نبودن تضاد و اختلاف در قرآن، دلیل بر اعجاز آن

پرسش : عدم تضاد و اختلاف چگونه از دلائل اعجاز قرآن به شمار مى آید؟

پاسخ اجمالی:

روحیات انسان دائماً تغییر می کند و با گذشت زمان فکر و سخنان انسان ها دگرگون می شود. ولی پیامبر(ص) – که درس نخوانده و پرورش یافته یک محیط کاملاً عقب افتاده است و با حوادث مختلفی برخورد کرده – کتابی آورده که در باره مسائل مختلف در آن صحبت شده، امّا تضادی در مطالب آن وجود ندارد. ازهماهنگ بودن همه آیات  قرآن و خالى بودن آن از هر گونه تضاد و اختلاف و ناموزونى معلوم می شود که این کتاب زائیده افکار انسان نیست، بلکه از ناحیه خداوند است. 

پاسخ تفصیلی:

یکى از دلائل حقانیت قرآن و این که از طرف خدانازل شده این است که در سراسر آن تضاد و اختلاف نیست براى روشن شدن این حقیقت به توضیح زیر توجه فرمائید:

«روحیات هر انسانى دائماً در تغییر است، قانون تکامل در شرائط عادى در صورتى که وضع استثنائى به وجود نیاید، انسان، روحیات و افکار او را هم در بر مى گیرد و دائماً با گذشت روز و ماه و سال، زبان و فکر و سخنان انسان ها را دگرگون مى سازد، اگر با دقت نگاه کنیم هرگز نوشته هاى یک نفر نویسنده در طى مدتى یکسان نیست، بلکه آغاز و انجامیک کتاب نیز تفاوت دارد، مخصوصاً اگر کسى در کوران حوادث بزرگ قرار گرفته باشد، حوادثى که پایه یک انقلاب فکرى، اجتماعى و عقیده اى همه جانبه را پى ریزى کند.او هر قدر بخواهد سخنان خود را یکسان، یکنواخت و عطف به سابق تحویل دهد قادر نیست، به خصوص اگر درس نخوانده و پرورش یافته یک محیط کاملاً عقب افتاده باشد.

اما قرآنکه در مدت 23 سال بر طبق احتیاجات و نیازمندى هاى تربیتى مردم در شرائط و ظروف کاملاً مختلف نازل شده، کتابى است که درباره موضوعات کاملاً متنوع سخن مى گوید و مانند کتاب هاى معمولى که تنها یک بحث اجتماعى، یا سیاسى، یا فلسفى، یا حقوقى و یا تاریخى را تعقیب مى کند نیست، بلکه:گاهى درباره توحیدو اسرار آفرینش.زمانى درباره احکام و قوانین و آداب و سنن.وقت دیگر درباره امت هاى پیشین و سرگذشت تکان دهنده آنان.و زمانى درباره مواعظ، نصایح، عبادات و رابطه بندگان با خداسخن مى گوید، و به گفته دکتر «گوستاو لبون»: قرآنکتاب آسمانى مسلمانان منحصر به تعالیم و دستورهاى مذهبى نیست، بلکه دستورهاى سیاسى و اجتماعى مسلمانان نیز در آن درج است.چنین کتابى با این مشخصات، عادتاً ممکن نیست خالى از تضاد، تناقض، پراکنده گوئى و نوسان هاى زیاد باشد.

اما هنگامى که مى بینیم باتمام این جهات همه آیات آن هماهنگ، خالى از هر گونه تضاد و اختلاف و ناموزونى است، به خوبى مى توانیم حدس بزنیم که این کتاب زائیده افکار انسان ها نیست، بلکه از ناحیه خداوند است، چنان که خود قرآن این حقیقت را در آیه82 سوره «نساء» (آیا آنها درباره وضع خاص این قرآناندیشه نمى کنند و نتایج آن را بررسى نمى نمایند این قرآناگر از ناحیه غیر خدانازل شده بود حتماً تناقض ها و اختلاف هاى فراوانى در آن مى یافتند)؛ «اَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافاً کَثیراً» بیان کرده است.(1)، (2)

پی نوشت:
(1). «قرآن و آخرين پيامبر»، صفحه 309.
(2). گردآوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دارالکتب الإسلامیه، چاپ سی و ششم، ج 4، ص 45.