چرا غربی ها با اینکه نماز نمی خوانند پیشرفته هستند

رفاه بى نمازها

پرسش 23 . اگر نماز خواندن در رفع بلاها مؤثر است؟ پس چرا اروپايى ها وضعشان خيلى بهتر از ماست؟!

در اين باره اشاره به چند نكته شايان توجّه است؛

1. ارتباط و تأثيرگذارى متقابل جسم و روح و جهان مادى و معنويت به روشنى قابل اثبات است و بر كسى پوشيده نيست كه نشاط روحى و شادى روانى بر شادابى جسمى اثر مثبت دارد هم چنان كه سلامتى و تندرستى بر آسايش و آرامش درونى انسان تأثيرگذار است. البته ميزان تأثيرگذارى متقابل وابسته به عوامل و موانع متعدّد است.

2. نشانه نظام مندى جهان آن است كه هر رفتارى و سلسله عواملى، نتيجه خاص خودش را داشته باشد. به طور مثال اگر دانه گندم كاشته شود و مراحل داشت و رسيدگى به خوبى انجام شود برداشت محصول خوبى را نيز چه بسا به دنبال داشته باشد و در اين باره تفاوتى ميان مسلمان و غيرمسلمان نيست بلكه هر كس نتيجه كار منظم يا نامنظم خود را خواهد ديد كه در فرهنگ دينى از اين نظام مندى عمومى به «مشيّت عام» نام برده شده است.

بنا بر دو اصل پيش گفته؛ انسان بايد براساس نظام مندى جهان فعاليت كند و نبايد مسلمان بودن با نمازخوان بودن بهانه شود كه كارها از مسير خودش با تخصّص هاى لازم آن انجام نگيرد. اما بايد دانست عوامل شكل دهنده نظام مندى جهان، شامل عوامل مادى و عوامل معنوى مى شود و غفلت از هر كدام خسارت ها و ناكامى هاى خاص خودش را به دنبال خواهد داشت.

توجّه به عوامل معنوى در كنار عوامل مادى از غرور و نااميدى جلوگيرى مى كند و انسان را از بن بست نجات مى دهد. آيا مى توان خنثى شدن توطئه آمريكا در طبس را با تمامى تجهيزات مادى استكبار جهانى انكار كرد و عوامل معنوى را ناديده گرفت؟!

آيا مى توان موفقيت هاى انسان هاى مؤمن و عالمان وارسته را با حداقل زندگى مادى انكار كرد؟! از اين لطف ويژه خداوند به بندگان خوب در اصطلاح به «مشيّت خاص» و «توفيق الهى» ياد مى شود.

كسانى كه مشمول لطف خاص مى شوند انتظار بيشترى نيز از آنها هست چنان كه حضرت يونس عليه السلام به دليل كم حوصلگى به سختى دريا و شكم ماهى گرفتار شد در حالى كه گناهى از او سر نزده بود. كسانى كه در محيط مذهبى و خانواده مذهبى نيز رشد كرده اند انتظار بيشترى از آنان هست و اگر نماز را سبك بشمارند چه بسا گرفتارى هايى به سراغ آنان بيايد كه براى پيروان اديان ديگر چنين اتّفاقى نيفتد.

در هر صورت عوامل معنوى مانند رعايت تقوا، ياد خدا و نماز نقش بسيار مهمى در آسايش زندگى طبيعى انسان دارد. خداوند مى فرمايد:

«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرى فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكا»146؛ «و هر كس از ياد من روى گردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت».

و از سوى ديگر خداوند متعال فرموده است:

«وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْض»147؛ «و اگر اهل شهرها و آبادى ها، ايمان مى آوردند و تقوا پيشه مى كردند، بركات آسمان و زمين را بر آنها مى گشوديم».

البته آثار متعدّدى كه براى عبادتى مانند نماز در روايات بيان شده به اين معنا نيست كه لزوما همه آنها با هم در يك فرد ظهور مى يابد بلكه ممكن است در هر فردى متناسب با شرايط روحى و جسمى او برخى در آنها تحقّق يابد و يا در فردى كه آمادگى و زمينه كامل دارد همه آنها محقّق شود.

هم چنين، آثار مادى و معنوى فراوانى كه در آيات و روايات براى نماز بيان شده مشروط به وجود شرايطى مثل اخلاص و توجّه و حضور در نماز و مانند آن مى باشد و علاوه بر آن بايد موانع موجود بر سر راه تحقق اين آثار نيز برطرف گردد. مثلاً اگر انسان نماز شب بخواند ولى از گناهان پرهيز نداشته باشد و يا نسبت به والدينش رعايت احترام را نكند و يا به حق النّاس بى توجّه باشد بدون شك اين آثار زمينه تحقّق و تبلور پيدا نمى كند.

بنا بر آنچه گفته شد نماز و عبادت، بركات متعدّدى در زندگى انسان دارد كه در جوامع توسعه نيافته با اين همه مشكلات، زندگى تحمّل پذير شده است و اگر در جوامع توسعه يافته نيز نماز و عبادت نهادينه شود به طور بديهى موفقيت هاى آنان بيشتر خواهد بود در غير اين صورت اگر چه ظاهر زندگى شان رفاه مند باشد ولى آرايش پايدار و معنوى نخواهند داشت. چنان چه مصرف بالاى داروهاى ضدافسردگى و آرامش بخش در آن كشورها دليل روشنى بر اين واقعيت است.

 

146. طه 20، آيه 124.

147. أعراف 7، آيه 96.

 

منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، نماز چیستی و چرایی.