گفتن اذکار و انجام اعمال قبل امام جماعت
فهرست این نوشتار:
[مأموم نباید تکبیره الاحرام را پیش از امام بگوید]
مسأله 1467 مأموم نباید تکبیره الاحرام را پیش از امام بگوید (1) بلکه احتیاط واجب آن است که تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید (2).
(1) (مکارم:) ولی در ذکرهای دیگر مانع ندارد، هر چند احتیاط مستحب آن است که اگر صدای امام را بشنود پیش از او نگوید.
(2) (اراکی:) باید تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید.
(گلپایگانی، صافی:) احتیاط آن است که تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید.
(سیستانی:) احتیاط مستحب آن است که تا تکبیر امام تمام نشده، تکبیر نگوید.
[اگر مأموم پیش از امام عمداً هم سلام دهد]
مسأله 1468 اگر مأموم پیش از امام عمداً هم سلام دهد نمازش صحیح است.
(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1467.
(خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) مسأله اگر مأموم سهواً پیش از امام سلام دهد، نمازش صحیح است. و لازم نیست دوباره با امام سلام دهد. بلکه (خوئی، تبریزی: ظاهر این است که) اگر عمداً هم پیش از امام سلام دهد، (خوئی: در صورتی که از اوّل نماز قاصد نبوده) نمازش اشکال ندارد. (زنجانی: هر چند از اوّل ِ نماز قصد داشته باشد.) (گلپایگانی، صافی:) مسأله اگر مأموم سلام امام را بشنود، یا بداند چه وقت سلام می گوید احتیاط مستحب آن است که پیش از امام سلام نگوید و چنانچه عمداً یا سهواً پیش از امام سلام دهد، نمازش صحیح است و لازم نیست دوباره با امام سلام دهد.
(بهجت:) مسأله اگر مأموم پیش از امام عمداً هم سلام دهد بنا بر اقوی نمازش صحیح است ولی احتیاط در این است که اگر عذری ندارد و می خواهد قبل از امام سلام دهد، قصد انفراد کند.
(فاضل:) مسأله اگر مأموم عمداً پیش از امام سلام دهد اشکال دارد (یعنی بنا بر احتیاط واجب به این نماز اکتفا نکند و نماز را اعاده کند.) ولی اگر نیت فرادی کند یا سهواً پیش از امام سلام دهد، نمازش صحیح است و لازم نیست دوباره سلام دهد.
(نوری:) مسأله اگر مأموم پیش از امام سهواً سلام دهد، نمازش صحیح است.
[اگر مأموم غیر از تکبیره الاحرام]
مسأله 1469 اگر مأموم غیر از تکبیره الاحرام و سلام (1) چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشکال ندارد (2). ولی اگر آنها را بشنود، یا بداند امام چه وقت می گوید، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام نگوید.
(1) (بهجت:) که حکم آن گذشت..
گلپایگانی، سیستانی، (صافی، زنجانی:) اگر مأموم غیر از تکبیره الاحرام..
(2) (بهجت:) ولی مستحب آن است که پیش از امام نگوید. [پایان مسأله] (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1467.
[انجام عمل قبل از امام جماعت]
مسأله 1470 مأموم باید غیر از آن چه در نماز خوانده می شود (1)، کارهای دیگر آن، مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام به جا آورد (2). و اگر عمداً پیش از امام یا مدتی بعد از امام (3) انجام دهد (4)، معصیت کرده (5) ولی نمازش صحیح است امّا اگر (6) در دو رکن پشت سر هم از امام جلو یا عقب بیفتد بنا بر احتیاط واجب باید نماز را تمام کند و دوباره بخواند اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود.
(1) (بهجت:) و حکم آن گفته شد..
(2) (بهجت:) و نباید پیش از امام انجام دهد؛ و هم چنین نباید زیاد از امام عقب بماند به طوری که مثلًا امام از رکوع برخیزد ولی مأموم هنوز به رکوع نرفته باشد؛ و احتیاط در این است که با امام هم انجام ندهد بلکه کمی بعد از امام انجام دهد. ولی اگر پیش از امام مشغول افعال نماز شود، یا این که از او زیاد عقب بماند چنانچه تکبیره الإحرام را بعد از امام گفته و جماعت منعقد شده باشد نمازش بنا بر اقوی صحیح است ولی معصیت کرده است و اگر این مخالفت در نماز، زیاد واقع شود، مخصوصاً اگر در چند رکن انجام بگیرد، ممکن است از نماز جماعت خارج شود، ولی اصل نماز صحیح است.
(3) (سیستانی:) به نحوی که متابعت صدق نکند..
(4) (خوئی، سیستانی، تبریزی:) جماعتش باطل می شود ولی اگر به وظیفه منفرد عمل نماید، نمازش صحیح است (سیستانی: به تفصیلی که در مسأله [1423] گذشت). [پایان مسأله] (زنجانی:) نمازش فرادی می شود و باید به وظیفه فرادی عمل نماید. [پایان مسأله] (صافی:) اگر چه معصیت کرده، ولی نماز و جماعتش صحیح است و احتیاط آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند. بلی اگر عمداً قبل از تمام شدن قرائت امام رکوع کند نمازش باطل می شود. [پایان مسأله]
(5) (گلپایگانی، اراکی:) و احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کند و دو باره بخواند. [پایان مسأله] (فاضل:) اگر عمداً پیش از امام یا با تأخیر زیاد بعد از امام انجام دهد معصیت کرده و احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند. [پایان مسأله]
(6) (نوری:) اما اگر در حال قرائت امام به رکوع رود، نمازش باطل می شود و نیز اگر..
(مکارم:) مسأله مأموم باید کارهای نماز را مانند رکوع و سجود جلوتر از امام انجام ندهد، بلکه همراه امام یا کمی بعد از او به جا آورد.
مسائل اختصاصی
(بهجت:) مسأله 1189 اگر مأموم عمداً زودتر از امام سر از رکوع بردارد، باید بایستد تا امام سر از رکوع بردارد و اگر به قصد متابعت، دوباره به رکوع برگردد، نمازش باطل است.
(بهجت:) مسأله 1190 اگر مأموم عمداً در غیر رکعت اوّل خودش، زودتر از امام به رکوع برود، باید صبر کند تا امام به او برسد و با او رکوع را تمام کند و برگشتن، جایز نیست. و در صورتی که تمام قرائت امام را درک کرده باشد، نماز او صحیح است و اگر به حالت ایستاده برگشت و با امام دوباره رکوع کرد، نمازش باطل است، و اگر دوباره رکوع نکرد، نماز و جماعتش صحیح است، اگر چه معصیت کرده است.
(بهجت:) مسأله 1192 اگر مأموم سهواً قبل از امام سر از رکوع برداشت در حالی که ذکر واجب را نگفته بود، باید به قصد متابعت به رکوع برگردد و ذکر را بگوید؛ ولی اگر دید که نمی تواند به رکوع امام برسد و امام زود سر برمی دارد، به رکوع برنگردد و به سبب نگفتن ذکر، نمازش باطل نیست.
[اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد]
مسأله 1471 اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشد، باید (1) به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است، نماز را باطل نمی کند (2) ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع برسد، امام سر بردارد نمازش باطل است (3).
(1) (سیستانی:) باید بنا بر احتیاط..
(زنجانی:) اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه اطمینان دارد که اگر برگردد در رکوع به امام می رسد، پس اگر بخواهد نماز جماعتش برقرار باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع نماز را باطل نمی کند..
(2) (سیستانی:) و اگر عمداً برنگردد جماعتش بنا بر احتیاط باطل می شود ولی نمازش صحیح است به تفصیلی که در مسأله [1423] گذشت، ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع امام برسد، امام سر بردارد، نمازش بنا بر احتیاط باطل است.
(3) (بهجت:) نمازش بنا بر أظهر باطل است. و هم چنین در حکم سهو است اگر فراموش کند که مأموم است و یا گمان کند که امام سر از رکوع برداشته، و یا هر عذری که موجب ترک متابعت شده باشد.
[ اگر اشتباهاً سر بر دارد]
مسأله 1472 اگر اشتباهاً سر بر دارد و ببیند امام در سجده است باید (1) به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، برای زیاد شدن دو سجده که رکن است نماز باطل نمی شود.
(1) (سیستانی:) باید بنا بر احتیاط..
(زنجانی:) مسأله اگر اشتباهاً سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است، چنانچه اطمینان دارد که اگر برگردد در سجده به امام می رسد، پس اگر بخواهد نماز جماعتش باقی باشد، باید به سجده برگردد و اگر در هر دو سجده یک رکعت هم این اتفاق بیفتد، نمازش باطل نمی شود.
[کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته]
مسأله 1473 کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته هر گاه به سجده برگردد (1) و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده (2) این اتفاق بیفتد، نماز باطل است (3).
(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) و معلوم شود امام قبلًا سر برداشته است، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد نمازش (سیستانی: بنا بر احتیاط) باطل است.
(2) (فاضل:) از یک رکعت..
(3) (زنجانی:) اگر در هر دو سجده یک رکعت این اتفاق بیفتد، به احتیاط واجب نماز را تمام کند و پس از آن دوباره به جا آورد.
[ اگر اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بردارد]
مسأله 1474 اگر اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بردارد و سهواً یا به خیال این که به امام نمی رسد، به رکوع یا سجده نرود، نمازش صحیح است (1).
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) جماعت و نمازش صحیح است. (زنجانی: هر چند معلوم شود که اگر برمی گشته به امام می رسیده است.)
[اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است]
مسأله 1475 اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این که سجده اول امام است، به قصد این که با امام سجده کند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده (1)، باید بنا بر احتیاط نماز را تمام کند و از سر بخواند. و اگر به خیال این که سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده، احتیاط آن است که نماز را فرادی تمام نماید اگر چه می تواند متابعت امام را بکند و به سجده رود و نماز را تمام کند.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (اراکی، فاضل:) سجده دوّم او حساب می شود و اگر به خیال این که سجده دوّم امام است به سجده رود و (فاضل: بعد از سر برداشتن از سجده) بفهمد سجده اوّل امام بوده، متابعت از امام جماعت به حساب می آید و باید بار دیگر با امام به سجده رود و در هر دو صورت احتیاط واجب آن است که نماز را به جماعت تمام کند و دوباره بخواند.
(گلپایگانی، خوئی، بهجت، سیستانی، تبریزی، صافی، زنجانی، نوری:) سجده دوّم او حساب می شود (بهجت: و نمازش صحیح است) و اگر به خیال این که سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجده اوّل امام بوده، باید به قصد این که با امام سجده کند تمام کند و دوباره با امام به سجده رود و در هر دو صورت بهتر آن است که نماز را به جماعت تمام کند و دو باره بخواند.
(زنجانی:) باید سجده را به قصد همراهی با امام تمام کند و دوباره با امام به سجده رود، و در هر صورت بنا بر احتیاط مستحب پس از تمام کردن نماز با جماعت، آن را دوباره بخواند.
(تبریزی:) باید به قصد سجده با امام، سجده را تمام کند و دوباره با امام به سجده رود.
(بهجت:) سجده اوّل او خواهد بود و بقیه نماز را با امام می خواند.
(گلپایگانی، صافی:) در هر دو صورت احتیاط واجب آن است..
(سیستانی:) در هر صورت بهتر آن است..
[ اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود]
مسأله 1476 اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر بر دارد به مقداری از قرائت امام می رسد (1)، چنانچه سر بردارد و با امام به رکوع رود نمازش صحیح است (2).
(1) (مکارم:) باید برگردد و قرائت امام را درک کند و با او به رکوع رود و هر گاه می داند به چیزی از قرائت امام نمی رسد، احتیاط واجب آن است که سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نماز را دوباره بخواند. در تمام مواردی که مأموم باید برگردد، اگر عمداً برنگردد، نمازش اشکال دارد.
(زنجانی:) باید برگردد و با امام به رکوع رود و نمازش صحیح است و اگر عمداً برنگردد، نمازش باطل است؛ و احتیاط استحبابی آن است که به نیت فرادی نماز را تمام کند.
(بهجت:) باید سر بردارد و با امام به رکوع رود و نمازش صحیح است.
(2) (گلپایگانی:) و اگر عمداً برنگردد، احتیاط واجب آن است که نماز را به جماعت تمام کند و دوباره بخواند. (اراکی:) و بنا بر احتیاط واجب در هر دو رکوع باید ذکر را بگوید.
(خوئی تبریزی، صافی:) و اگر عمداً برنگردد، نمازش باطل است.
(سیستانی:) و اگر عمداً برنگردد، صحت جماعتش محل اشکال است ولی نمازش صحیح است به تفصیلی که در مسأله [1423] گذشت.
(فاضل:) و اگر عمداً برنگردد و این باعث شود که مقداری از قرائت امام را درک نکند نمازش باطل است و بنا بر احتیاط مستحب در هر دو رکوع ذکر را بگوید لیکن احتیاط واجب آن است که در رکوع اوّل یک ذکر صغیر بیشتر نگوید.
[اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود]
مسأله 1477 اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمی رسد (1)، واجب است سر بردارد (2) و با امام نماز را تمام کند و نمازش صحیح است (اگر چه احوط استحبابی در این صورت اعاده نماز است (3)) و اگر سر برندارد تا امام برسد نمازش صحیح است.
این مسأله، در رساله آیت اللّه اراکی نیست.
(1) (گلپایگانی، صافی:) در صورتی که صبر کند تا امام به او برسد نمازش صحیح است و اگر به قصد این که با امام نماز بخواند، سر بردارد و با امام به رکوع رود احتیاط مستحب آن است که نماز را تمام کند و دوباره به جا آورد.
(خوئی، تبریزی:) اگر به قصد این که با امام نماز بخواند، سر بردارد و با امام به رکوع رود جماعت و نمازش صحیح است و اگر عمداً برنگردد، نمازش صحیح است و منفرد می شود.
(سیستانی:) لازم است ذکر رکوع را بگوید، و اگر گفتن ذکر موجب ترک متابعت امام در رکوع شود سر بردارد و با امام به رکوع رود و جماعت و نمازش صحیح است، و اگر عمداً برنگردد، صحت جماعتش محل اشکال است ولی نمازش صحیح است به تفصیلی که در مسأله [1423] گذشت.
(فاضل:) به احتیاط واجب باید صبر کند تا امام به او برسد و نمازش صحیح است.
(2) (بهجت:) باید سر بردارد.. (نوری:) احتیاط واجب آن است که سر بردارد..
(3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: نوری و بهجت نیست] (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1476.
(زنجانی:) مسأله اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر بردارد به چیزی از قرائت امام نمی رسد اگر به قصد این که با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به رکوع رود جماعت و نمازش صحیح است و اگر عمداً برنگردد، نمازش فرادی می شود؛ و در هر دو صورت، بنا بر احتیاط مستحب، پس از تمام شدن نماز، آن را دوباره بخواند.
[اگر پیش از امام به سجده رود]
مسأله 1478 اگر (1) پیش از امام به سجده رود، واجب است که سر بردارد و با امام به سجده رود و نمازش صحیح است اگر چه احتیاط استحبابی در این صورت اعاده نماز است. و اگر برنداشت نمازش صحیح است.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (اراکی:) اگر سهواً..
(خوئی، تبریزی:) مسأله اگر سهواً پیش از امام به سجده رود، اگر به قصد این که با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به سجده رود، جماعت و نمازش صحیح است و اگر عمداً برنگردد نمازش صحیح و منفرد می گردد.
(سیستانی:) لازم است ذکر سجود را بگوید و..
(زنجانی:) اگر عمداً برنگردد نمازش فرادی می گردد.
(سیستانی:) اگر عمداً برنگردد صحت جماعتش محل اشکال است ولی نمازش به تفصیلی که در مسأله [1423] گذشت صحیح است.
(گلپایگانی، فاضل، صافی:) مسأله اگر سهواً پیش از امام به سجده رود، در صورتی که صبر کند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است (گلپایگانی، صافی: و اگر به قصد این که با امام نماز بخواند، سر بردارد و با امام به سجده رود، احتیاط مستحب آن است که نماز را تمام کند و دوباره به جا آورد).
(بهجت:) مسأله اگر پیش از امام سهواً به سجده رود، باید سر بردارد و با امام به سجده رود و اگر برنداشت، نمازش صحیح است.
(نوری:) اگر پیش از امام به سجده رود، احتیاط واجب آن است که سر بردارد..
[ اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد]
مسأله 1479 اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، یا در رکعتی که تشهد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهد شود مأموم نباید قنوت و تشهد را بخواند ولی نمی تواند پیش از امام به رکوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد بلکه باید صبر کند (1) تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند.
(1) (فاضل، مکارم:) باید با علامت و اشاره ای به او حالی کند و اگر نشد، صبر کند..
مسائل اختصاصی
(بهجت:) مسأله 1201 در تحقق جماعت، فقط کافی است که مأموم نیّت اقتدا داشته باشد و نیّت امامت برای امام، معتبر نیست. و بدون نیّت او، جماعت از طرفین محقق می شود و احکام آن، از قبیل متابعت و شک، جاری است. امّا در استحقاق ثواب جماعت برای امام بدون نیّت، تأمّل است و در این صورت، أحوط برای امام این است که احکام جماعت را بر این نماز جاری نکند.
(بهجت:) مسأله 1202 صاحب مسجد و امام راتِب (امامی که برای امامت آن مسجد معیّن شده) و صاحب منزل یا مستأجر آن در صورت واجد شرایط بودن از دیگران در امامت برای جماعت مقدّم هستند و مستحب است کسی را که فقیه تر یا قرائتش از دیگران بهتر، یا مسن ّتر یا هاشمی است، امام جماعت قرار دهند.
(بهجت:) مسأله 1203 امام جماعت باید یک نفر باشد ولی اگر در بین نماز برای امام حادثه ای پیش آمد؛ مثل مُردن، بی هوشی، دیوانگی، حدث، مرض، جاری شدن خون از بینی، احتیاج به قضای حاجت و همین طور است اگر امام متوجّه شود که طهارت نداشته و یا نماز او شکسته بوده است؛ امام یا مأمومین می توانند دیگری را امام قرار دهند، خواه آن فرد از اعضای جماعت باشد و یا کسی باشد که ابتداءً می خواهد نماز بخواند.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
- نبود حائل و دیدن صف جلو و امام جماعت
- جهر و اخفات در نماز جماعت
- فاصله بین زن و مرد در نماز
- قیمت نماز و روزه استیجاری امسال
- تکرار نماز جماعت چه حکمی دارد
- اقتدا به امام جماعت نماز واجب و احتیاط
- جای ایستادن امام جماعت نسبت به ماموم
- ایستادن بچه نابالغ در صف نماز جماعت
- اقتدا به امام جماعت زودتر از صفهای جلو
متن های آبی نظر رهبری هست؟؟
سلام علیکم
نظر مرحوم امام خمینی قدس سره الشریف است.
وفقکم الله لکل الخیر