حاكم اسلامى ـ اعم از امام معصوم يا نايب او مانند ولى فقيه در عصر غيبت ـ وابسته به رأى مردم نيست؛ بلكه رأى، رضايت، كمك و همدلى مردم، باعث به وجود آمدن و تحقق عينى حكومت اسلامى مى شود.
حضرت امير (علیه السلام) مى فرمايد: «لولا حضور الحاضر و قيام الحجة بوجود الناصر … لالقيت حبلها على غاربها»؛ «اگر حضور بيعت كنندگان نبود و با وجود ياوران، حجّت بر من تمام نمى شد … رشته كار [ حكومت] را از دست مى گذاشتم»[112].
همچنين مى فرمايد: «لا رأى لمن لا يطاع»؛ «كسى كه فرمانش پيروى نمى شود، رأيى ندارد».[113]
اين سخنان همگى بيانگر نقش مردم در پيدايش، تثبيت و كارآمدى حكومت الهى ـ خواه حكومت رسول الله (صلی الله علیه وآله) و امامان معصوم (علیهم السلام) و خواه حكومت فقيه در زمان غيبت ـ است.
حكومت اسلامى بر اراده تشريعى الهى استوار است و رأى خدا در همه جا مطاع بوده و اعتبار رأى مردم تا وقتى است كه با دين تنافى نداشته باشد. بنابراين «مقبوليت مردمى» با «مشروعيت الهى» نه تلازمى دارد و نه تنافى. در عين حال حاكم دينى حق استفاده از زور براى تحميل حاكميت خويش را ندارد. اگر نفوذ كلمه ولى فقيه از دست برود، مشروعيتش از دست نمى رود؛ بلكه تحقق حاكميت با مشكل مواجه مى گردد. بحمد الله اين فرض در زمان ما واقع نشده است.
در هر صورت بعد از تشكيل حكومت اسلامى ـ اگر خداى ناكرده ـ اكثريت مردم ديگر تمايلى به ادامه حكومت نداشته باشند؛ باز هم حفظ آن بر همه ـ حتى اقليت ـ واجب است؛ زيرا حكومت اسلامى همچنان داراى مشروعيت است. از اين رو بايد تمامى امكانات و ابزارها و زمينه هاى فراهم سازى مقبوليت مردمى را براى كارآمدى حكومت اسلامى و تثبيت، دوام و استمرار آن به كار گرفت. همچنين بايد ريشه هاى نارضايتى مردم را شناسايى كرد و در صدد حل آن برآمد. اگر اين امر محقق نشد و حكومت اسلامى نتوانست حد نصاب مقبوليت را ـ كه براى ادامه حفظ و بقاى حكومت لازم است ـ به دست آورد و ادامه حكومت منجر به كشتار، خونريزى و خلاصه مفسده عظيمى باشد ـ به گونه اى كه موجب رضايت شارع نباشد ـ تكليف ساقط مى شود.
[112]. نهج البلاغه، خطبه سوم.
[113]. همان، خطبه 27.
منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسمان، پرسش ها و پاسخ ها «ولایت فقیه و جمهوری اسلامی ایران .»
ویژه نامه احکام جامع سایت هدانا