کسر ضرر و خسارت از خمس
فهرست این نوشتار:
کسر ضرر و خسارت از خمس
[جبران و کسر ضرر از خمس]
مسأله 1773 کسی که چند رشته کسب دارد مثلًا اجاره ملک می‌گیرد و خرید و فروش و زراعت هم می‌کند (1)، چنانچه در هر رشته کسبی که دارد سرمایه و دخل و خرج و حساب صندوق جداگانه دارد، باید منافع همان رشته را حساب کند و خمس آن را بدهد، و اگر در آن رشته ضرر کند از رشته دیگر جبران نمی‌شود (2) و اگر رشته‌های مختلف، در دخل و خرج و حساب صندوق، یکی باشند باید همه را آخر سال یک جا حساب کند و اگر نفع داشت خمس آن را بدهد.
(1) (اراکی): باید همه را آخر سال یک جا حساب کند و اگر نفع داشت خمس آن را بدهد. [پایان مسأله]
(بهجت): می‌تواند برای همه درآمدهای خود یک روز از سال را معین کند و آن را برای خود سال قرار دهد و آنچه از مخارج سالش زیاد آمد، خمس دهد. [پایان مسأله]
(نوری): باید عائدات خود را روی هم رفته کلًّا در نظر بگیرد و مخارج سالانه خود را نیز در نظر بگیرد و خمس آنچه را که در آخر سال از مخارج او زیاد می‌آید بدهد و اگر در یک رشته ضرر کند از رشته دیگر جبران می‌شود.
(فاضل): باید خمس آنچه را در آخر سال از مخارج او زیاد می‌آید بدهد و چنانچه از یک رشته نفع ببرد و از رشته دیگر ضرر کند، می‌تواند ضرر یکی را با نفع دیگری جبران نماید گرچه احتیاط در ترک آن است و نیز اگر دو تجارت داشته باشد می‌تواند ضرر یکی را با نفع دیگری جبران نماید.
(2) (زنجانی): اگر در آن رشته ضرر کند، بنا بر احتیاط واجب نمی‌تواند آن را از سود رشته دیگر کسر نماید..
(گلپایگانی)، (خوئی)، (تبریزی)، (صافی): مسأله کسی که چند رشته کسب دارد؛ مثلًا اجاره ملک می‌گیرد و خرید و فروش و زراعت هم می‌کند [(خوئی): خرید و فروش هم می‌کند..] باید خمس آنچه را در آخر سال از مخارج او زیاد می‌آید بدهد. و چنانچه از یک رشته نفع ببرد و از رشته دیگر ضرر کند بنا بر احتیاط واجب باید خمس نفعی را که برده بدهد [(تبریزی): بنا بر أظهر نفع و ضرر روی هم حساب می‌شود.] ولی اگر دو تجارت داشته باشد می‌تواند ضرر یکی را با نفع دیگری جبران نماید. [(خوئی): بنا بر احتیاط مستحب ّ باید خمس نفعی را که برده بدهد ولی اگر دو رشته مختلف دارد مثلًا تجارت و زراعت می‌کند در این صورت بنا بر احتیاط وجوبی نمی‌شود ضرر یک رشته را به نفع رشته دیگر تدارک نمود.]
(سیستانی): مسأله کسی که چند رشته تجارت دارد مثلًا با سرمایه خود مقداری شکر و مقداری برنج خریده است، چنانچه همه آن رشته‌ها در شؤون تجارت مانند خرج و دخل و حساب صندوق و سود و زیان یکی باشند، باید خمس آنچه را که در آخر سال از مخارج او زیاد می‌آید بدهد، و چنانچه از یک رشته نفع ببرد و از رشته دیگر ضرر کند، می‌تواند ضرر یک رشته را به نفع رشته دیگر تدارک نماید؛ ولی اگر دو رشته مختلف کسب دارد مثلًا تجارت و زراعت می‌کند یا یک رشته است و حساب دخل و خرج آنها از هم جدا است، در این دو صورت بنا بر احتیاط وجوبی نمی‌شود ضرر یک رشته را به نفع رشته دیگر تدارک نمود.
(مکارم): مسأله کسی که دارای چند رشته کسب و کار است، مثلًا هم زراعت دارد و هم صنعت و هم درآمد کارگری، باید منافع همه را در آخر سال یک جا حساب کند، چناچه چیزی زاید بر مخارج داشت خمس آن را بدهد.
مسأله اختصاصی
(فاضل): مسأله 1825 اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از مالهای او از بین برود نمی‌تواند از منفعتی که بدستش می‌آید آن چیز را تهیّه کند، ولی اگر در همان سال به آن چیز احتیاج داشته باشد می‌تواند در بین سال از منافع کسب، آن چیز را تهیّه نماید.
[خرج و هزینه های بدست آوردن سود]
مسأله 1774 خرج‌هایی را که انسان برای به دست آوردن فایده می‌کند (1) از فایده کسر می‌شود و خمس ندارد.
(1) (گلپایگانی)، (صافی): مانند دلالی و حمالی که عینش یا عوضش باقی نمی‌ماند جزء مخارج کسب است که اگر به خود آن خرجها خمس تعلق نگرفته از فایده کسب می‌توان جای آن گذاشت و آن مقدار را جزء فایده محسوب نکرد.
(خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): مانند دلّالی و حمّالی ((سیستانی): و همچنین نقصی که بر آلات و وسایل او وارد می‌شود)، می‌تواند از منفعت، کسر نماید و نسبت به آن مقدار، خمس لازم نیست.
(فاضل)، (بهجت)، (نوری): مانند دلّالی و حمّالی، می‌تواند جزء مخارج سالیانه حساب نماید ((نوری): و نسبت به مقدار آن، خمس واجب نیست).
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(زنجانی): مانند دلّالی و حمّالی از منفعت کسر شده و نسبت به آن مقدار خمس لازم نیست.
(مکارم): مانند خرج باربری و دلالی و غیر آن جزء مخارج کسب حساب می‌شود
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
س 982: سه سال پیش مغازهای را با مالی که خمس آن پرداخت شده، افتتاح کردم و سر سال خمسیام هم پایان سال شمسی یعنی شب عید نوروز است، و تاکنون هرگاه سر سال خمسیام رسیده، مشاهده کرده ام که همه سرمایهام به‌صورت قرض بر عهده مردم است و در عین حال خودم هم مبلغ زیادی بدهکارم. امیدواریم ما را نسبت به تکلیفمان راهنمایی فرمایید.
ج: اگر سر سال خمسى چيزى از سرمايه و سود نزد شما نباشد و يا چيزى بر سرمايه شما افزوده نشده باشد، پرداخت خمس بر شما واجب نيست و طلبهاى شما که ناشى از فروش نسيه کالا به مردم است، جزء درآمد سالى محسوب مىشود که آنها را دريافت مى کنيد.
س 983: تعیین قیمت کالاهای موجود در مغازه، هنگام حساب سال خمسی، مشکل است، چگونه باید آن را حساب کرد؟
ج: تعيين قيمت اجناس موجود در مغازه به هر صورت ممکن هرچند با تخمين، براى محاسبه درآمد سال که بايد خمس آن پرداخت شود، واجب است.
س 985: خواهشمندیم آسانترین راه ممکن برای پرداخت خمس توسط صاحب مغازه را بیان فرمایید.
ج: هر چه کالا و پول نقد دارد، در سر سال خمسى حساب کرده و قيمت گذارى مىکند و سپس مجموعه آن را با سرمايه اصلى مىسنجد، اگر چيزى اضافه بر سرمايه موجود باشد، سود محسوب مىشود و به آن خمس تعلّق مىگيرد.
س39: آیا پرداخت خمس اجناسی که انسان برای فروش در مغازه گذاشته، واجب است؟
ج) اگر از درآمد کسب خريداری شده، خمس آن واجب است. استفتائات مقام معظم رهبری
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
جبران سرمايه هزينه شده از سود آخر سال [نحوه محاسبه خمس ]
پرسش :اگر شخصی در ابتدای سال منافعی نداشته باشد و از سرمایه خرج کند، می تواند سرمایه هزینه شده را از سود آخر سال کسر کند؟
پاسخ :هرگاه در ابتداى سال منافعى نداشته باشد و از سرمایه خرج کند، امّا پیش از تمام شدن سال منفعتى ببرد، در این صورت مىتواند آنچه را از سرمایه برداشته از منافع کم کند.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی .
- خمس
- خمس درآمد و منفعت
- درآمدومنفعت ازراه غیرکسب وکار(هدیه…)
- خمس مهریه و ارث
- خمس صرفه جویی و قناعت در مخارج
- خمس کشاورزی و باغداری
- خمس فقیر
- خرید و فروش با پول و مال خمس داده نشده
- خمس معامله یا دریافت مال از کافر
- خمس افزایش قیمت سرمایه
کلید: کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس کسر ضرر و خسارت از خمس
