معنى «مغنى» و «مقنى» بودن خداوند چیست؟

معنای «مغنى» و «مقنى» بودن خداوند

پرسش : معنى «مغنى» و «مقنى» بودن خداوند چیست؟

پاسخ اجمالی

أَغْنى از ماده «غنى» به معنى بى نیازى است، و «أَقْنى» از ماده «قنیه» (بر وزن جزیه)، به معنى اموال و سرمایه هائى است که انسان ذخیره مى کند. به عبارت دیگر «أَغْنى» به معنى رفع نیازمندى هاى فعلى است و «أَقْنى» به معنى اعطاى مواهب ذخیره است و خداوند هم نیازمندى هاى مادی انسان را با لطف عمومی اش بر طرف ساخته و هم احتیاجات معنوی او را.

پاسخ تفصیلی

«مغنى» و «مقنى» دو صفت از اوصاف خداوند هستند که در آیه48 سوره«نجم» به آن اشاره شده است. خداوند مى فرماید: (و او کسى است که بندگان را بى نیاز مى کند، و سرمایه هاى باقى در اختیارشان مى نهد)؛ «وَ اَنَّهُ هُوَ اَغْنى وَ اَقْنى».
خداوند، نه تنها در جنبه هاى مادى، نیازمندى هاى انسان را با لطف عمومی اش بر طرف ساخته، سرمایه هاى مستمرى در اختیار او گذارده، که در زندگى معنوى نیز احتیاجات انسان ها را در امر تعلیم و تربیت و تکامل از طریق اعزام رسولان، و انزال کتب آسمانى، و عطاى مواهب معنوى مرتفع ساخته است.
«اَغْنى» از ماده «غنى» به معنى بى نیازى است، و «اَقْنى» از ماده «قنیه» (بر وزن جزیه)، به معنى اموال و سرمایه هائى است که انسان ذخیره مى کند. (1)
بنابراین، «اَغْنى» به معنى رفع نیازمندى هاى فعلى است، و «اَقْنى» به معنى اعطاى مواهب ذخیره است، که در امور مادى همچون باغ و املاک و مانند آن است، و در امور معنوى همچون رضا و خشنودى خدااست که بزرگ ترین سرمایه جاودانى محسوب مى شود.
در اینجا تفسیر دیگرى است که «اَقْنى» را نقطه مقابل «اَغْنى» قرار مى دهد، یعنى غنى و فقر در دست قدرت او است. نظیر آنچه در آیه26 سوره«رعد» آمده: «اللّهُ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ لَه»؛ (خداوند روزى را براى هر کس بخواهد گسترده و براى هر کس بخواهد محدود و تنگ مى کند).
ولى این تفسیر، با آنچه در منابع لغت آمده سازگار نیست، و آیه فوق نمى تواند شاهدى بر این معنا بوده باشد. (2)

پی نوشت:

(1). «مفردات راغب»، ماده «قنی».
(2). گرد آوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دار الکتب الإسلامیه، چاپ بیست و ششم، ج 22، ص 570.