قرآن و حرکت شناسی با اشاره به سرعت باد تحت فرمان حضرت سلیمان
فهرست این نوشتار:
قرآن و حرکت شناسی (KINEMATICS)
نمونه اي از حركت مستقيم الخط با سرعت ثابت در قرآن
خداوند متعال مي فرمايد: «وَ لِسُلَيْمانَ الرِّيحَ غُدُوُّها شَهْرٌ وَ رَواحُها شَهْر»1؛ «و براي سليمان باد را مسخّر ساختيم كه صبحگاهان مسير يك ماه را مى پيمود و عصرگاهان مسير يك ماه را».
در آيه مورد بحث «غدوّ» به معنى نيمه اول روز است، و «رَواح» به معنی نيم دوم آن و مفهوم آيه اين است كه سليمان (علیه السلام) از صبح تا به ظهر با اين مركب راهوار به اندازه يك ماه مسافران آن زمان راه مى رفت و نيم دوم روز نيز به همين مقدار راه مى پيمود2.
در این آیه می توان مسافت و زمان جا به جایی باد تحت امر حضرت سلیمان (علیه السلام) را تخمین زد؛ و با توجه به تعریف سرعت متوسط یک جسم در فیزیک که «آهنگ تغيير موضع آن نسبت به زمان است»3 تمام متغیرهای لازم برای تخمین سرعت این باد برای ما فراهم می شود.
اگر فاصله بین طلوع و غروب خورشید را به طور میانگین 12 ساعت در نظر بگیریم و سرعت انسان را در هنگام راه رفتن برابر با 5 کیلومتر در ساعت فرض کنیم4، میتوانیم سرعت باد تحت امر حضرت سلیمان (علیه السلام) را تخمین بزنیم. به این صورت که اگر هر انسان با سرعت 5 کیلومتر در ساعت، در هر شبانه روز به طور متوسط 12 ساعت راه بپیماید، در طول یک ماه 30 روزه میتواند 1800 کیلومتر را طی نماید.
حال اگر باد تحت امر حضرت سلیمان (علیه السلام) این مسافت 1800 کیلومتری را در زمان یک «غدوّ» یا یک «رواح» که در حدود 6 ساعت است، طی کند، سرعت این باد معادل 300 کیلومتر در ساعت خواهد بود.
از جمله روش های تقسیم بندی طوفان ها برای شناسایی راحت تر آن ها، تقسیم بندی آن ها بر اساس سرعت باد در آن ها تقسیم بندی می کنند.جالب است که بدانید سرعت باد در طوفانهای دریایی نوع پنجم که شدیدترین نوع طوفانها است به این مقدار میرسد.5
شاید این مطالب را هم بپسندید:
به اين ترتيب مشاهده مي كنيم كه سرعت باد مسخر حضرت سليمان (علیه السلام) معادل سرعت بادهايي بوده است كه در سخت ترين طوفان هاي دريايي مي وزد.
نمونه ای از نسبي بودن حركت با سرعتهای پایین در قرآن
در قرآن کریم خداوند متعال میفرماید: «وَ تَرَي الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْ ءٍ إِنَّهُ خَبيرٌ بِما تَفْعَلُون »6 «كوه ها را مى بيني، و آن ها را ساكن و جامد مى پنداري، در حالي كه مانند ابر در حركتند. اين صنع و آفرينش خداوندي است كه همه چيز را متقن آفريده او از كارهايي كه شما انجام مى دهيد مسلّماً آگاه است ».
این آیه از دید برخی مفسران مربوط به حوادث روز رستاخیز است و برخی آن را دلیل بر متحرک بودن زمین گرفته و برخی نیز از دید زمین شناسی به آن توجه کردهاند، اما میتوان از زاویه دیگر هم به این آیه نگریست و آن مطرح شدن نسبی بودن حرکت در این آیه است.
اين امر كه يك متحركِ داراي سرعت ثابت، نسبت به ناظرهاي مختلف داراي سرعت هاي مختلفي باشد از تجربيات معمول و روزمره ما است كه همگي ما با آن آشنايي داريم و در فيزيك تحت عنوان «نسبي بودن حركت» از آن یاد میشود. با استفاده از «تبديلات گاليله» كه شكل رياضي بسيار ساده اي دارند، مي توان مشاهدات ناظرهاي مختلف را به هم مربوط كرد.
در این آیه حرکت کوهها مطرح شده است و اگر از آن بتوان متحرک بودن زمین را نتیجه گرفت، به دلیل آنکه خود ما هم در روی زمین مستقر هستیم و با همان سرعت کوهها در حال حرکتیم، آنها را ساکن میپنداریم.
درك ما نسبت به حركت کوهها و به تبع آن كره زمين همانند درك كسي است كه در هواپيما نشسته و خود و هواپيما را ساكن و بدون حركت مي پندارد. ما كه بر روي زمين مستقر هستيم با سرعتي مساوي با سرعت حركت زمين در حال حركتيم و اين باعث مي شود كه نسبت به هم احساس سكون و عدم تحرك داشته باشيم؛ همانند حسي كه مسافر هواپيما نسبت به هواپيما دارد يا حسی که دو راننده در حال حركت با سرعت مساوي نسبت به هم دارند.
1- سبأ (34)، آيه 12.
2- مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه ، تهران ، دار الكتب الإسلامية، 1374، ج 18، صص 35-36.
3- هالیدی دیوید و رزنیک رابرت، فیزیک، ترجمه نعمت الله گلستانیان و محمود بهار، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1377، چاپ سیزدهم، ج 1، ص 33.
4- http://en.wikipedia.org/wiki/Walking
5- http://agora.ex.nii.ac.jp/digital-typhoon/help/unit.html.en
6- نمل (27)، آيه 88.
منبع: سایت هدانا برگرفته از قرآن و تفسیر علمی.
