یک کلمه از حمد و سوره را اشتباه بخواند

[اگر یکی از کلمات حمد یا سوره را نداند]

مسأله 1000 اگر یکی از کلمات حمد یا سوره را نداند (1) یا عمداً آن را نگوید (2) یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید، مثلًا به جای «ض» «ظ» بگوید (3) یا جایی که باید بدون زیر و زبر خوانده شود، زیر و زبر بدهد (4)، یا تشدید را نگوید نماز او باطل است (5).

(1) (زنجانی:) اگر یکی از کلمات حمد را نداند یا شک داشته باشد..

(2) (سیستانی:) اگر یکی از کلمات حمد یا سوره را عمداً یا از روی جهل تقصیری نگوید..

(3) (بهجت:) به طوری که در زبان عربی بگویند آن حرف را تلفّظ نکرده و موافق هیچ یک از قرائت های هفتگانه نباشد..

(4) (سیستانی:) مثلًا به جای «ض» «ذ یا ز» بگوید یا زیر و زبر حروف را رعایت نکند به گونه ای که غلط شمرده شود..

(5) (بهجت:) بنا بر احتیاط.

(مکارم:) مسأله هر گاه یکی از کلمات حمد یا سوره یا ذکرهای دیگر نماز را نداند یا زیر و زبر آن را غلط بخواند یا حرفی را به حرف دیگری تبدیل کند مثلًا به جای «ض» «ز» بگوید به طوری که از نظر لغت عرب غلط باشد، نماز او باطل است.

[اگر انسان کلمه ای را صحیح بداند]

مسأله 1001 اگر انسان کلمه ای را (1) صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده لازم نیست دوباره نماز را بخواند (2) و یا اگر وقت گذشته قضا نماید. این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) که یاد گرفته..

(2) (خوئی، سیستانی، تبریزی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(اراکی، گلپایگانی، صافی:) باید دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.

(نوری:) احتیاط واجب آن است که آن را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نماید.

(زنجانی:) بنا بر احتیاط مستحب ّ دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نماید.

(مکارم:) مسأله هر گاه کلمه یا تلفّظ آیه یا ذکری را صحیح می دانسته و مدّتی در نمازها خوانده و بعد می فهمد غلط بوده نمازش اعاده ندارد هر چند احتیاط مستحب اعاده یا قضای آن است.

(فاضل:) مسأله اگر اطمینان داشته باشد که حمد و سوره و اذکار واجب نماز را به صورت صحیح می خواند و بعد متوجه شود که غلط بوده نمازهایی را که خوانده صحیح است و قضا ندارد هر چند احتیاط مستحب آن است که قضا کند امّا اگر احتمال غلط بودن حمد و سوره و سایر اذکار واجب نماز را می داده و سهل انگاری کرده و نماز خوانده و بعد متوجه شود که غلط بوده نمی تواند به نمازهایی که خوانده اکتفا کند. و اگر به جهت لهجه خاصی که دارد نتواند نماز خود را به صورت عربی صحیح بخواند به همان مقدار که قدرت دارد بخواند و صحیح است.

[ اگر زیر و زبر کلمه ای را نداند]

مسأله 1002 اگر زیر و زبر کلمه ای را نداند (1) باید یاد بگیرد (ولی اگر کلمه ای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز اگر (2) نداند مثلًا کلمه ای به «س» است یا به «ص» باید یاد بگیرد (3)) و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند (4)، مثل آن که در ما ما لا «اهدِنَا الصِّراطَ المُستَقِیم َ» مستقیم را (5) یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است (6) مگر آن که هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.

(1) (خوئی، گلپایگانی، تبریزی، صافی، زنجانی:) یا نداند مثلًا کلمه ای به «س» است یا به «ص»..

(2) (بهجت:) ولی اگر..

(3) – [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: گلپایگانی، خوئی، زنجانی، صافی و تبریزی نیست]

(4) (فاضل:) که یکی از آن دو غلط و داخل در کلام زائد است..

(5) (خوئی:) صراط را..

(6) (اراکی، گلپایگانی، صافی، فاضل:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(خوئی، تبریزی:) ولی اگر آن کلمه ای را که دو جور خوانده از اذکار باشد و غلط خواندنش از ذکر بودن خارجش نکند، نمازش صحیح است.

(زنجانی:) مگر کلمه به هر دو نحو عربی صحیح باشد و یکی از آنها را به قصد ذکر بگوید.

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1000.

(سیستانی:) مسأله اگر زیر و زبر کلمه ای را نداند، یا نداند مثلًا کلمه ای به «ه» است یا به «ح»، باید وظیفه خود را به نحوی انجام دهد، مثلًا یاد بگیرد و یا به جماعت بخواند یا آن را دو جور یا بیشتر بخواند که یقین کند صحیح آن را خوانده است ولی در این صورت نماز او بر فرضی صحیح است که آن جمله غلط باز هم قرآن یا ذکر به حساب بیاید.

[اگر در کلمه ای واو باشد]

مسأله 1003 اگر (1) در کلمه ای «واو» باشد و حرف قبل از «واو» در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از «واو» در آن کلمه همزه «ء» باشد مثل کلمه «سوء» بهتر است (2) آن واو را، مدّ بدهد یعنی آن را بکشد و هم چنین اگر در کلمه ای «الف» باشد (و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد (3)) و حرف بعد از «الف» در آن کلمه همزه باشد مثل «جاءَ» بهتر است (4) «الف» آن را بکشد و نیز اگر در کلمه ای «ی» باشد و حرف پیش از «ی» در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از «ی» در آن کلمه همزه باشد مثل «جی ء» بهتر آن است (5) «ی» را با مدّ بخواند و اگر بعد از این «واو» و «الف» و «ی»، به جای همزه «ء» حرفی باشد که ساکن است یعنی زیر و زبر و پیش ندارد باز هم بهتر آن است این سه حرف را (6) با مدّ بخواند (7)، مثلًا در أن أن لا «وَ لَا الضّالِّین َ» که بعد از «الف» حرف لام ساکن است، بهتر آن است (8) «الف» آن را با مدّ بخواند (9).

(1) (بهجت:) رعایت مدّی که در یک کلمه واقع شده واجب است، یعنی اگر..

(سیستانی:) علمای تجوید گفته اند اگر.. (زنجانی:) بنا بر احتیاط مستحب اگر..

(2) (خوئی، گلپایگانی، اراکی، صافی، بهجت، سیستانی، نوری:) باید..

(تبریزی:) بنا بر احتیاط.. [عبارت «بهتر است» در رساله آیت اللّه زنجانی نیست]

(3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: گلپایگانی، زنجانی و صافی نیست]

(4) (اراکی، گلپایگانی، خوئی، سیستانی، بهجت، صافی، نوری:) باید..

[عبارت «بهتر است» در رساله آیات عظام: زنجانی و تبریزی نیست]

(5) (گلپایگانی، خوئی، اراکی، بهجت، صافی، سیستانی، نوری:) باید..

[عبارت «بهتر آن است» در رساله آیات عظام: زنجانی و تبریزی نیست]

(6) (خوئی، گلپایگانی، اراکی، بهجت، صافی، سیستانی، نوری:) باز هم باید این سه حرف را..

(زنجانی:) باز هم بنا بر احتیاط مستحب این سه حرف را..

(تبریزی:) باز هم این سه حرف را..

(7) (سیستانی:) ولی ظاهراً صحّت قرائت در این چنین موارد توقّف بر مدّ ندارد پس چنانچه به دستوری که گفته شد، رفتار نکند، باز هم نماز صحیح است. بلی، در مثل «وَ لَا الضّالِّین َ» که تحفّظ بر تشدید و الف توقّف بر مقداری مدّ دارد، باید به همان مقدار الف را مدّ بدهد.

(8) (اراکی، گلپایگانی، خوئی، بهجت، صافی، تبریزی، نوری:) باید..

[عبارت «بهتر آن است» در رساله آیت اللّه زنجانی نیست]

(9) (خوئی، گلپایگانی، صافی نوری:) و چنانچه به دستوری که گفته شد، رفتار نکند احتیاط واجب (گلپایگانی، صافی: احتیاط) آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

(تبریزی:) و چنانچه به دستوری که گفته شد رفتار نکند، بنا بر اظهر نماز صحیح است.

(زنجانی:) و چنانچه به دستوری که گفته شد رفتار نکند، بنا بر احتیاط مستحب نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

(مکارم:) مسأله لازم نیست آن چه را علمای تجوید برای بهتر خوانی قرآن ذکر کرده اند، رعایت کند بلکه لازم است طوری بخواند که بگویند عربی صحیح است هر چند رعایت دستورات تجوید بهتر است.

[مسأله 1004 در نماز وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید]

اشاره

مسأله 1004 احتیاط مستحب (1) آن است که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید (2) و معنی وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه ای را بگوید و بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد. مثلًا بگوید علی علی لا «الرَّحمن ِ الرَّحِیم ِ» و میم «الرحیم» را زیر بدهد و بعد قدری فاصله دهد و بگوید «مالِک ِ یَوم ِ الدِّین ِ»، و معنی وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمه ای را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند مثل آن که بگوید «الرَّحمن ِ الرَّحِیم ِ» و میم «الرحیم» را زیر ندهد و فوراً «مالِک ِ یَوم ِ الدِّین ِ» را بگوید.

(1) (اراکی، خوئی، نوری:) احتیاط واجب.. (گلپایگانی، صافی:) احتیاط..

(2) (فاضل:) أقوی این است که لازم نیست در نماز وقف به حرکت و وصل به سکون را مراعات نماید..

(بهجت:) وصل به سکون در نماز بنا بر اظهر جایز است و وقف غیر عمدی بر حرکت وضعاً صحیح است و اعاده ندارد و أحوط آن است که بدون عُذر، وقف به حرکت ننماید..

(مکارم:) مسأله احتیاط واجب آن است که در نماز وقف به حرکت ننماید و معنی وقف به حرکت آن است که زیر و زبر آخر کلمه را بگوید امّا بین آن کلمه و کلمه بعد فاصله دهد مثل این که بگوید اللّه ُ اکبرُ (و آخر آن را پیش دهد) امّا مدتی سکوت کند بعد بِسم ِ اللّه ِ را شروع نماید، ولی وصل به سکون مانعی ندارد هر چند ترک آن بهتر است، معنی وصل به سکون این است که آخر جمله را بدون زیر و زبر بخواند و بلا فاصله آیه یا کلمه بعد را بگوید.

مسأله اختصاصی

(بهجت:) مسأله 827 تنوین و نون ساکن اگر به کلمه ای که با یکی از حروف (ی، ر، م، ل، و، ن) شروع می شود برسد، واجب است که ادغام کند یعنی نون را به آن حرف تبدیل کند و با تشدید بگوید.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

 

قرائت امام جماعت

س۹.
الف) اگر قرائت امام جماعت صحیح نباشد، مثلا بجای کسره، فتحه بخواند، آیا اقتدا صحیح است ؟
ب) تکلیف نمازهائی که قبلا به ایشان اقتدا کرده ایم، چیست؟
جواب:
الف) اگر قرائت امام جماعت ـ حتی نسبت به حرکات حروف ـ صحیح نباشد، اقتداء صحیح نیست.
ب) اگر نمی دانستید قرائت امام جماعت اشکال دارد یا اعتقاد داشتید اقتداء صحیح است، نمازهای گذشته صحیح است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای.

 

ويژه نامه احكام نماز 

• غلط خواندن حمد و سوره نماز
• بلند یا آهسته خواندن نماز
• تغییر سوره و خواندن سوره دیگر در نماز
• روز جمعه در نماز چه سوره ای مستحب است
• نخواندن سوره در نماز مستحبی
• شنیدن آیه سجده واجب در نماز