ندانسته مرتكب گناه شود
گناه ندانسته
پرسش 8 . اگر كسى ندانسته مرتكب گناه شود، آيا اين فرد گناهكار محسوب مى گردد؟
«ندانستن» دو صورت دارد: گاهى فرد مى تواند حكم را بپرسد؛ ولى كوتاهى مى كند و از مسير بى مبالاتى درباره دين، مرتب گناه مى شود (جاهل مقصّر)؛ كه در اين صورت گناه كار است و كيفر خواهد ديد. اما گاهى به دستورات الهى و دانايان دسترسى نداشته، خودش هم آگاه بوده است. در اين صورت اگر مرتكب گناه شود، مؤاخذه نمى گردد. با وجود اين اگر متوجه شد كه در اثر گناه مزبور، كار واجبى از او فوت شده، بايستى قضاى آن را به جا آورد.
به ديگر سخن جاهل مقصّر كسى است كه در جهل خود معذور نيست چون امكان و استعداد آموختن مسأله را داشته، ولى عمدا در فراگيرى آن كوتاهى كرده است. برخلاف جاهل قاصر كه در جهل خود معذور است. چه استعداد فهميدن را نداشته و يا امكان آن را پيدا نكرده، يا در راه رسيدن به نتيجه، خطا رفته باشد.
نكته اى كه بايد افزوده شود كه زمان و مكان دو عامل اساسى در يادگيرى مكلّفين محسوب مى گردد. مثلاً شرايط يادگيرى مسائل دينى در كشور ايران با كشورهايى نظير روسيه فرق دارد.
با برقرارى نظام اسلامى در ايران و گستردگى تبليغ دين در كشور، عذرى براى ندانستن باقى نمانده است. چنانچه فردى در اين شرايط وظيفه خود را به درستى انجام ندهد، و بگويد نمى دانستم! به او خواهند گفت: چرا دنبال يادگيرى نرفتى؟ يعنى عذرش قبول نخواهد شد!
پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله باز فرموده اند: «يا دانشمند باش، يا دانشجو يا شنوا از دانشمندان و يا دوستدار آنان، و هرگز نفر پنجمى نباش كه هلاك مى گردى!».102
هر فرد متديّن لازم است در هفته، زمانى را براى آموختن دين اختصاص دهد تا در مسير زندگى از روشناى معرفت دين بهره جسته، از سقوط در شبهات و مُحرّمات مصون ماند.
امام على عليه السلامبه جامعه بشرى خطاب فرمود كه:
«اى مردم! بدانيد كمال دين طلب علم و عمل به آن است. (و نيز) بدانيد كه علم جويى از طلب مال لازم تر است؛ زيرا مال براى شما قسمت و تضمينى شده؛ ولى علم نزد اهلش نگه داشته شده است و شما مأموريد كه آن را از اهلش بخواهيد».103
شاید این مطالب را هم بپسندید:
102. ملامحسن فيض كاشانى، محجة البيضاء، ج 1، ص 22. قال رسول الله: «اغد عالما او متعلما او مستمعا او محبا و لاتكن الخامس فتهلك».
103. كلينى، اصول كافى، ج 1، ص 35، كتاب فضل العلم.
- منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، گناه و توبه.
