علم قاضی در فقه
فهرست این نوشتار:
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
شرایط حجیت علم قاضی [علم قاضی]
پرسش : لطفاً در مورد علم قاضى به سؤالات زیر پاسخ دهید:
الف) آیا قاضى مى تواند در مقام قضاوت به علم خود عمل کند؟
ب) در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا علم قاضى در تمام موارد حجّت است؟ (دعاوى جزایى، مدنى، حقّ الله، حقّ الناس، جرایم جنسى و غیر جنسى).
ج) آیا منظور از قاضى، قاضى مجتهد است، یا قضات مأذون غیر مجتهد را نیز شامل مى شود؟
د) آیا بین حصول علم قاضى، قبل از تصدّى امر قضا، و بعد از آن از نظر حجیّت، تفاوتى وجود دارد؟
پاسخ :
جواب الف تا د: علم قاضى حجّت است، مشروط بر این که از طریق حس یا مبادى قریب به حس، مانند آنچه در قضاوتهاى حضرت على(علیه السلام) آمده، باشد.
مطابق نظر آيت الله سيستاني
شاید این مطالب را هم بپسندید:
پرسش: آیا قاضی می تواند به علم خود حکم کند؟
علم متعارف یا غیر متعارف؟
پاسخ: علم قاضی جای بینه و اقرار را نمی گیرد و لکن بینه مختص به شهادت عدلین نیست و چنانچه امر در نزد قاضی واضح باشد (از راههای علمی نه از طرق اظهارات شخصیه ) می تواند که بر طبق آن در غیر اجراء حدود حکم نماید و در اجراء حدود اشکال دارد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
مبنای علم قاضی در حدود [قضاوت]
پرسش : علم قاضى که از اقاریر متّهم و کیفیّت اظهارات متخاصمین و محتویات پرونده و امارات و قراین موجود در آن حاصل مى شود، آیا حجّت شرعى است و قاضى مى تواند استناداً به چنین علمى حکم حدود و قصاص و سایر حقوق شرعى را صادر نماید؟
پاسخ : هرگاه علم قاضى از مبادى حسّیّه یا قریب به حسّ حاصل شود حجّت است.
مبنای حکم بر اساس علم قاضی [قضاوت]
پرسش : احکامى که قضات محترم جمهورى اسلامى بر اساس علم صادر مى کنند آیا در آثار و احکام چون آراى صادره بر اساس اقرار است یا ملحق به آراى صادره بر اساس بیّنه است و یا راه سوّمى است که ملحق به هیچ کدام نخواهد بود؟
پاسخ : در هر موردى باید تابع دلیل آن مورد بود مثلا در مساله فرار از حفیره ادلّه شامل علم قاضى نمى شود و حدّ ساقط نمى گردد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.
