انتظار چگونه مى تواند نقش اجتماعى داشته باشد؟

پرسش: انتظار چگونه مى تواند نقش اجتماعى داشته باشد؟

پاسخ:

مهدويت نيز مانند ساير عقايد اسلامى نقش عملى خود را داشته و اگر تأثير آن از ساير عقايد اسلامى بيشتر نبوده كمتر نمى باشد مهدويّت نقش موجود اسلام را در عمل حفظ كرده است و از اين كه بر مسلمانان ياس و نااميدى مسلط شود جلوگيرى مى كند و ضامن بقاى نقش عملى اسلام است.

اين نهاد اسلامى هميشه نقش اسلام را بيشتر در عمل خواهان بوده و مسلمانان را به پياده شدن نقش اساسى و كلى اسلام اميدوار ساخته و بر خلاف آنان كه نقش اسلام را پايان يافته گرفته اند، مهدويّت آن را هم چنان در آغاز كار و در بين راه مى داند و اسلام را بيش از آنكه دين چهارده قرن پيش باشد دين حال و آينده و قرنهاى بعد و چهارده قرن بعد هم اگر جهان ادامه يابد، مى داند.

پس نقش عملى مهدويّت در پاسدارى از اسلام و نقش عملى اسلام موجود و گسترش و توسعه آن بسيار حساس و قابل توجه است و اين انديشه و عقيده اى است كه مسلمان را از اينكه عمر اسلام را تمام بداند و تسليم كفار و مكتبهاى الحاد و كفر شود يا جهان را از اسلام بى نياز بشمارد مصونيّت مى بخشد. ايمان مسلمانان به اينكه اين دين بايد پيش برود و جهانگير شود و دنيا را به زير پرچم توحيد در آورد، آنها را در برابر امواج حوادث ثبات بخشيد و در مقابل دشمنان پايدارى و استقامت داد، به گونه اى كه مسلمانان صدر اسلام گوشه گيرى و انزوا و ترك مداخله در امور را شعار خود نساختند و اين ايمان به آينده مشوق و محرّك آنها به جهاد و تلاش بيشتر بود. (امامت و مهدويت ج 2- اصالت مهدويت، آيه‏الله لطف الله صافى گلپايگانى)

همچنين عقيده به ظهور حضرت مهدى (ع) نشاط و تلاش ايجاد مى كندو سستى و نااميدى و كسالت را از بين مى‏برد. حركت‏هاى اصلاحگرانه و اسلام خواهانه را تشويق مى‏كند، و جانهاى شورنده، بر استكبار و استضعاف را تقويت مى‏نمايد. [دين‏] اسلام هنوز به‏كمال اهداف خويش نرسيده و به مرحله تحقّق همه آرمان‏هايى كه براى جامه عمل پوشاندن به آنها، آمده است، دست نيافته، آينده از آن اسلام است و ناگزير بايد روزى فرا برسد كه اسلام عزيز بر همه گيتى حكمروا باشد و همه ستمگرى‏ها و حقّ كشى‏ها را از بين ببرد.

بر اين اساس، انتظار همه گاه جنبش آفرين، سرچشمه قيام و مقاومت و ايثار و حركت مى‏باشد و حالت فرسايشى و سست كنندگى ندارد زيرا منتظر مى‏تواند با تلاش و زمينه سازى خود، فرج و گشايش را نزديك كند و امكانات و بسترهاى فرهنگى، نظامى، سياسى و اجتماعى آن را فراهم سازد.

نقطه شكوفايى و اوج اين تفكّر (انتظار مثبت)، در عصر پيروزى انقلاب اسلامى ايران نمودار گشت و دوران تاريك و پر از ظلم و فساد رژيم پهلوى را از صفحه تاريخ محو كرد. آگاهى فزون‏تر علما و عموم شيعيان، زمينه را براى ظهور و بروز آثار و پيام‏هاى اصلى انتظار فراهم ساخت و آن عبارت بود از: عدم پذيرش نظام فاسد حكومتى، عدم تحمل ظلم و ستم فراوان و دين‏ستيزى آشكار و تشكيل حكومت دينى در راستاى تعميق بخشى به انديشه مهدويت. پس «انتظار ظهور مهدى موعود» منشأ خمودگى و ركود جوامع اسلامى نيست و عدم تحقّق آن تا امروز، موجب دلسردى و يأس نمى‏شود زيرا در روايات متعددى بيان شده است كه دوران غيبت، دوره امتحان و آزمايش مردم است. بايد تلاش كرد تا با تقويت باورها و اعتقادات در مقابل سختى‏هاى زمان غيبت، مقاومت كرد و در عين حال، خود را براى ظهور و شركت در قيام امام مهدى (عج) آماده ساخت.

مهمتر از همه انتظار وحدت وهمدلى زيادى ميان باورداران به مهدى موعود به وجود مى آورد وودر جامعه اسلامى و دينى انسجام و يكپارچگى ايجاد مى كند. اين اعتقاد مى تواند دشمنى ها واختلافات را از بين ببرد و دوستى ها را جايگزين آن سازد.

در نهايت انتظار، در پاكسازى اجتماع از آلودگى ها نقش مهمى ايفا مى كند و آن را به سمت تقوا، عدالت، اخلاق وايمان سوق مى دهد.

به طور خلاصه مؤلّفه‏هاى زير را مى‏توان از «انتظار» برداشت كرد:

1 تلاش و كوشش براى پيشرفت و ترقّى

2 اصلاح‏طلبى و اميد به زندگى بهتر (گشايش در امور)

3 نفى وضع موجود (ظلم و بى‏عدالتى، فساد و تباهى)

4 طرد و عدم پذيرش حكومت‏هاى سياسى (نامشروع دانستن آنها)

5 قيام و انقلاب و نهضت مداوم و فعّال

6 ضرورت تشكيل حكومت‏هاى دينى و مشروع

7 عدم انقياد و سازش در برابر جبّاران و مفسدان و…(1).

(1) براى مطالعه بيشتر ر. ك: رحيم كارگر، مقاله انقلاب و انتظار، فصلنامه انتظار، ش 2، ص. 130

پرسمان