چرا در آخر نماز سلام می گوییم
فهرست این نوشتار:
سلام نماز
پرسش 20 . وجود سلام در نماز چه فلسفه اى دارد و چرا به جاى اين كه در اوّل نماز گفته شود در آخر نماز گفته مى شود؟
آخرين مرحله نماز، سلام و درود فرستادن بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، بندگان صالح و همه نمازگزاران است.
«تكبيرة الاحرام» اجازه ورود به نماز و «سلام» اجازه خروج از آن است.
درباره حكمت و فلسفه «سلام» مى توان به موارد زير اشاره كرد:
يگانگى و همدلى مسلمانان
نمازگزار وقتى در سلام نماز به همه مؤمنان و بندگان صالح و بر خودش سلام مى دهد، احساس مى كند كه تنها نيست و يكى از آحاد امّت بزرگ اسلام است و با مردان خدا، در هر جاى زمين، احساس همبستگى مى كند.
واژه سلام دو معنا دارد؛
1. درود و تحيّت و آرزوى سلامتى كامل براى مؤمنان،
2. نام مقدّس خداوند.
بر اين اساس، نمازگزار به اذن پروردگار، سلامتى و امان از عذاب را براى مؤمنان درخواست مى كند.
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: «معنى السلام فى دَبر كلّ صلاةٍ الامان»133؛ «معناى سلام در آخر هر نمازى، امان است»؛ اگر نماز را در حالى كه قلبش خاضع است بجاى آورد، از بلاهاى آخرت در امان خواهد بود134.
جلب رحمت الهى
شاید این مطالب را هم بپسندید:
امام على عليه السلام مى فرمايد: «السلام عليكم و رحمة الله و بركاته»؛ «از خدا ترحّم خواستن براى خود و همه بندگان است، كه اين خود سبب ايمن شدن از عذاب قيامت است»135.
يادآورى نام الهى
امام صادق عليه السلام فرموده است: «سلام، يكى از اسم هاى خدا است و اگر مى خواهى سلام نماز را به خوبى انجام داده و معنايش را ادا كنى، پس بايد از خدا بترسى و دين، قلب و عقلت را سالم نگه دارى و آنها را به ظلمت گناه نيالايى».136
تلقين نيكى ها و شايستگى ها
يكى از درس ها و ثمرات نماز اين است كه هر نمازگزارى، در هر شبانه روز، پنج بار به خود تلقين مى كند كه: از بندگان نيكوكار و شايسته خداوند است «السلام علينا و على عباد الله الصالحين». كسى كه نماز مى خواند، اگر به معناى اين جمله توجّه كند، وجدانش تحت تأثير قرار مى گيرد و سعى مى كند با پيام آن تلقين، مخالفت نكند و اعمال خلاف مرتكب نشود و خود را هر چه بيشتر به نيكوكاران، نزديك سازد.137
نمازگزار با سلام دادن، نشان مى دهد كه دوست دار و خيرخواه همه خوبان و نيكوكاران است و همواره آرزوى سلامتى آنان را دارد. اين مسئله باعث نزديكى قلب ها به هم و مستحكم تر شدن دوستى ها و برادرى ها است.138
گفتنى است كه سلام فقط براى شروع و آغاز ديدار نيست؛ بلكه در فرهنگ و لغت عرب، به معناى خداحافظى نيز مى باشد. آنان زمانى كه از يكديگر جدا مى شوند، مى گويند: «سلام عليكم».
درباره «سلام آخر» نماز گفته شده است: انسان در نماز، ارتباطى وثيق با خدا برقرار و با ديگران قطع رابطه مى كند. اما در پايان نماز – كه بازگشت از معراج است – با خلق خدا ارتباط پيدا مى كند و در اين مرحله به مؤمنان و صالحان سلام و درود مى فرستد.
133. مصباح الشريعة، ص 95.
134. محسن قرائتى، پرتويى از اسرار نماز، مركز فرهنگى درس هايى از قرآن، 1387ش، هجدهم، ص 162.
135. وسائل الشيعة، ج 6، ص 392.
136. امام خمينىره، آداب الصلاة، ص399.
137. رموز نماز، ص 83.
138. مجتبى كلباسى، يكصد پرسش و پاسخ درباره نماز، ستاد اقامه نماز، پاييز 80ش، چاپ نهم، ج 2، ص 27.
منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، نماز چیستی و چرایی.
