چرا وعده حورالعین فقط برای مردان است؟

نگاه مردانه به ثواب بهشتی در قرآن

پرسش : از وعده های قرآن چنین برمی آید که در بهشت همسرانی به نام «حورالعین» برای «مردان» داده خواهد شد. سوال اینجاست که :

اگر این نوع وعده ها – برای تشویق بشر به تقوا- در شان انسان است، چرا چنین وعده ای فقط برای مردان است؟ اگر برای زنان نیز همسرانی بهشتی وجود دارد، چه ماهیّتی دارند و آنان با وجود همسرانی که در دنیا داشتند و باهم بهشتی شده اند، چگونه می توانند همسران بهشتی دیگری داشته باشند؟!

پاسخ اجمالی

اولا: وعده های قرآن متناسب با مراتب مختلف کمالات انسانی و مناسب با گرایشات نوع بشر است؛ لذا چنین وعده هایی دور از شأن انسان نیست.

ثانیا: «حورالعین» اختصاص به مردان ندارد.

ثالثا: در بهشت بهترین و زیباترین مردان مؤمن لیاقت زندگی با زنان مؤمنه را خواهند داشت، مردانی که قطعا از حورالعین هایی که برای زنان بخواهد فرض شود زیباترند.

رابعا: از آنجا که زنان شرم و حیای زیادی دارند به همین علت خداوند آنها را با چیزی که از آن شرم دارند به بهشت تشویق نمی کند.

پاسخ تفصیلی

اولا: وعده های قرآن متناسب با مراتب مختلف کمالات انسانی و مناسب با واقعیّات روانی و طبیعی و گرایشات نوع بشر است؛ لذا چنین وعده هایی دور از شان انسان نیست. چنانکه خداوند با آنها که کمالات بیشتری دارند، سخن از نیل به لقاء و رضایت الهی می آورد و یا وعده همنشینی انبیاء و صالحین را به آنها می دهد؛ خداوند در آیه13 سوره نساء می فرماید:

«وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَاُولئِکَ مَعَ الَّذینَ اَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ اُولئِکَ رَفیقاً» ؛

(و کسى که خداو پیامبر را اطاعت کند، همنشین کسانى خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام نموده است؛ پیامبران، صدّیقان، شهدا و صالحان. و آنها دوستان خوبى هستند).
در کنار چنین وعده های متعالی، نمی توان بسیاری از انسانها را که کمالات کمتری دارند فراموش کرد؛ لذا با توجّه به گرایشات عمومی نوع بشر که مشتاق امور ظاهری هستند، وعده های ظاهر گرایانه نیز در قرآن وجود دارد.

ثانیا: «حورالعین» وعده ای مردانه نیست؛ «حور» جمع‏ «حوراء» و «احور» به کسى گفته مى‏ شود که سیاهى چشمش کاملًا مشکى، و سفیدى آن کاملًا شفاف باشد، و یا به طور کلى کنایه از جمال و زیبایى کامل است؛ چرا که زیبایى بیش از هر چیز در چشم انسان تجلى مى‏ کند، و به این ترتیب، کلمه‏ «حور» بر مذکر و مونث هر دو اطلاق مى ‏شود، و مفهوم گسترده‏ اى دارد که همه همسران‏ بهشتى‏ را شامل مى‏ شود؛ همسران زن براى مردان با ایمانو همسران مرد براى زنان‏ مومن (دقت کنید).(1)
همچنین «عین» جمع‏ «اعین» و «عیناء» به معناى درشت چشم است، و به این ترتیب، کلمه «عین» بر مذکر و مونث هر دو اطلاق مى‏ شود، و مفهوم گسترده ‏اى دارد که همه همسران‏ بهشتى‏ را شامل مى ‏شود، همسران زن براى مردان با ایمان و همسران مرد براى زنان‏ مومن، و از آنجا که بیشترین زیبایى انسان در چشمان او است، روى این مساله مخصوصاً تکیه شده است.(2)
بنابراین، «حورالعین» اختصاص به مردان ندارد، چنانکه سایر نعمت هایی که در قرآن آمده اختصاص به کسی ندارد. چرا که طبق آیه71 سوره زخرف، برای بهشتیان هرگونه لذتی که بخواهند فراهم است: «وَ فیها ما تَشْتَهیهِ‏ الانْفُسُ‏ وَ تَلَذُّ الاعْیُنُ» ؛ (در بهشتآنچه دل مى‏ خواهد و چشم از آن لذت مى‏ برد موجود است). این بالاترین و جامع‏ترین تعبیرى است که درباره مواهب و نعمت‏هاى بهشتى ممکن است گفته شود.(3)

اشتیاق به زنهای بهشتی بیشتر از حوری است

ثالثا: همسران مومن انسانها که بهشتی شده اند – تحت تاثیر عباداتشان – به مراتب از حورالعین زیباتر و جذّاب تر هستند(4) و تمایل به همنشینی با آنها بیشتر از حوریان بهشتی است. ضمن اینکه یکی از بزرگترین سعادتهای زنان و مردان مومن این است که باهم بهشتی شوند؛ در چنین صورتی هیچ لذّتی بالاتر از همنشینی با همسران مومن دنیوی نیست.
در روایتی از رسول خدا(صلّی اللهعلیه وآله) می خوانیم: 

«فَقَالَتْ اُمُّ سَلَمَهَ بِاَبِی اَنْتَ وَ اُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ اَ مَا لَنَا فَضْلٌ عَلَیْهِنَّ قَالَ بَلَى بِصَلَاتِکُنَّ وَ صِیَامِکُنَّ وَ عِبَادَتِکُنَّ لِلَّهِ…» ؛

(ام سلمه به پیامبر گفت: پدر و مادرم به فدایت یا رسول الله، آیا برای ما نسبت به حوران بهشتی فضل و برتری وجود دارد؟ پیامبر(صلّی الله علیه وآله) فرمود: بله، بخاطر نمازتان و روزهایتان و عبادتتان برای خدابرتری دارید).(5) همچنین رسول اکرم(صلّی الله علیه وآله) می فرماید: «نیک بخت ترین در بهشتآن کس باشد که جفتش زن دنیا باشد…».(6)
به این ترتیب بهترین و زیباترین مردان لیاقت زندگی با زنان مومنه را خواهند داشت، مردانی که قطعا از حور العین هایی که برای زنان بخواهد فرض شود زیباترند؛ در نتیجه بهترین مصداق تحقق وعده همسران زیبا، در ازدواج مردان با ایمان با زنان با ایمان می باشد که بینشان اشتیاق و علاقه شدید برقرار است، چنانکه در روایات آمده است:

«اَنَّکُمْ اِلَى اَزْوَاجِکُمْ مُشْتَاقُونَ وَ اَنَّ اَزْوَاجَکُمْ اِلَیْکُمْ مُشْتَاقَات‏» (7)؛

(همانا شما به همسران خود اشتیاق دارید و همسرانتان هم به شما اشتیاق دارند).

در آیه70 سوره زخرف نیز می خوانیم: «ادْخُلُوا الْجَنَّهَ اَنْتُمْ وَ اَزْواجُکُمْ تُحْبَرُونَ» ؛ (داخل بهشت شوید شما و همسرانتان در حالى که مورد کرامت هستید).

باتوجّه به این امور، بدون هیچ شکّی، در صورتی هم که کسی همسر خود را در بهشت نیابد، اشتیاق او به انسان مومن بهشتی که وضع مشابهی دارد، بیشتر خواهد بود تا حور العین.

لذا هر زن مومنی، در صورتی که همسر دنیوی او مومن باشد، با توجه به اشتیاقی که بینشان وجود دارد، می تواند در بهشت نیز در کنار او باشد و با او ازدواج کند، اما مجبور به این کار نمی باشد؛ زیرا پیوند زناشویی که از طریق ازدواج بین مرد و زن پدید می‌آید تنها مربوط به عالم دنیا است و در آخرت هر کسی مهمان عمل خویش است و اختیار خود را دارد.

رابعا: از آنجا که زنان شرم و حیای زیادی دارند ـ چنانکه برای همه واضح است ـ به همین علت خداوند آنها را با چیزی که از آن شرم و حیا دارند به بهشت تشویق نمی کند. در حقیقت خداوند هر کسی را به اموری که به آن اهمیت می دهد تشویق کرده تا انگیزه ای برای عبادت و بندگی او باشد؛ مردان چون بیشتر از زنان به زیبایی همسر توجه دارند، آنها را به زنان زیبا وعده داده و برای زنان، لباس حریر و جواهرات وعده داده شده، که مردان خیلی به آن اهمیت نمی دهند.(8)

 

پی نوشت:

(1). لغات در تفسير نمونه‏، مكارم شيرازى، ناصر، امام على بن ابى طالب(عليه السلام‏)، قم‏، 1387 ه. ش‏، چاپ اول‏، ص 198.(2). لغات در تفسير نمونه‏، همان، ص 391.
(3). رک: پيام قرآن‏، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 ه. ش‏، چاپ نهم‏، ج ‏6، ص 210.
(4). اطيب البيان في تفسير القرآن، طيب، سيد عبد الحسين، انتشارات اسلام، تهران، 1378 ش، چاپ دوم، ج ‏1، ص 474.
(5). بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، دار إحياء التراث العربی، بيروت‏، 1403 ق‏، چاپ دوم‏، ج ‏8، ص 213.
(6). شرح فارسى شهاب الأخبار( كلمات قصار پيامبر خاتم ص)، قضاعي، محمد بن سلامة، مركز انتشارات علمي و فرهنگي‏، تهران‏، 1361 ش‏، چاپ اول‏، ص 246.
(7). بحار الأنوار، همان، ج ‏8، ص 215.
(8). «إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِيها حَرِيرٌ»؛ (خداوند كسانى را كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام داده ‏اند در باغهايى از بهشت‏ وارد مى ‏كند كه از زير درختانش نهرها جارى است، آنها با دستبندهايى از طلا و مرواريد زينت مى‏ شوند و لباسهايشان در آنجا از حرير است). سوره حج، آیه 23.